Có nhiều cách để thiết kế khẩu phần ăn cho heo con, và một trong số đó bao gồm một số chiến lược nhất định nhằm mục đích ngăn ngừa bệnh tiêu chảy dinh dưỡng và tránh các biến chứng do mầm bệnh gây ra. 

Tiêu chảy là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh tật và tử vong ở lợn con mới cai sữa gần đây. Nguồn gốc của tiêu chảy có thể là do bệnh, do dinh dưỡng và thậm chí là tổng hợp thông qua các biến chứng thứ cấp. Bệnh tiêu chảy cần có sự can thiệp của thú y để chữa các triệu chứng và loại bỏ các vi sinh vật gây bệnh. Tiêu chảy do dinh dưỡng thường theo sau hoặc tiến triển thành bệnh, và do đó, thường phải kết hợp các biện pháp can thiệp thú y và dinh dưỡng. Rõ ràng, một chương trình dinh dưỡng được thiết kế phù hợp có thể ngăn ngừa chứng tiêu chảy dinh dưỡng thông thường.

Tiêu chảy do dinh dưỡng bắt nguồn từ ba lỗi chính trong việc thiết kế chương trình cho ăn:

Đầu tiên , khẩu phần ăn không ngon miệng ngay sau cai sữa gây ra đói, tiếp theo là ăn quá nhiều khi lợn kết hợp thức ăn khô với hỗn hợp dinh dưỡng lỏng. Ngay cả khi bỏ đói trong thời gian ngắn cũng có thể làm giảm khả năng tiêu hóa và miễn dịch của hệ tiêu hóa. Do đó, khi lợn ăn quá nhiều sau một thời gian suy dinh dưỡng hoặc đói, quá trình tiêu hóa không hoàn thiện, dẫn đến dư thừa lượng cơ chất (năng lượng và protein) sẵn có để các vi sinh vật gây bệnh cơ hội sinh sôi (ví dụ, Escherichia coli hoặc Salmonella). 

Thứ hai,  khẩu phần có chất lượng tương đối thấp, thường được sử dụng để giảm chi phí thức ăn, không chỉ không khuyến khích sự thèm ăn sớm, mà còn dẫn đến khả năng tiêu hóa thấp nội tại của chúng, thậm chí còn khiến thức ăn dư thừa nhiều hơn cho sự sinh sôi của vi khuẩn trong đường tiêu hóa dưới. 

Thứ ba,  một số thành phần nhất định (ví dụ, bột đậu nành) chứa các yếu tố kháng dinh dưỡng (ví dụ, protein glycin và beta-conglycin) có thể gây viêm đường tiêu hóa khi kết hợp với lượng thức ăn thấp và làm suy giảm sự phát triển của biểu mô đường tiêu hóa. Trong trường hợp này cần tăng cường bổ sung enzyme protease để giúp heo con tiêu hoá triệt để protein khẩu phần và triệt tiêu các protein kháng dưỡng kháng nguyên (glycin và beta-conglycin) 

Cũng có ý kiến cho rằng chế độ ăn có nhiều đường đơn và khoáng chất có thể làm rối loạn cân bằng thẩm thấu qua biểu mô ruột, gây tiết quá nhiều nước trong đường ruột và phân lỏng. Ví dụ, bằng cách thay đổi lượng đường (sucrose và xi-rô ngô đậm đặc), độ thẩm thấu trong khẩu phần ăn được điều chỉnh trong khoảng 250 đến 700 mOsm / kg. Trong nghiên cứu đó, sự hấp thụ nước và carbohydrate từ ruột non ở heo con tăng lên, và do đó nguy cơ tiêu chảy được giảm thiểu, do độ thẩm thấu tăng lên ở mức cân bằng điện giải tương tự trong khẩu phần ăn. Tiêu chảy thẩm thấu có thể không ảnh hưởng đến năng suất và sức khỏe của vật nuôi vì lợn có thể bù nước bằng cách uống nhiều nước hơn. Tuy nhiên, đây là một cảnh tượng đáng lo ngại đối với người chăn nuôi và cần được ngăn chặn, vì nó khá khó khăn và tốn kém để phân biệt với các dạng tiêu chảy khác. 

Khảo sát  Escherichia coli

Tiêu chảy do  Escherichia coli  sau cai sữa từ lâu có liên quan đến khẩu phần ăn kém tiêu hóa, do các chất dinh dưỡng không tiêu hóa được trong ruột tạo điều kiện cho các chủng  Escherichia coli  gây bệnh tăng sinh gây tiết quá mức dịch ruột và chất điện giải trong lòng ruột. Điều này luôn dẫn đến tiêu chảy, suy dinh dưỡng, tăng trưởng kém và đôi khi tử vong. Kết quả từ một cuộc khảo sát toàn diện ở Canada bao gồm 34 trang trại thương mại, trong đó có 17 trang trại báo cáo các vấn đề về  Escherichia coli , chỉ ra rằng phần lớn các trường hợp tiêu chảy xảy ra từ 3 đến 10 ngày sau cai sữa. Tuy nhiên, những trường hợp muộn đến 23 ngày sau cai sữa không phải là hiếm.

Hàm lượng chất xơ chức năng vừa phải giúp tăng cường chuyển động của thức ăn qua hệ tiêu hóa, tăng khả năng giữ nước trong thức ăn và tạo điều kiện thuận lợi cho đại tiện.

Ở những trang trại có bệnh tiêu chảy do  Escherichia coli  phổ biến ở lợn con, chế độ ăn được phát hiện có chứa hàm lượng protein thực vật cao hơn (+12%), cụ thể là bột đậu nành và bột hạt cải. Ngoài ra, những con lợn bị tiêu chảy được cho ăn khẩu phần có nhiều canxi (+25 phần trăm) và magiê (+6 phần trăm), cả hai đều làm tăng độ kiềm trong ruột (Escherichia coli phát triển mạnh trong điều kiện kiềm). Hơn nữa, việc sử dụng oxit kẽm ít hơn 21% trong khẩu phần ăn cho lợn bị tiêu chảy. Cuối cùng, sự cân bằng điện giải tương đối thấp trong khẩu phần cho lợn ăn dặm (-8 phần trăm). Mặc dù nghiên cứu này không thiết lập mối quan hệ nguyên nhân – kết quả rõ ràng giữa chế độ ăn và tiêu chảy do  Escherichia coli , nhưng ít nhất nó cung cấp một dấu hiệu cho thấy việc xây dựng khẩu phần không phù hợp có thể khiến lợn bị tiêu chảy, làm tăng các triệu chứng hoặc chậm hồi phục.

Mối liên hệ giữa dinh dưỡng với bệnh phù nề

Bệnh phù nề, một bệnh rối loạn đường ruột phức tạp do các chủng Escherichia coli gây ra bởi vi khuẩn đường ruột, tiếp tục gây khó khăn cho các bác sĩ thú y và chuyên gia dinh dưỡng về việc phòng ngừa và điều trị các động vật bị ảnh hưởng. Một nhóm nghiên cứu Hà Lan đã kiểm tra những con lợn khỏe mạnh và những con bị bệnh từ cùng một đàn và kết luận rằng mặc dù bệnh phù nề có liên quan chặt chẽ với sự hiện diện của Escherichia coli (trong trường hợp này là chủng O139K82), các yếu tố chế độ ăn uống cũng có thể góp phần hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn đường ruột này. Những con lợn bị bệnh có các triệu chứng nhiễm toan chuyển hóa, bằng chứng là nồng độ axit trong máu và ruột cao hơn. Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng độc tố do Escherichia coli tạo ra trong đường tiêu hóa có thể có nhiều cơ hội vượt qua hàng rào ruột ở những con lợn bị nhiễm toan chuyển hóa vì tăng axit trong ruột có liên quan đến khả năng thẩm thấu tăng cường. Do đó, các chiến lược can thiệp dinh dưỡng để giảm nhiễm toan khi đối mặt với sự bùng phát bệnh phù nề có thể có lợi.  

Các chiến lược can thiệp 

Cần nhấn mạnh rằng các can thiệp dinh dưỡng sau khi bắt đầu bị tiêu chảy nên được thực hiện với sự tư vấn của bác sĩ thú y và chuyên gia dinh dưỡng. Bởi vì các thí nghiệm khoa học với lợn nhiễm bệnh được nuôi cùng với lợn khỏe mạnh trong cùng một ô chuồng thực tế không có giá trị, kinh nghiệm thực tế chứ không phải bằng chứng khoa học thường là cơ sở để đưa ra hầu hết các khuyến nghị. Các trang trại gặp nhiều sự cố về tiêu chảy sau cai sữa có thể thực hiện theo một hoặc nhiều biện pháp sau: 

1. Phòng ngừa

Đối với bệnh tiêu chảy do vi khuẩn, các biện pháp được chỉ định cho chế độ ăn không có kháng sinh cũng được áp dụng tương tự. Tuy nhiên, đối với bệnh tiêu chảy do vi rút, tiêm chủng là hữu ích nhất, mặc dù các biện pháp kháng khuẩn được khuyến cáo mạnh mẽ để ngăn ngừa các biến chứng thứ phát do vi khuẩn. 

2. Cho ăn hạn chế

Thực hành này đặc biệt phổ biến ở châu Âu. Lợn cai sữa được cung cấp một lượng thức ăn hạn chế trong tuần đầu tiên sau cai sữa, với lượng thức ăn tăng dần cho đến khi lợn đạt được mức ăn cao trong tuần thứ hai. Sự phát triển của các chế độ ăn hiện đại và độ tuổi cai sữa muộn hơn, cùng với việc sử dụng thức ăn tập ăn và / hoặc các chất thay thế sữa hầu như đã làm cho việc thực hành đó trở nên không thực tế. Ngoài ra, một nghiên cứu thực địa từ Đan Mạch nơi cho ăn hạn chế từng là tiêu chuẩn, cho thấy rằng việc cho ăn hạn chế không phải lúc nào cũng có hiệu quả chống tiêu chảy như người ta vẫn nghĩ trước đây. 

3. Giảm các yếu tố kháng dinh dưỡng

Đậu nành và hầu hết các loại đậu chứa các hợp chất kháng dinh dưỡng có khả năng kích hoạt hệ thống miễn dịch tiêu hóa non nớt của heo con cai sữa, thường bị viêm và tiêu chảy sau khi ăn vào các chất kháng dinh dưỡng liều cao. Chế biến nhiệt các nguyên liệu này thường ngăn ngừa viêm ruột, nhưng ở lợn bị tiêu chảy nặng, việc loại bỏ các nguyên liệu đó được khuyến khích. Lựa chọn đúng nguồn protein đậu nành vẫn là yếu tố quan trọng trong thiết kế thức ăn chăn nuôi heo con hiện đại. Trong trường hợp vì lý do giá thành mà không thể loại bỏ hoàn toàn các nguyên liệu có chứa kháng dưỡng, việc cân nhắc tăng cưởng bổ sung enzyme protease  để tăng cường tiêu hoá đạm và triệt tiêu kháng dưỡng là việc làm thiết thực. 

4. Tăng sự cồng kềnh của khẩu phần

Hàm lượng chất xơ chức năng vừa phải giúp tăng cường chuyển động của thức ăn qua hệ tiêu hóa, tăng khả năng giữ nước trong thức ăn và tạo điều kiện đại tiện. Bổ sung chất xơ trong khẩu phần ăn của con non được cho là làm tăng bài tiết vi sinh vật gây bệnh, ngăn chặn sự gắn kết của vi khuẩn vào biểu mô ruột và giúp đường ruột khỏe mạnh. Yến mạch cuộn, bột củ cải đường, bột cỏ linh lăng, sợi gỗ và cám lúa mì là một số nguồn chất xơ phổ biến nhất đang được sử dụng ngày nay. 

5. Vấn đề về chất lượng thức ăn

Đảm bảo rằng các mầm bệnh trong thức ăn không đến được với lợn con là một cách tốt để ngăn ngừa các trường hợp tiêu chảy không cần thiết. Vì vậy, lựa chọn nguyên liệu là điều tối quan trọng, cũng như một chương trình đảm bảo chất lượng nghiêm ngặt. Thức ăn hỗn hợp thành phẩm thường được xử lý nhiệt để giảm tải vi khuẩn. Ví dụ, ở Đan Mạch, có yêu cầu đối với tất cả thức ăn viên cho lợn con phải được đun nóng đến ít nhất là 83 ^o C. Bằng chứng gần đây cũng cho thấy rằng kết cấu thức ăn thô và dạng bột có khả năng bảo vệ chống lại sự sinh sôi của Escherichia coli và Salmonella tốt hơn so với dạng nghiền mịn hoặc chế độ ăn dạng viên, mặc dù điều này rất dễ gây tranh cãi giữa các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ thú y.

Nguồn:  wattagnet.com

Biên dịch:  Acare VN Team