Trong khi thế giới vẫn tập trung theo dõi và chiến đấu với virus H5N1, các nhà khoa học tiếp tục cảnh báo virus H9N2, là loại virus ít được chú ý đang thích nghi tốt hơn với cơ thể người, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát dịch mới.

Trong vài năm gần đây, công tác giám sát cúm gia cầm chủ yếu tập trung vào virus H5N1, chủng đã lan rộng khắp nhiều châu lục và gây bệnh nặng, tử vong ở người. Từ năm 2022 đến nay, H5N1 đã khiến đã có 14 trường hợp nhiễm cúm gia cầm H5N1 ở người được xác nhận trên toàn thế giới, với 2 ca tử vong và đã giết chết hơn 100 triệu gia cầm. 

Các chuyên gia cảnh báo H9N2 đang dần thích nghi tốt hơn với tế bào người và có tiềm năng gây ra đại dịch trong tương lai

Tuy nhiên, theo ông Kelvin To, chuyên gia vi sinh lâm sàng tại Đại học Hong Kong, virus H9N2, chủng cúm gia cầm phổ biến thứ hai có khả năng lây sang người lại chưa được quan tâm đúng mức. Kể từ năm 1998, H9N2 đã gây 173 ca nhiễm ở người, chủ yếu tại Trung Quốc, nhưng phần lớn các ca này không gây triệu chứng nặng hoặc nhập viện. Điều này khiến số ca nhiễm thực tế có thể cao hơn nhiều, theo bà Michelle Wille, chuyên gia tại Viện Peter Doherty (Melbourne).

Nghiên cứu của nhóm ông To, được trình bày tại Hội nghị quốc tế Liên minh Nghiên cứu Đại dịch ở Melbourne, Australia, ngày 27/10, chỉ ra rằng virus H9N2 đã trải qua những thay đổi di truyền từ khoảng năm 2015, giúp virus dễ xâm nhập tế bào người hơn.

Trong thí nghiệm trên tế bào, mẫu virus thu thập năm 2024 cho thấy khả năng nhiễm tế bào người cao hơn đáng kể so với mẫu từ năm 1999, đồng thời gắn kết hiệu quả hơn với nhiều thụ thể trên bề mặt tế bào người.

Mặc dù vậy, virus H9N2 vẫn cần thêm nhiều biến đổi mới có thể lây truyền liên tục trong cộng đồng. Virus phải chuyển hướng ưu tiên gắn vào các thụ thể của người thay vì chim, đồng thời thích nghi với điều kiện nhiệt độ và độ pH trong cơ thể người.

Các chuyên gia kêu gọi tăng cường giám sát và truyền thông về nguy cơ của cúm gia cầm, đặc biệt là H9N2. Ông To nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi virus ở các loài động vật có vú tiếp xúc gần với chim hoặc gia cầm, vì khi động vật bị nhiễm nhiều loại virus cùng lúc, vật liệu di truyền của chúng có thể trộn lẫn, tạo ra các chủng mới có khả năng lây sang người.

Phát hiện vật liệu di truyền của H9N2 trong một số virus gây bùng phát trước đây càng làm dấy lên lo ngại về khả năng tái tổ hợp gen giữa các chủng cúm gia cầm, đặt ra thách thức lớn cho công tác phòng ngừa đại dịch trong tương lai.

Cẩm Anh (t/h)