[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Dịch bệnh, biến đổi khí hậu, hội nhập thương mại, chuyển đổi số… là những yếu tố khiến ngành chăn nuôi cần chuyển mình mạnh mẽ để thích ứng với giai đoạn mới.

Nhận diện những yếu tố mới tác động đến chăn nuôi

Theo đó, thể chế, pháp lý trong lĩnh vực chăn nuôi đã cơ bản hoàn thiện, đồng bộ đáp ứng yêu cầu phát triển chăn nuôi hiện đại, bền vững: Luật Chăn nuôi, 02 Nghị định, 05 Thông tư, 01 Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 kèm theo Kế hoạch hành động thực hiện Quyết định này.

Thời gian gần đây, tình hình dịch Covid-19 trên thế giới và tại Việt Nam vẫn diễn biến phức tạp, tác động bao trùm các hoạt động kinh tế, xã hội. Nhiều nước đưa ra chính sách đóng cửa đã ảnh hưởng đến vận chuyển và hoạt động cảng biển, thiếu hụt nguồn hàng cục bộ.

Diễn biến ngày càng phức tạp của dịch bệnh, nhất là Dịch tả lợn châu Phi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát trở lại và các bệnh mới nổi, như Viêm da nổi cục trâu, bò… gây phát sinh tăng chi phí sản xuất và ảnh hưởng đến quá trình hồi phục, tăng trưởng chăn nuôi. Vấn đề ô nhiễm môi trường và giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tăng cao ngày càng gia tăng chi phí đầu vào của sản xuất ngành chăn nuôi.

Cùng với đó, tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu đến hoạt động chăn nuôi: các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lũ, hạn hán, nắng nóng, rét đậm rét hại có thể sẽ xảy ra thường xuyên do tác động của biến đổi khí hậu và môi trường.

Ngoài ra, các nguồn lực tự nhiên đang ngày một thu hẹp hoặc bị khai thác quá mức (đất đai, nguồn nước, đồng cỏ …) do áp lực tăng dân số, quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến không gian phát triển của ngành nông nghiệp, trong đó có chăn nuôi.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới ở nhiều lĩnh vực khác nhau trong đó có lĩnh vực chăn nuôi. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội phát ngành chăn nuôi Việt Nam trong giai đoạn tới.

Trong đó, tác động của toàn cầu hóa về thị trường, việc hội nhập sâu rộng của nước ta với thế giới thông qua 15 hiệp định thương mại tư do thế hệ mới (có 2 hiệp định còn đang trong giai đoạn đàm phán), trong đó khu vực CPTTP và EVFTA đều là những nước có không gian chăn nuôi lớn hơn Việt Nam, sẽ càng gia tăng áp lực về thị trường cho các sản phẩm chăn nuôi trong nước. Cạnh tranh cả về giá và cạnh tranh cả về chất lượng và đa dạng sản phẩm sẽ tăng lên khi sản phẩm chăn nuôi của Mỹ và Châu Âu như thịt gà, thịt lợn xuất vào thị trường Việt Nam.

Cụ thể, theo Cục Chăn nuôi, trong năm 2020, khi được Chính phủ cho phép, một số doanh nghiệp đã nhập 447,6 ngàn con lợn sống để giết thịt, tương đương 44,8 ngàn tấn thịt (tính bình quân 100 kg/con). Tổng số lượng thịt lợn và phụ phẩm nhập khẩu khoảng 148 ngàn tấn (tương đương 4,3% tổng sản lượng thịt lợn hơi sản xuất năm 2020).

 Ngoài ra, trong năm 2020 cả nước đã nhập khẩu 554,9 ngàn con trâu, bò sống, tương đương 194,2 ngàn tấn thịt (tính bình quân 350 kg/con) và khoảng 161,8 ngàn tấn thịt mát gia súc/thịt gia súc đông lạnh. Tổng số lượng thịt gia súc nhập khẩu khoảng 356 ngàn tấn (tương đương 71,9% tổng sản lượng thịt gia súc ăn cỏ sản xuất trong nước năm 2020).

 Năm 2020, tổng số lượng thịt gà nhập khẩu khoảng 215 ngàn tấn, tương đương 20,4% sản lượng thịt gà sản xuất trong nước (thịt gà chiếm khoảng 74% trong tổng sản lượng thịt gia cầm).

Giá sản phẩm chăn nuôi gia cầm bấp bênh

Giá các sản phẩm gia cầm trong Quý I/2021 có những biến động khác biệt:  đang tăng trở lại, trong đó một số sản phẩm giống tăng nhanh hơn, cụ thể:

Nhóm gà thịt lông màu: Trong khi giá gà giống tại miền Bắc và miền Trung giảm từ 12% đến 20% (dao động 5.500đ-6.400đ/con) thì gà con giống ở miền Nam lại tăng từ 21-40% (dao động 5.500-6.400 đồng/con).

Nhóm gà giống siêu thịt: giá con giống miền Bắc giảm 6,3% thì tại Miền Nam, giá gà con giống tăng trung bình 20%. Giá gà thịt tăng 28,5% tại miền Bắc, 10,4% tại miền Trung và 5,5% tại phía Nam. Giá các sản phẩm vịt cũng nhích dần lên dần, trong đó giá vịt Super M tăng trung bình từ 15-20%.

Riêng giá các sản phẩm thuộc nhóm gia cầm cho trứng vẫn ở mức rất thấp và chưa có dấu hiệu tăng trở lại (giá dao động 1.200-1.500đ/quả).

Dự báo giá các sản phẩm gia cầm đang có chiều hướng tăng và tăng cao vào thời điểm từ tháng 5-7/2021, do nguồn cung thiếu, vì lượng con giống đưa vào chăn nuôi thương phẩm trong Quý I/2021 của các loại gia cầm cho thịt giảm tới gần 50% so với Quý IV/2020, lượng thức ăn gia cầm giảm khoảng 40%.

Cũng trong Quý I, giá lợn thịt hiện tại xuất bán tại cửa chuồng đã giảm so với thời điểm trước tết Nguyên đán, dao động từ 74-78 nghìn đồng/kg;  giá lợn hơi xuất chuồng của Công ty Chăn nuôi C.P Việt Nam bán dao động từ 74-78 nghìn đồng/kg.

Đồng bộ các giải pháp phát triển chăn nuôi

Theo Cục Chăn nuôi, để chăn nuôi thích ứng với giai đoạn phát triển mới, cần thiết ở cấp trung ương và địa phương phải tích cực triển khai Luật Chăn nuôi, triển khai Chiến lược phát triển chăn nuôi; các Bộ, ngành và các địa phương tiếp tục triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT; tránh tình trạng chủ quan, lơ là để dịch bệnh tái phát, lây lan diện rộng.

Ủy ban nhân dân các tỉnh/TP chỉ đạo các Sở, ngành và chính quyền các cấp cần tuyên truyền để người dân và doanh nghiệp song song với phòng chống dịch là duy trì phát triển chăn nuôi.

Cần thiết phải có chính sách về lãi suất tiền vay, chính sách về đất đai cho người chăn nuôi duy trì phát triển theo chu kỳ sản xuất.

Hỗ trợ khuyến khích đầu tư phát triển chăn nuôi theo chuỗi giá trị với mã định danh quốc gia cùng với truy xuất nguồn gốc sản phẩm; xây dựng các tổ hợp chăn nuôi quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao với vai trò của Doanh nghiệp làm trọng tâm trong liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Sản xuất theo chuỗi tuần hoàn, ATSH, ATDB, theo hướng hữu cơ truyền thống.

 Tăng cường năng lực cho các cơ sở nuôi giữ giống, quản lý và sản xuất giống theo tháp giống, tăng tỷ lệ chọn giống, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng cường năng lực sản xuất giống tại chỗ để có con giống với giá thành hạ, an toàn dịch bệnh.

Nâng cao năng suất và chất lượng đàn giống, tạo giống theo 3 phân khúc của thị trường:  giống có năng suất cao phục vụ chăn nuôi trang trại quy mô lớn và vừa; giống chất lượng cao phục vụ chăn nuôi truyền thống, hướng hữu cơ;  giống có năng suất và chất lượng phục vụ chăn nuôi nông hộ và trang trại quy mô nhỏ.

Đẩy mạnh việc nhân thuần, chọn lọc nâng cao, cải tiến năng suất, chất lượng, quản lý theo tháp giống; khai thác và phát triển nguồn gen có hiệu quả các giống vật nuôi bản địa làm nguyên liệu lai tạo với các giống cao sản; nhập nội bổ sung giống cao sản trong nước chưa có hoặc còn thiếu; tăng cường năng lực sản xuất giống tại chỗ gắn với thương hiệu và chỉ dẫn địa lý, để hạ giá thành và ATDB.

Tuyên truyền sâu rộng về các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh; tuyên truyền để người tiêu dùng sử dụng sản phẩm đa dạng, cân đối (thịt lợn, gia cầm, gia súc ăn cỏ, trứng, thủy sản sản) với nguồn cung dồi dào và giá cả hợp lý.

Kiểm tra, rà soát, đánh giá thực trạng hệ thống kênh phân phối, cơ sở giết mổ và đầu mối bán buôn, bán lẻ đối với mặt hàng thực phẩm từ xuất chuồng đến người tiêu dùng, bảo đảm lợi ích của người chăn nuôi, người cung ứng và người tiêu dùng; kiểm tra ngăn chặn, xử lý nghiêm các hoạt động xuất, nhập khẩu con giống, các sản phẩm chăn nuôi trái phép.

PV