Ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) có thể coi là “tác giả” của ý tưởng xã hội hóa hoạt động thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp thức ăn chăn nuôi (TĂCN).

Báo NNVN đã có cuộc trao đổi với ông về kinh nghiệm quản lý và sử dụng nguồn lực bên ngoài (các tổ chức đánh giá sự phù hợp), phục vụ công tác quản lý nhà nước của Cục Chăn nuôi theo chủ trương xã hội hóa này.

Nếu không nhầm, Cục Chăn nuôi là đơn vị tiên phong của Bộ NN-PTNT trong công tác xã hội hóa hoạt động thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp TĂCN. Ông cho biết, lí do nào dẫn tới chính sách mang tính “cách mạng” này, nhất là với hoạt động quản lý các dịch vụ mà xưa nay mọi người thường quan niệm chỉ là của các cơ quan nhà nước mới được làm?

Tôi thì cho rằng đây là những giải pháp đương nhiên, một xu thế tất yếu của nền kinh tế thị trường khi chúng ta đã lựa chọn. Mà đã là “xu thế thì sẽ thắng thế”.

Nhất là từ khi Đảng và Nhà nước ta đã có những đường lối, chính sách thúc đẩy chủ trương xã hội hóa thu hút nguồn lực xã hội (huy động sức dân) để phát triển đất nước thì vấn đề xã hội hóa để người dân, doanh nghiệp có thể tham gia nhiều hơn vào các hoạt động dịch vụ công sẽ tiến triển nhanh hơn theo hướng mà hầu hết các nước phát triển và đang muốn phát triển như chúng ta, họ đều đã làm.

Ông Nguyễn Xuân Dương – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi – Bộ NN&PTNT

Nhưng Cục Chăn nuôi dám đi đầu, ông không sợ “hy sinh” sao?

Sợ thì bao giờ mới dám làm, và sẽ không dám làm. Chúng tôi thấu hiểu vấn đề quản lý TĂCN, là một lĩnh vực khá lớn, phức tạp và quan trọng vì nó là mặt hàng nhóm 2, có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người (vấn đề an toàn thực phẩm) và gây hệ lụy đến môi trường.

Với sản lượng trên 20 triệu tấn TĂCN sử dụng hàng năm và có hàng vạn sản phẩm đang lưu hành, hàng ngày thế giới lại đưa ra hàng trăm chế phẩm, dẫn xuất mới bổ sung vào TĂCN thì không một ai, một cơ quan nào tự mình có thể quản lý nổi, nếu như chúng ta không thấy được tính chất xã hội và cộng đồng trách nhiệm của nó, nhất là vai trò quan trọng của chính những người dân, doanh nghiệp tham gia sản xuất và sử dụng các sản phẩm TĂCN.

Cục Chăn nuôi được Bộ NN- PTNT giao quản lý, với hơn chục công chức trên Văn phòng Cục và ngần ấy viên chức của một trung tâm trực thuộc trực tiếp quản lý thì sao mà làm xuể. Đó là chưa kể đến khía cạnh, có làm xuể thì cũng sẽ dẫn đến “độc quyền mà sinh nhũng nhiễu”.

Nên giải pháp xã hội hóa các hoạt động dịch vụ công lĩnh vực TĂCN là một tất yếu khách quan, chúng tôi chỉ xin nhận một chút thành tích là thúc đẩy làm sớm hơn các đơn vị khác mà thôi. Tuy nhiên những năm đầu cũng gặp không ít gian truân, vạn sự khởi đầu nan mà, và cả những nghi ngại từ một số người.

Ông có thể cho biết những lợi ích thiết thực mang lại cho doanh nghiệp, nhà nước và người dân khi tiến hành xã hội hóa?

Cái này nhìn thấy rất rõ rồi. Thực hiện tốt chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công là “nhất cử lưỡng tiện”. Đối với Nhà nước sẽ giảm áp lực về biên chế, ngân sách, công chức có điều kiện để tập trung cho các công việc đúng với chức năng của mình. Đó là hoàn thiện thể chế, chính sách và giám sát, kiểm tra…

Đối với doanh nghiệp, người dân sẽ nhận được những dịch vụ công có chất lượng tốt nhất, nhanh nhất, rẻ nhất, được tự lựa chọn đối tác dịch vụ tốt nhất.

Cụ thể với 45 phòng thử nghiệm và 12 tổ chức chứng nhận sự phù hợp lĩnh vực TĂCN của các thành phần kinh tế và các Bộ, ngành, địa phương đã góp vào cùng Nhà nước trên 2.000 chuyên gia, kỹ thuật viên, với hàng nghìn tỷ đồng trang thiết bị phân tích, thử nghiệm TĂCN; các phòng thử nghiệm và tổ chức chứng nhận sự phù hợp TĂCN phân bố rộng khắp trên cả nước đã đóng góp rất tích cực cho công tác quản lý của các cơ quan quản lý, cho người sản xuất kinh doanh tự kiểm soát được chất lượng sản phẩm của mình thuận lợi nhất.

Nhờ đó nhà nước cũng kiểm tra có hiệu quả nhất chất lượng nguyên liệu, sản phẩm TĂCN nhập khẩu với thời gian thông quan nhanh và chi phí kiểm tra thấp nhất (đã rút ngắn trên 70% thời gian kiểm tra thông quan và tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng cho các doanh nghiệp). Còn người chăn nuôi được sử dụng sản phẩm TĂCN có chất lượng tốt và giá rẻ nhất trong khu vực hiện nay.

Hoạt động phân tích, kiểm tra mẫu TĂCN tại một phòng kiểm nghiệm đầu tư theo hình thức xã hội hóa

Vậy, quy trình xã hội hóa hoạt động thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp lĩnh vực TĂCN hiện nay đang được tiến hành như thế nào, thưa ông? “Cái gậy” quản lý nhà nước nằm ở đâu, ai nắm để đảm bảo công tác này vẫn “nằm trong đường ray”?

Kinh doanh hoạt động thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp sản phẩm hàng hóa nói chung và lĩnh vực TĂCN là hoạt động kinh doanh có điều kiện, nghĩa là nhà nước (bây giờ phải là từ cấp Chính phủ) ban hành các quy định về điều kiện của các phòng thử nghiệm, tổ chức chứng nhận sự phù hợp (hợp quy, hợp chuẩn).

Cụ thể là Nghị định 07/2017/NĐ-CP, ngày tháng năm 2017 quy định điều kiện của hoạt động chứng nhận sự phù hợp và các thông tư hướng dẫn chi tiết mà các tổ chức có nhu cầu tham gia hoạt động lĩnh vực thử nghiệm, chứng nhận sự phù hợp lĩnh vực TACN gửi đơn, hồ sơ lên Cục Chăn nuôi để chúng tôi thẩm định và chỉ định nếu họ đáp ứng được yêu cầu.

Đồng ý là chủ trương cái gì doanh nghiệp làm được nhà nước nên ưu tiên. Song việc thanh, kiểm tra cũng như tạo hành lang để quản lí các đơn vị xã hội hóa cũng vô cùng quan trọng, thưa ông?
Đúng như vậy! Xã hội hóa mà không quản lý thì thất bại ngay. Nhưng phải nói ngay, hoạt động thử nghiệm và chứng nhận sự phù hợp của Việt Nam đang còn nhiều tồn tại, bất cập, thiếu chuyên nghiệp ngay cả đối với các đơn vị nhà nước, chứ nói gì các tổ chức bên ngoài.

Vì vậy nội dung quản lý, kiểm tra hoạt động của các tổ chức được chỉ định, công nhận là rất quan trọng đảm bảo cho chủ trương xã hội hóa các hoạt động dịch vụ công của Chính phủ thắng lợi, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước và quan trọng hơn là người kinh doanh có được dịch vụ tốt nhất, vật nuôi có được sản phẩm TĂCN tốt nhất và người tiêu dùng có được sản phẩm thực phẩm tốt nhất.

Xin cảm ơn ông!

Nguyên Huân
Nguồn: Báo Nông nghiệp VN