[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Bài viết sau đây sẽ hướng dẫn bạn tự pha chế dung dịch tiêu diệt mầm bệnh Covid-19 trên các bề mặt bằng các hóa chất tẩy rửa thông thường như  cồn Ethanol, nước Oxi già, nước Javel .

Dịch bệnh do Covid-19 đang biến chuyển khó lường. Tuy số lượng người lây nhiễm ở Việt Nam thấp hơn các nước có tâm dịch nhưng không vì thế mà chúng ta chủ quan. Việc đưa ra các biện pháp phòng bệnh đơn giản hiệu quả dễ ứng dụng trong cộng đồng là rất cần thiết. Điều này cần dựa trên cơ sở các hiểu biết về đặc tính đặc trưng của chủng virus mới này và các hóa chất sử dụng.

Nhóm tác giả Kampf G đã công bố nghiên cứu “Sự tồn tại của Coronavirus trên các bề mặt và tác dụng bất hoạt của các chất diệt khuẩn” trên Tạp chí Hospital Infection 02/2020 [1]. Nghiên cứu này đã tổng kết các thông tin về đặc tính đặc trưng của chủng virus mới này. Covid -19 có thể tồn tại trên bề mặt các loại vật liệu khác từ 2 giờ đến 9 ngày. Trong thời gian đó, các mầm bệnh này có thể vẫn truyền nhiễm vào các cơ thể người khỏe. Một cách tổng quát, Covid – 19 có xu hướng tồn tại lâu hơn khi độ ẩm không khí cao và nhiệt độ thấp.

Hiện nay, cơ chế lây lan vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu tiếp nhưng qua các kết quả mới nhất có thể thấy Covid -19 có thể chuyển từ người bệnh sang người khác qua các hạt nhỏ dịch nhầy hô hấp.

Ngoài việc lây trực tiếp như trên, nhiều khả năng là Covid-19 lây nhiễm qua bề mặt của các vật sử dụng chung và bàn tay bị nhiễm mầm bệnh. Trong thực tế, bàn ghế, tay nắm cửa, nút bấm điện thoại, cầu thang máy…ở nhà hàng, bệnh viện, công sở và trường học là các vật có nguy cơ cao trở thành trung gian lây nhiễm.

Do đó, việc sử dụng các chất khử trùng để làm bất hoạt Covid -19 trong thời gian chúng tồn tại trên các bề mặt của vật trên là rất quan trọng.  Trên thị trường có rất nhiều loại hóa chất để phun khử trùng bề mặt, vậy loại nào có thể giúp người tiêu dùng loại trừ Covid-19.

Theo đó, nhóm nghiên cứu của Kampf G. cũng chỉ ra 3 loại hóa chất thông thường nhưng có hiệu quả cao trong việc loại trừ Covid-19:

Bảng nồng độ khuyến cáo sử dụng của các hóa chất

Từ kinh nghiệm thực tế có thể chỉ ra ưu, nhược điểm trong ứng dụng của 3 cách ứng dụng này như sau:

Cách 1: Cồn Ethanol 62-71% là hóa chất sẵn có trên thị trường, và dễ sử dụng, tuy nhiên với giá thành cao nên khó ứng dụng phòng dịch trên các bề mặt lớn. Nó có tác dụng tức thì tại thời điểm phun (1 phút), ít có tác dụng bảo vệ bề mặt sau đó.

Cách 2: Nước Oxi già cũng có tác dụng rất nhanh (1 phút), tuy nhiên ở nồng độ thấp 0,5%, hóa chất này không bền, dễ bị tự phân hủy khi pha bằng các nguồn nước không sạch. Số lần pha loãng =  Nồng độ oxi già trong sản phẩm bạn mua : 0,5. Ví dụ từ nước ô xi già bán ở các hiệu thuốc là 3% có thể pha loãng 6 lần (1 phần oxi già ban đầu + 5 phần nước). Sau khi pha loãng oxi già dễ bị xúc tác tự phân hủy bởi các ion tự do trong nước không tinh khiết nên phải dùng ngay trong ngày.

Cách 3: Nước Javel là loại chất diệt khuẩn truyền thống trong các sản phẩm Javel,  với cơ chế tiêu diệt tác nhân gây bệnh đơn giản nhưng rất hiệu quả, chủ yếu dựa trên sự oxi hóa bởi Cl⁺ trong NaClO. Thời gian tác dụng nhanh (1 phút) và các tác nhân gây bệnh bị ôxi hóa trực tiếp, khó tạo ra cơ chế thích nghi đối với hóa chất này.

Nó ít bị phân hủy nếu sử dụng nước máy để pha loãng ra nồng độ 0,1 %. Sau khi phun lên bề mặt, hoạt tính của nước Javel có thời gian duy trì lâu hơn nên có tác dụng bảo vệ dài hơn so với cồn và ôxi già. Mặt khác, hơi từ nước javel ở mức độ nhẹ lan tỏa trong không gian các khu vực vệ sinh cũng là môi trường không thuận lợi cho các mầm bệnh. Vì nước javel bán trên thị trường có thể giảm nồng độ trong quá tình vận chuyển lưu kho, nên để đảm bảo chắc chắn hiệu quả, người dân có thể pha với nồng gấp đôi, tức là 0,2 %.

Số lần pha loãng =  Nồng độ NaClO trong sản phẩm bạn mua : 0,2 [2]

Ví dụ từ nước Javel tẩy trắng là 5% có thể pha loãng 25 lần (1 phần Javel tẩy trắng ban đầu + 24 phần nước).

Với bề mặt sàn bệnh viện, phòng khám có mức độ nhiễm bẩn cao và tần suất lau ít thì nồng độ Javel nước lau sàn nên là 0,5 – 1% để có tác dụng đủ mạnh và lâu hơn [3].

Về khía cạnh thân thiện môi trường, nước Clo không được đánh giá cao so với cồn và oxi già. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh việc phòng chống dịch là cấp thiết, cộng với tính sẵn có trên thị trường và dễ sử dụng thì việc ứng dụng Javel 0,2% cho vệ sinh trong mỗi gia đình và khu vực cộng được xem là cách khả thi nhất nhằm ngăn chặn sự lây lan của Covid -19.

PhD. Nguyễn Thành Đồng – Senior Researcher
[email protected]
CZECH: Viện Nghiên cứu UniCRE, Cộng hòa Séc
Tel. +420773471089

Reference

(Các thông tin trên dựa trên hướng dẫn của WHO, EU, và các kết quả nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học)

[1] G. Kampf, D. Todt, S. Pfaender, E. Steinmann, Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents, Journal of Hospital Infection.

[2] A.a.o.t.E.U. European Centre for Disease Prevention and Control Interim guidance for environmental cleaning in non-healthcare facilities exposed to SARS-CoV-2 (Update 18 Feb 2020).

[3] R.N. Reed, K.L. Krysko, Current Therapy in Reptile Medicine and Surgery.