Được ví như “cánh tay nối dài” của ngành chăn nuôi, những năm qua, đội ngũ cán bộ thú y cơ sở tuy “mỏng” nhưng đóng vai trò quan trọng trong công tác tham mưu, phòng, chống và khống chế dịch bệnh. Tuy nhiên, do triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, các địa phương thực hiện sáp nhập, nhiều nhân viên thú y cơ sở đã nghỉ chế độ nên xuất hiện tình trạng thiếu lực lượng để phát hiện, khoanh vùng, giám sát và thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch ngay tại cơ sở.

Lực lượng thú y cơ sở thực hiện phun khử trùng khu vực chăn nuôi trong khu dân cư.

Hiện nay, bệnh dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) đang bùng phát trên đàn lợn của tỉnh, trong đó, có rất nhiều địa phương dịch xuất hiện dai dẳng, khó kiểm soát. Xã Ngọc Trạo được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 xã: Thành An, Ngọc Trạo, Thành Tâm và Thành Long, với diện tích gần 80km2. Do chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động không còn chế độ cho cán bộ kiêm nhiệm nên phụ cấp của cán bộ thú y cơ sở bị cắt giảm. Thêm vào đó, Nhà nước thực hiện chủ trương giải quyết chế độ cho cán bộ bán chuyên trách tại các địa phương nên cả 4 cán bộ thú y của các xã (cũ) đều xin nghỉ chế độ, xã Ngọc Trạo không còn biên chế cán bộ thú y trong bộ máy. Do đó, công tác phòng, chống dịch bệnh trong thời gian qua gần như bị “bỏ ngỏ”. Đây cũng là lý do làm tình hình dịch bệnh xảy ra nghiêm trọng tại địa phương.

Theo rà soát, xã Ngọc Trạo có 20/26 thôn có bệnh DTLCP, buộc phải tiêu hủy khoảng 630 con lợn trọng lượng khoảng 52 tấn, gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi địa phương. Ông Bùi Văn Thuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Trạo, cho biết: Trước thực trạng thiếu lực lượng thú y cơ sở và diễn biến bệnh DTLCP phức tạp, UBND xã Ngọc Trạo đã giải quyết tình huống bằng cách ký hợp đồng trả lương theo ngày công đối với cán bộ thú y để tham mưu công tác phòng, chống dịch bệnh cho địa phương, nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại cho người dân. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tình thế, không thực sự hiệu quả để phòng, chống dịch bệnh trên đàn vật nuôi, nhất là thời điểm hiện tại khi bệnh DTLCP đang diễn biến phức tạp”.

Tương tự tại xã Thành Vinh, sau khi sáp nhập, các cán bộ thú y của xã đã nộp hồ sơ, chờ nghỉ chế độ. Từ cuối tháng 7/2025, dịch bệnh DTLCP xảy ra trên địa bàn, UBND xã Thành Vinh đã thiếu lực lượng tuyến đầu để triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh. UBND xã đã vận động, huy động cán bộ chờ nghỉ chế độ tham gia công tác phòng chống dịch. Ông Bùi Thanh Hiếu, Trưởng Phòng Kinh tế, UBND xã Thành Vinh, cho biết: “Sau khi sáp nhập, xã Thành Vinh có diện tích, dân số đông hơn, song lực lượng cán bộ thú y cơ sở mỏng và thiếu. Do đó, công tác phòng, chống dịch bệnh trở nên khó khăn. Giải pháp trước mắt là xã đã huy động, vận động các cán bộ thú y đang nghỉ chờ chế độ tham gia công tác phòng, chống bệnh DTLCP, tuy nhiên hiệu quả chưa được như kỳ vọng”.

Theo ghi nhận của phóng viên, tình trạng thiếu lực lượng cán bộ thú y cơ sở đã và đang diễn ra ở nhiều địa phương trong tỉnh, trong khi tổng đàn vật nuôi tăng theo từng năm và chăn nuôi đang mang lại giá trị lớn nhất cho sản xuất nông nghiệp. Lực lượng mỏng, khi xảy ra những tình huống xấu là dịch bệnh bùng phát, đòi hỏi cần sự phản ứng nhanh ở cơ sở trong phòng, chống, theo dõi, giám sát thì hầu hết các địa phương đều thiếu lực lượng triển khai.

Thực tế ở thời gian gần đây, khi bệnh DTLCP thâm nhập, sự thiếu hụt cán bộ thú ý cơ sở để các địa phương triển khai các biện pháp phòng, chống dẫn đến tình trạng dịch bùng phát mạnh. Nhiều địa phương đã đưa ra những giải pháp tạm thời song về lâu dài, bài toán thiếu lực lượng thú y cơ sở đang trở thành bài toán khó.

Ông Lê Long Giang, Phó Chủ tịch UBND xã Thiệu Quang, cho biết: Do tập quán chăn nuôi nhỏ lẻ của người dân, đặc biệt ở thời điểm hiện tại, quy mô, diện tích các xã đều lớn hơn trong khi lực lượng thú y vốn đã “mỏng” giờ lại có nguy cơ “thiếu, yếu” nên việc theo dõi, kiểm soát đàn vật nuôi, ứng phó khi có dịch là vô cùng khó khăn. Tại địa bàn xã Thiệu Quang, sau khi có DTLCP, để tránh trình trạng bị động, lúng túng trong phòng, chống dịch bệnh, UBND xã đã trực tiếp bám nắm và xin hỗ trợ chuyên môn từ Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hóa. Nhờ đó, các ổ dịch trên địa bàn đã được khoanh vùng, khống chế và cơ bản kiểm soát được. Song, vẫn cần những giải pháp căn cơ để lâu dài giữ ổn định tình hình chăn nuôi cho người dân địa phương”.

Việc thiếu hụt nhân viên thú y cấp xã đang trở thành “lỗ hổng” trong hệ thống phòng, chống dịch bệnh. Do đó, tỉnh Thanh Hóa nói chung và ngành nông nghiệp nói riêng cần sớm có “lời giải” từ chính sách và hành động cụ thể để thu hút được nguồn cán bộ thú y có trình độ, tay nghề tốt, góp phần xây dựng “lá chắn” hiệu quả ngay tại cơ sở, từng bước xây dựng ngành chăn nuôi hiệu quả, an toàn, bền vững.

Bài và ảnh: Lê Hòa

Nguồn: báo Thanh Hóa