[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Trước thực trạng các lò giết mổ nhỏ lẻ vẫn manh mún hoạt động và chiếm tỷ trọng cao, Hội thảo “Hoạt động giết mổ gia cầm tại các cơ sở giết mổ quy mô nhỏ” được tổ chức vào ngày 26/9 tại Học viện nông nghiệp Việt Nam đã chỉ rõ thực trạng cũng như đề xuất các giải pháp quản lý, cải thiện điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm trong các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ.

Hoạt động kiểm soát giết mổ gia súc, gia cầm: Bất cập cần tháo gỡ

Hà Nội: Xóa bỏ lò giết mổ thịt nhỏ lẻ còn gian nan

Tham dự Hội thảo gồm có TS.Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, Nguyên Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi thú y Hà Nội; đại diện Chi cục Chăn nuôi thú y các tỉnh Hải Dương, Bắc Ninh; TS. Nguyễn Thị Vinh, Phó trưởng khoa Chăn nuôi Học viện Nông nghiệp Việt Nam cùng các thầy cô giáo trong khoa Chăn nuôi, Công nghệ thực phẩm; TS. Phạm Thị Kim Hoa, Tổ chức Cirad; và chủ cơ sở giết mổ, điểm giết mổ nhỏ huyện Gia Bình (Bắc Ninh), Cẩm Giàng (Hải Dương, Gia Lâm (Hà Nội).

  Các đại biểu chụp ảnh kỷ niệm 

Tại Hội thảo nhóm nghiên cứu của GS.TS.Vũ Đình Tôn đã trình bày bài bài nghiên cứu về “Thực trạng hoạt động giết mổ gia cầm tại các cơ sở giết mổ nhỏ, điểm giết mổ và người tiêu dùng” nhằm đánh giá thực trạng và thái độ của người tiêu dùng thịt gia cầm đối với các CSGM nhỏ lẻ.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Thị Vinh, Phó trưởng khoa Chăn nuôi Học Viện Nông nghiệp Việt Nam nhấn mạnh: “Buổi Hội thảo nằm trong khuôn khổ dự án lớn là nghiên cứu chăn nuôi gia cầm bền vững theo cách tiếp cận một sức khỏe, được tài trợ bởi Vương quốc Anh. Nhóm dự án cũng đã có phần nghiên cứu hết sức quan trọng và ý nghĩa là tập trung vào mảng giết mổ ở quy mô nhỏ lẻ tại Việt Nam. Thông qua Hội thảo, tôi hi vọng có thể nhận được những đề nghị, kiến nghị để gửi lên các nhà hoạch định chính sách của Cục, Bộ Nông nghiệp để có chiến lược phát triển lâu dài trong chuỗi phát triển chăn nuôi gia cầm tại Việt Nam, đặc biệt trong hoạt động giết mổ gia cầm tại Việt Nam.

Thực trạng giết mổ ở Việt Nam còn tồn tại rất nhiều vấn đề

Hiện nay, việc giết mổ động vật tại nước ta vẫn còn rất nhiều khó khăn, bất cập, đặc biệt là giết mổ nhỏ lẻ. Theo kết quả nghiên cứu về thực trạng giết mổ do nhóm nghiên cứu của GS.TS Vũ Đình Tôn thực hiện đã chỉ rõ, giết mổ công nghiệp nước ta hiện nay kém phát triển, hoạt động kém hiệu quả với công suất thấp. Cơ sở giết mổ nhỏ lẻ vẫn chiếm số lượng lớn và có vai trò quan trọng trong chuỗi cung cấp thực phẩm. Đa số lò giết mổ nhỏ và điểm giết mổ nằm trong khu dân cư và tại các chợ . Điều kiện vệ sinh của lò mổ nhỏ và điểm giết mổ cũng chưa tốt, việc cải thiện vệ sinh lại rất khó khăn do quy định chưa rõ ràng, người tiêu vẫn ưa chuộng gia cầm sống và thịt tươi và không quan tâm nhiều đến chất lượng vệ sinh. Bên cạnh đó, việc quản lý xử phạt các tổ chức, cá nhân có cơ sở chăn nuôi, giết mổ động vật nhỏ lẻ, kinh doanh sản phẩm động vật không đảm bảo yêu cầu vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm chưa nghiêm.

GS.TS Vũ Đình Tôn phát biểu tại Hội thảo 

Mặc dù nhà nước đã ban hành rất nhiều chính sách liên quan đến giết mổ gia súc gia cầm nhằm phát triển các lò giết mổ quy mô lớn để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, hiện nay các lò giết mổ vẫn tồn tại và chiếm tỷ lệ cao do một số nguyên nhân như: phương thức chăn nuôi nhỏ lẻ, tận dụng đối với gia cầm còn quá cao. Đặc biệt chăn nuôi hộ gia đình tại các khu vực ngoài đô thị; sử dụng đơn giản, giá thành hạ, không cần đầu tư nhiều; phí giết mổ rất thấp (khoảng 10-30 nghìn đồng/con); số lượng các cơ sở giết mổ tập trung, công nghiệp còn thấp, chưa thu hút người tiêu dùng ứng dụng giết mổ tập trung; chế biến sâu các sản phẩm gia cầm còn hạn chế, chưa nhiều. TS.Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, Nguyên Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi thú y Hà Nội cho biết thêm.

Kiểm soát giết mổ còn nhiều bất cập về Luật, quản lý lỏng lẻo

Để giảm thiểu hoạt động giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ và đẩy mạnh giết mổ tập trung có kiểm soát thì cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, theo chia sẻ của Ths. Đào Tiến Khuynh, Chi cục Phó chi cục Chăn nuôi, Thú y và Nuôi trồng thuỷ sản tỉnh Bắc Ninh cho rằng các quy định trong Luật chưa rõ ràng và chưa phù hợp với điều kiện của từng địa phương.

Ví dụ, hiện nay chưa có quy định rõ ràng đối với hoạt động giết mổ nhỏ lẻ như: Chỉ rõ thế nào là hoạt động giết mổ nhỏ lẻ (giải thích theo văn bản Luật)?; khoảng cách cụ thể là bao nhiêu; có được năm trong khu dân cư hay không?. Bên cạnh đó trong các văn bản Luật không quy định cơ quan cấp phép cho hoạt động giết mổ nhỏ lẻ. Quy định cơ sở giết mổ tập trung phải cách biệt với tối thiểu 500m với khu dân cư, trường học, bệnh viện, nơi thường xuyên tập trung đông người, đường quốc lộ, sông, suối, nguồn cung cấp nước sinh hoạt (Tại Mục 2.1, QCVN 01-150:2017/BNNPTNT). Tuy nhiên quy định này khó thực hiện trong thực tế đối với những địa phương có quỹ đất eo hẹp như ở Bắc Ninh. Hay theo Thông tư 08/2022 ngày 11/8 của Bộ NN&PTNT quy định kiểm dịch viên động vật (công chức) là người thực hiện công tác kiểm soát giết mổ. Do vậy, việc bố trí nhân lực theo vị trí việc làm gặp rất nhiều khó khăn, mặt khác việc giao chỉ tiêu công chức tại các cơ quan Chi cục là rất hạn chế. Bên cạnh đó, quy chuẩn, quy định, hướng dẫn quy hoạch chi tiết về diện tích cụ thể cho cơ sở giết mổ tập trung cũng chưa có nên việc tham mưu cho quy hoạch cũng thiếu tính căn cứ.

“Luật đã đề ra thì không địa phương nào dám làm trái Luật, nên chúng tôi muốn đưa ra đề xuất để Bộ Nông nghiệp đưa ra được quy định cụ thể. Ví dụ như đưa ra tiêu chí về kỹ thuật trước mắt thì như thế nào?, nhân lực ra sao?, tiếp đến là liên quan đến nguồn thu, ai cho phép thu?. Chỉ khi có những tiêu chí đánh giá rõ ràng thì các địa phương mới tiến hành chỉ đạo và kiểm soát được. Hiện tại, việc quản lý vẫn cho phép buôn bán thịt tại các chợ nhưng phải trên cơ sở có kiểm soát. Tuy nhiên, đây chỉ là hoạt động trước mắt không tiến hành lâu dài được, bởi hoạt động giết mổ tập trung, công nghiệp vẫn là xu thế tất yếu trong thời gian tới”, TS. Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh.  

TS.Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo 

Giải pháp cải tiến tiêu chuẩn vệ sinh và ATTP tại các CSGM nhỏ nhẻ

Kiểm soát giết mổ động vật có ý nghĩa quan trọng trong bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), giảm ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ngăn ngừa nguy cơ lây lan dịch bệnh. Thế nhưng hiện nay việc kiểm soát vệ sinh bảo đảm ATTP, ngăn ngừa dịch bệnh vẫn đang là thách thức rất lớn. Do đó, thông qua buổi thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu tham dự đã cùng thống nhất và đưa ra một số đề xuất góp phần cải thiện vấn đề trên.

Thứ nhất là cần cải tiến vệ sinh giết mổ trong các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ (CSGM quy mô nhỏ và điểm giết mổ tại chợ). Thứ hai, cần có các quy định , các tiêu chuẩn và các hướng dẫn cụ thể đối với các CSGM nhỏ lẻ. “Liên quan đến giải pháp, khi đưa vào phải có lộ trình. Nếu không có lộ trình, đột nhiên cấm các CSGM thì ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề an sinh xã hội. Do đó, luật phải dựa trên chuyển đổi phù hợp với sự cân bằng về mặt an sinh xã hội”, ThS. Nguyễn Minh Đức, Chi cục phó Chi cục Chăn nuôi Thú y tỉnh Hải Dương bày tỏ.

Thứ ba, cần có các nguồn lực (nhân lực, cơ sở vật chất, tài chính) và các cơ chế hợp lý để cải tiến, tư duy và quản lý tốt các CSGM nhỏ lẻ. Thứ tư, nâng cao nhận thức về vệ sinh ATTP cho người giết mổ và người dân. Để làm những việc này, ngoài việc chúng ta thực hiện cũng cần sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý hướng dẫn để chúng ta nâng cao nhận thức chung. Từ cơ sở chúng ta thực hiện đến thói quen của người tiêu dùng. Chúng ta hướng tới việc làm cụ thể hay những sản phẩm nó được kiểm soát theo quy trình, chứng nhận của cơ quan quản lý không? Từ đó mới có những sản phẩm đủ tiêu chí ATTP.

Phương Nhung