[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Việc tìm kiếm chế phẩm phù hợp cho thức ăn của lợn con không phải lúc nào cũng là một công việc dễ dàng. Đôi khi rất khó để đưa ra lựa chọn phù hợp trong bối cảnh luật pháp thắt chặt, trong khi phạm vi của các chất phụ gia và thành phần của nó là vô cùng tận. 

Đường ruột lợn là nơi cư trú của một quần thể vi sinh vật năng động, tạo ra một hệ sinh thái phức tạp có mối quan hệ cộng sinh với vật chủ. Quần thể vi sinh vật này còn được gọi là hệ vi sinh vật đường ruột, có ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe của vật chủ. Hệ vi sinh vật đường ruột rất cần thiết để duy trì các chức năng dinh dưỡng, sinh lý và miễn dịch của lợn. Những xáo trộn hệ sinh thái vi sinh vật đường ruột trong quá trình nuôi có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh của lợn.

Để đáp ứng các mục tiêu sản xuất trong chăn nuôi lợn thâm canh ngày nay, lợn con được cai sữa trước khi hình thành một quần thể vi sinh vật đường ruột ổn định. Hơn nữa, lượng thức ăn thấp và các yếu tố gây căng thẳng cùng thách thức liên quan đến cai sữa, ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng đường ruột, phá vỡ hệ sinh thái vi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột và tăng cường tính nhạy cảm của lợn con với bệnh tiêu chảy sau cai sữa do vi khuẩn gây ra. Cung cấp thức ăn bổ sung trước và sau cai sữa làm tăng lượng chất khô, nâng cao trọng lượng khi cai sữa, giảm mức độ nghiêm trọng của quá trình kiểm tra tăng trưởng sau cai sữa và cải thiện năng suất sau cai sữa, thông qua việc kích thích các enzym tiêu hóa liên quan đến tiêu hóa carbohydrate và protein, thông qua khả năng dung nạp đối với các kháng nguyên có trong khẩu phần ăn sau khi cai sữa.

Chế độ ăn chuyển tiếp của lợn con cai sữa vẫn được cung cấp ở dạng lỏng. Ảnh: Henk Riswick

Hệ vi sinh vật đường ruột là gì?

Hệ vi sinh vật đường ruột là những vi sinh vật, bao gồm vi khuẩn và các sinh vật đơn bào khác, sống trong đường tiêu hóa của động vật. Hệ vi sinh vật đường ruột có nhiều vai trò có lợi cho vật chủ, chẳng hạn như tiêu hóa và lên men carbohydrate, sản xuất vitamin, duy trì các chức năng bình thường của nhung mao ruột, điều hòa phản ứng miễn dịch và bảo vệ khỏi vi khuẩn gây bệnh. Mật độ và sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột khác nhau ở các vùng đường ruột như hỗng tràng, hồi tràng và manh tràng, trong các giai đoạn phát triển khác nhau từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành. Mức độ và nguồn protein hoặc chất xơ định hình sự đa dạng và thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột ở lợn con cai sữa.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột

Một số yếu tố ảnh hưởng đến sự đa dạng và hoạt động của hệ vi sinh vật đường ruột, bao gồm sự xâm chiếm và sự kế thừa liên quan của quần thể vi sinh vật, tuổi của lợn và môi trường mà nó sinh sống, chất kháng khuẩn, thành phần chế độ ăn, thức ăn bổ sung, chế biến thức ăn, phương pháp cho ăn, tải lượng bệnh, cai sữa, mùa, môi trường, căng thẳng và di truyền.

Cai sữa là một phần quan trọng trong cuộc sống của lợn

Trong ngành chăn nuôi lợn hiện đại, việc cai sữa xảy ra trong khoảng 3 đến 4 tuần tuổi. Đây là một sự kiện căng thẳng và phức tạp được đặc trưng bởi những thay đổi trong chế độ ăn uống, các điều kiện sống xã hội và môi trường. Cai sữa ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe lợn con và có thể dẫn đến giảm năng suất, đôi khi là tử vong. Những căng thẳng về xã hội và môi trường do cai sữa sinh ra do tách khỏi mẹ, xử lý, vận chuyển, các môi trường vật chất khác nhau và phối trộn các lứa, do đó góp phần gây viêm cục bộ trong ruột lợn con.

Khôi phục sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột

Các thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của lợn có thể được điều chỉnh bằng cách sử dụng các chất phụ gia thức ăn khác nhau, khôi phục sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột liên quan đến quá trình cai sữa ở lợn con. Một số chất phụ gia thức ăn chăn nuôi để khôi phục sự cân bằng vi sinh vật đường ruột:

Kẽm Oxit

Kẽm oxit là một trong những chất phụ gia thức ăn chăn nuôi hiệu quả nhất, có đặc tính kháng khuẩn được sử dụng để chống lại các bệnh nhiễm trùng sau cai sữa. Tuy nhiên, hàm lượng kẽm oxit cao có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của lợn do sự tích tụ kẽm trong gan, tuyến tụy và thận. Hơn nữa, từ tháng 7/2022, luật của Liên minh châu Âu giới hạn việc sử dụng kẽm oxit trong chăn nuôi ở mức tối đa là 150 mg/ kg, vì nghi ngờ gây ô nhiễm môi trường.

Tinh dầu

Tinh dầu là hỗn hợp phức tạp của các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi thu được từ nhiều loại thực vật đa dạng có đặc tính kháng khuẩn, chống oxy hóa hoặc kháng virus. Việc bổ sung tinh dầu vào khẩu phần ăn của lợn con có liên quan đến việc gia tăng nhóm vi khuẩn Lactobacillus và giảm Escherichia coli hoặc tổng số coliform.

Axit hữu cơ

Các axit hữu cơ chuỗi ngắn và trung bình, chẳng hạn như axit xitric, propionic, lactic hoặc fumaric, có tác dụng kìm khuẩn và diệt khuẩn; do đó, chúng được sử dụng với liều lượng cao trong khẩu phần ăn của lợn con, để bảo quản thức ăn chăn nuôi. Sử dụng axit hữu cơ ở heo con mới cai sữa có liên quan đến việc giảm lượng coliform và tăng Lactobacillus, chúng tác động rộng hơn đến thành phần hệ vi sinh vật từ dạ dày đến ruột kết.

Prebiotics

Prebiotics là chất xơ được định nghĩa là các thành phần chế độ ăn uống được lên men có chọn lọc, cho phép thay đổi cụ thể cả về thành phần và/ hoặc hoạt động của hệ vi sinh vật đường ruột với tác dụng sinh lý có lợi trên vật chủ. Việc đưa prebiotic vào khẩu phần ăn của lợn sẽ kích thích sự gia tăng và hoạt động trao đổi chất của các vi khuẩn có lợi và góp phần tạo nên một hệ sinh thái vi sinh ổn định. Theo báo cáo, prebiotics làm tăng tỷ lệ Lactobacillus và giảm số lượng các nhóm có khả năng gây hại như Clostridium và Enterobacteriaceae trên hệ vi sinh vật đường ruột của heo con cai sữa.

Probiotics

Probiotics là các vi sinh vật sống có thể được sử dụng để ngăn ngừa và điều trị sự mất cân bằng vi sinh vật bằng cách thay đổi quần thể vi sinh vật đường ruột. Vi khuẩn lactic, chẳng hạn như Lactobacillus, Bifidobacterium, Enterococcus, Streptococcus và nấm men từ chi Saccharomyces là những vi sinh vật được sử dụng thường xuyên nhất. Cho ăn Lactobacillus có nguồn gốc từ ruột lợn vì chế phẩm sinh học làm giảm sự phong phú của Enterobacteriaceae, bao gồm cả E. coli gây bệnh, giảm thiểu tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy, tăng cường phản ứng miễn dịch trong quá trình nhiễm trùng và tăng trọng lượng. Lợn con bú sữa từ nái được cho ăn probiotic có thể là một bước phát triển đầy hứa hẹn trong ứng dụng probiotic.

Carbohydrate lên men

Carbohydrate trong thức ăn, tinh bột mì và bột củ cải đường có thể kích thích quá trình lên men vi sinh vật, làm tăng các loài Lactobacillus có lợi trong hệ vi sinh vật đường ruột, thúc đẩy một hệ sinh thái vi sinh vật đường ruột ổn định và khỏe mạnh. Chế độ ăn thông thường của lợn dựa trên các loại hạt ngũ cốc có chứa carbohydrate lên men tự nhiên, bao gồm tinh bột kháng, β-glucans và hemicellulose. Chế độ ăn phức hợp thay thế lúa mì bằng lúa mạch làm tăng tính đồng nhất của hệ vi sinh vật, niêm mạc và sự phát triển của lợn con sau khi cai sữa.

Kết luận

Hệ sinh thái vi sinh vật đường ruột cần thiết cho các chức năng dinh dưỡng, sinh lý và miễn dịch bình thường của lợn. Sự xáo trộn trong hệ sinh thái vi sinh vật tạo cơ hội cho các sinh vật gây bệnh xâm nhập và gây bệnh. Các biện pháp quản lý trong chăn nuôi lợn thâm canh như cai sữa sớm và xây dựng chế độ ăn uống đã vô tình làm xáo trộn hệ sinh thái vi sinh vật đường ruột, khiến lợn con dễ mắc bệnh. Cai sữa là một sự kiện quan trọng trong ngành chăn nuôi lợn thâm canh, dẫn đến rối loạn đường ruột, gây ra những lo ngại về kinh tế và sức khỏe cộng đồng. Do đó, để quản lý tốt hơn quá trình chuyển tiếp cai sữa, điều quan trọng là phải áp dụng một số chất phụ gia thức ăn chăn nuôi như một chiến lược để khôi phục sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột. Tuy nhiên, cần tiến hành các nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ hơn về sự liên tiếp của các sự kiện dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột.

Hiểu Lam (Theo Pigprogress)