[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Trong điều kiện thời tiết, khí hậu, dịch bệnh trong chăn nuôi diễn biến phức tạp; kinh tế nhiều khó khăn, sức ép cạnh tranh lớn; thị trường tiêu thụ sản phẩm hạn chế và đòi hỏi bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm ngày càng cao, thì việc tổ chức liên kết theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ, là hướng đi tất yếu.

Chăn nuôi theo chuỗi: Làm khéo sẽ chiến thắng

Theo ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, chưa bao giờ ngành chăn nuôi khó khăn như 2-3 năm trước và cả hiện nay khi có với nhiều bất cập trong sản xuất và thị trường. Trong tương lai, ngành chăn nuôi Việt Nam sẽ có nhiều khó khăn hơn thuận lợi: khó khăn 6 phần, thuận lợi chỉ 3-4 phần. Ngành sẽ vẫn tăng trưởng nhưng không cao như giai đoạn trước, 4-5%, mà chỉ ở mức 2-3%. Cùng với đó, ngành chăn nuôi sẽ thay đổi theo các hướng như: (1) Chăn nuôi nông hộ giảm, còn khối trang trại và doanh nghiệp tăng lên vì kiểm soát dịch bệnh, an toàn thực phẩm và giá thành đều tốt hơn; (2) Tỉ lệ heo sẽ giảm, gia cầm và gia súc ăn cỏ tăng lên trong cơ cấu ngành (3) Liên kết trong chăn nuôi sẽ phát triển mạnh với sự dẫn dắt của các doanh nghiệp lớn, các hợp tác xã. Nếu chăn nuôi mà không biết bán cho ai thì sẽ áp lực lớn. Tín hiệu tốt là nước ta đã hình thành nhiều chuỗi chăn nuôi. Cùng với đó, vấn đề hội nhập ngày càng gay gắt.

Vì vậy, theo ông Nguyễn Xuân Dương một trong những những giải pháp then chốt đó là tổ chức lại chăn nuôi theo chuỗi liên kết và chắc chắn phải làm, không thể khác được. Ai làm chuỗi cũng được, miễn là làm theo pháp luật, sản xuất được và tìm ra thị trường. Ai làm khéo thì sẽ chiến thắng trong “cuộc chơi”này…

Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn – Chi cục Chăn nuôi Thú y, Thủy sản Hà Nội, liên kết chuỗi góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước từ chăn nuôi, giết mổ, bảo quản, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm; hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm chăn nuôi và truy xuất nguồn gốc… Từ đó tăng giá trị sản phẩm chăn nuôi, tăng cường khả năng cạnh tranh của các sản phẩm chăn nuôi với hội nhập quốc tế.

Liên kết chuỗi còn tạo ra các sản phẩm chăn nuôi an toàn thực phẩm được kiểm soát chất lượng ở tất cả các khâu; giúp các tác nhân sản xuất nâng cao ý thức sản xuất đảm bảo an toàn, có trách nhiệm đối với người sử dụng; tạo ra một hướng mới trong phát triển chăn nuôi trong thời kỳ hội nhập kinh tế sâu rộng. Cùng với đó, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng sử dụng thực phẩm an toàn, chất lượng. Ngoài ra, chuỗi liên kết còn tạo việc làm cho người chăn nuôi, tạo thành một nghề chăn nuôi ổn định, nâng cao thu nhập; giúp người tiêu dùng được tiếp cận và sử dụng sản phẩm chăn nuôi đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm…

Để ngành chăn nuôi phát triển, chuỗi giá trị cần được đẩy mạnh

Doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư

Theo Cục Chăn nuôi, trong ngành chăn nuôi đã hình thành nhiều chuỗi liên kết hoạt động có hiệu quả và ổn định trong nhiều năm qua. Trước hết là mô hình doanh nghiệp đầu tư giống, thức ăn, thuốc thú y kèm hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân, sau đó doanh nghiệp mua lại sản phẩm chăn nuôi là gà thịt, lợn thịt xuất chuồng. Tiêu biểu là mô hình của các như C.P Việt Nam, Japfa, Dabaco, Emivest …

Mô hình doanh nghiệp hợp tác với nông dân sản xuất và cung ứng trứng gà đạt chuẩn và có thể truy xuất nguồn gốc, tiêu biểu là các doanh nghiệp như Ba Huân (TP.Hồ Chí Minh), Vĩnh Thành Đạt (TP.Hồ Chí Minh), Tiên Viên (Hà Nội)… Mô hình doanh nghiệp giết mổ thu mua một phần hoặc toàn bộ lợn thịt của nông dân để giết mổ và phân phối ra thị trường (bán lẻ qua cửa hàng thực phẩm, siêu thị; bán cho khu công nghiệp, trường học…), với các doanh nghiệp tiêu biểu như Vissan (TP. Hồ Chí Minh), An Hạ (TP.Hồ Chí Minh), An Hào Phát (Đồng Nai), Hải Thịnh (Bắc Giang), Vinh Anh (Hà Nội)…

Chuỗi liên kết doanh nghiệp – nông dân chăn nuôi bò sữa theo hướng doanh nghiệp ký hợp đồng với nông dân chăn nuôi bò sữa để thu mua sữa, chế biến và phân phối ra thị trường (các doanh nghiệp tiêu biểu như Vinamilk, Mộc Châu…). Chuỗi sản xuất – chế biến – phân phối khép kín (TH True Milk, Sagrifood) là mô hình mà tập đoàn gồm nhiều công ty con thực hiện các khâu từ chăn nuôi bò sữa, chế biến sữa và phân phối ra thị trường.

Theo ông Gabor Fluit – Tổng giám đốc De Heus châu Á cho biết, chúng tôi tập trung đẩy mạnh các chuỗi liên kết với bà con nông dân, cung cấp cho họ con giống, thức ăn chăn nuôi chất lượng cao. Đó là hướng đi lâu dài, giúp mỗi bên phát huy tốt năng lực trong chuỗi.

“Quan điểm của De Heus là không cạnh tranh trực tiếp với người chăn nuôi, nghĩa là chúng tôi không trực tiếp chăn nuôi mà sẽ cung cấp cho người dân con giống tốt nhất, thức ăn tốt nhất và bao tiêu đầu ra cho họ. Người chăn nuôi là đối tượng chịu vất vả nhất, chúng tôi sẽ giúp họ công nghệ mới để nâng cao hiệu quả chăn nuôi” – ông Gabor nhấn mạnh.

“Vừa rồi, De Heus đã tiếp nhận toàn bộ 14 nhà máy thức ăn chăn nuôi của Masan, bao gồm các nhà máy và toàn bộ hơn 2.000 nhân viên. Phía De Heus vẫn tiếp tục hợp tác với Masan. Theo đó chúng tôi sẽ là nhà cung cấp thịt heo, thịt gia cầm dài hạn cho các nhà máy chế biến thịt mát của Masan, nhằm phục vụ hệ thống siêu thị bán lẻ của tập đoàn này” – ông Gabor thông tin.

Còn đối với GREENFEED, không dừng lại ở việc cải tiến, đổi mới trong giải pháp dinh dưỡng, con giống giúp tối ưu hiệu quả, năng suất chăn nuôi, việc hoàn thiện chuỗi khép kín Feed – Farm – Food còn giúp GREENFEED giải bài toán đầu ra cho khách hàng, giúp các hộ nuôi đảm bảo lợi ích kinh tế lâu dài. Thương hiệu thực phẩm tươi sống MAMACHOICE của GREENFEED được ra mắt không chỉ mang đến nguồn thịt sạch cho người tiêu dùng, mà còn hướng đến việc cung cấp giải pháp đầu ra cho những trại khách hàng tại Việt Nam. Cụ thể, GREENFEED còn chủ động phát triển chuỗi cung ứng, đẩy mạnh kết nối thu mua sản phẩm (trứng, gà thịt, vịt thịt, heo…) cho các trại đối tác của công ty, nhằm tạo ra chuỗi kết nối cung – cầu thông suốt từ sản xuất đến tiêu dùng.

Trong thời gian ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều chủ trại trên cả nước đã được GREENFEED hỗ trợ kết nối với thương lái, giải quyết đầu ra sản phẩm chăn nuôi, đảm bảo lợi ích kinh tế. Có thể thấy, việc liên tục đổi mới và phát triển các giá trị trong toàn chuỗi thực phẩm thể hiện cam kết của GREENFEED trong việc đồng hành cùng chủ trại nuôi trên hành trình chăn nuôi hiệu quả, từ đó hướng đến nguồn lợi nhuận và thành công bền vững.

Còn nhiều băn khoăn

Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Chi cục trưởng Chi cục chăn nuôi Thú y Hà Nội, việc xây dựng liên kết chuỗi hiện nay cũng gặp phải những khó khăn, hạn chế đó là còn thiếu các doanh nghiệp chế biến sâu các sản phẩm chăn nuôi nên chưa đa dạng hóa được sản phẩm, chưa tạo ra được nhiều giá trị gia tăng cho sản phẩm chăn nuôi. Thói quen sử dụng thịt mát, thịt cấp đông của đa số người tiêu dùng vẫn chưa được cải thiện. Phần đông người tiêu dùng vẫn có thói quen sử dụng thịt nóng nên đã cản trở sự phát triển của hệ thống cửa hàng tiện tích chuyên bán và giới thiệu các sản phẩm chăn nuôi. Đặc biệt về cơ chế chính sách còn chưa đầy đủ để khuyến khích, tạo động lực các thành phần, nhất là các Doanh nghiệp tham gia xây dựng chuỗi, nhất là chính sách khuyến khích xây dựng cơ sở giết mổ tập trung, giết mổ công nghiệp gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm.

ÔNG NGUYỄN NGỌC SƠN – CHI CỤC TRƯỞNG CHI CỤC CHĂN NUÔI THÚ Y HÀ NỘI: Cần cơ chế đặc thù hỗ trợ xây dựng chuỗi

Cần có cơ chế chính sách đặc thù để hỗ trợ xây dựng chuỗi, các chính sách phải được tập trung đều ở các khâu sản xuất, sơ chế, chế biến và thương mại, tiêu thụ sản phẩm để động viên khuyến khích kịp thời cho các tác nhân tham gia phát triển chuỗi. Thu hút và lấy doanh nghiệp là đầu tàu cho việc phát triển liên kết các chuỗi. Lựa chọn doanh nhiệp có tiềm năng, chủ doanh nghiệp có tâm huyết, có khả năng đầu tư lâu dài trong chăn nuôi, có tư duy về xây dựng chuỗi liên kết và sẵn sàng chia sẻ lợi ích với các hộ chăn nuôi. Các chuỗi đều phải gắn với cơ sở giết mổ, sơ chế đóng gói đảm bảo An toàn thực phẩm. Đồng thời đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, xúc tiến thương mại, phát triển thương hiệu để tạo đầu ra ổn định cho các sản phẩm của các chuỗi.

ÔNG NGUYỄN KIM ĐOÁN – PHÓ CHỦ TỊCH HIỆP HỘI CHĂN NUÔI ĐỒNG NAI: Đẩy mạnh vài trò của Hiệp hội

Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai sẽ tiếp tục đẩy mạnh vai trò của mình trong việc làm cầu nối giữa các trang trại chăn nuôi và thị trường tiêu thụ gồm siêu thị, nhà hàng, chợ và các bếp ăn tập thể; chuỗi liên kết chăn nuôi – tiêu thụ thực phẩm sạch, truy xuất nguồn gốc; hoặc hình thức liên kết chăn nuôi 4 nhà gồm: Cơ quan quản lý nhà nước – ngân hàng – doanh nghiệp sản xuất thức ăn, người chăn nuôi và doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm hoặc hình thức liên kết chuỗi chăn nuôi – giết mổ – buôn bán…

Hiệp hội cũng tập trung nâng cấp chuỗi liên kết giữa nông dân – nông dân; doanh nghiệp – doanh nghiệp và nông dân – doanh nghiệp; phát triển thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm. Cùng với đó, khuyến khích hình thành các khu chăn nuôi tập trung, chăn nuôi theo hướng trang trại công nghiệp, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ cao trong sản xuất và đẩy mạnh chăn nuôi theo hướng hữu cơ, hạn chế manh mún nhỏ lẻ nhằm giảm chi phí trong nuôi, tăng khả năng cạnh tranh (cùng nhau nhập, hợp đồng con giống, thức ăn thuốc, vật tư…hạ giá thành, số lượng xuất bán lớn, hạn chế thương lái ép giá…), kiểm soát, khống chế dịch bệnh.

HÀ NGÂN ghi