[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Những năm gần đây, tình hình bệnh dại có xu hướng gia tăng trên địa bàn cả nước trong đó có Thủ đô Hà Nội. Bình quân hàng năm cả nước có tới 100 người tử vong do bệnh Dại và khoảng 400 ngàn người phải đi tiêm phòng bệnh dại mà nguyên nhân chủ yếu do chó mèo cắn, gây tổn thất rất lớn về con người và kinh tế, ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Thành phố Hà Nội, từ năm 2015 đến nay có 15 trường hợp tử vong trên người do bệnh dại (bình quân 3 người/năm). Mặt khác, mỗi năm có khoảng trên 10 ngàn người phải đi tiêm phòng bệnh Dại gây tổn thất về kinh tế. Hơn nữa gây tâm lý hoang mang cho người dân, nhất là ở các khu vui chơi giải trí, nơi công công, các khu chung cư, phố đi bộ.

Thực hiện Chương trình quốc gia khống chế và tiến tới loại trừ bệnh dại (giai đoạn 2017-2021) đã được Thủ tướng phê duyệt, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội đã tham mưu Sở NN& PTNT, UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 30/KH-UBND (ngày 26/1/2018) để triển khai thực hiện, theo đó mục tiêu đặt ra đến năm 2021 sẽ hoàn thành xây dựng các quận nội thành vùng an toàn đối với bệnh dại. Bước tiếp theo tập trung xây dựng tại các huyện ngoại thành giáp danh với các quận do điều kiện chăn nuôi tại cấc huyện với địa bàn rộng, số lượng chó lớn nhưng tỷ lệ nuôi chó thả rông cao, có nhiều hộ nuôi chó thương phẩm nên việc quản lý cho nuôi tại các khu dân cư, nhất là các hộ gia đình còn gặp nhiều khó khăn rất khó triển khai thực hiện.

Thú y tiêm phòng vác xin dại cho đàn chó tại cơ sở.

Đồng bộ các điều kiện xây dựng vùng an toàn dịch bệnh dại

Các điều kiện xây dựng vùng an toàn bệnh dại phải thực hiện đồng bộ một số nội dung cụ thể đó là: quản lý được đàn chó, mèo nuôi về tổng đàn, phân bố theo các đơn vị hành chính, đăng ký chó nuôi; có các biện pháp kiểm soát chó thả rông, người chăn nuôi khi mang chó ra nơi công cộng phải có người dắt hoặc có rọ mõm; giám sát các trường hợp bệnh dại hoặc nghi dại gửi xét nghiệm, giám sát hiệu giá kháng thể sau tiêm phòng thông qua việc lấy mẫu xét nghiệm; đảm bảo tiêm phòng vắc xin Dại cho đàn chó đạt tỷ lệ cao; công tác tuyên, tập huấn về phòng chống kiểm soát bệnh Dại phải được làm thường xuyên để người dân có ý thức trách nhệm cùng cộng đồng thực hiện tốt những quy định của pháp luật vè quản lý chó nuôi, đã nuôi chó phải chấp hành tốt việc quản lý và tiêm phòng bệnh dại bắt buộc; kiểm soát vận chuyển chó, mèo thông qua kiểm dịch động vật, vận chuyển từ nơi này qua nơi khác; phối hợp cơ quan Y tế  thực hiện việc điều tra dịch bệnh, chia sẻ thông tin về trường hợp bệnh dại trên người và động vật, số liệu tiêm phòng và người bị gia súc căn, cào liếm định kỳ.

Để đảm bảo thực hiện thành công kế hoạch, Chi cục Chăn nuội và Thú y đã tham mưu kịp thời UBND Thành phố các giải pháp phòng, chống bệnh Dại như quản lý đàn chó mèo nuôi, hỗ trợ vắc xin tiêm phòng dại cho đàn chó mèo tại các huyện, thị xã và xây dựng Vùng an toàn bệnh Dại. Đến nay, được sự quan tâm của các cấp các ngành công tác quản lý chó nuôi và phòng chống bệnh Dại đã có chuyển biến tích cực, tỷ lệ tiêm phòng dại hàng năm trên toàn thành phố đạt cao (trên 90%); công tác quản lý chó nuôi có nhiều chuyển biến tích cực như công tác bắt và xử lý chó thả rông tại các quận Nội thành (điển hình như Quận Thanh Xuân, Tây Hồ, Cầu Giấy, Hoàn Kiếm…). Cùng với đó, nhận thức về nuôi chó, mang chó ra nới công cộng được nâng cao, người dân đồng tình ửng hộ.

Một số quận, thời gian qua đã và đang tập trung chỉ đạo xây dựng Vùng An toàn dịch bệnh Dại. Đến nay 02 quận (Thanh Xuân, Tây Hồ) được công nhận là Vùng an toàn bệnh Dại động vật của thành phố Hà Nội. Đây cũng là những quận đầu tiên thuộc các tỉnh, thành Phía Bắc. Việc được công nhận là vùng an toàn bệnh dại sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phát triển du lịch Thủ đô và đặc biệt sẽ là điểm đến an toàn trong mắt của các du khách Quốc tế.

Trong quá trình tổ chức thực hiện, thuận lợi thì nhiều, đặc biệt sự đồng thuận của người dân song các quận cũng gặp không ít khó khăn do địa bàn rộng nhất là ở các quận có địa bàn rộng, diện tích đất nông nghiệp lớn (Hoàng Mai, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Long Biên …). Trên địa bàn quận vẫn còn tình trạng một số hộ dân nuôi chó thả rông, không đeo rọ mõm phóng uế gây mất vệ sinh môi trường, ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư. Một bộ phận người dân vẫn còn lơ là với việc tiêm phòng vắc xin cho đàn chó, mèo nuôi. Việc xử lý chó thả rông chủ yếu lập biên bản cảnh cáo nhắc nhở, chưa xử phạt hành chính còn ít đối với các trường hợp cố tình vi phạm.

Tổ bắt giữ chó thả rông tại quận Thanh Xuân

Giải pháp

Về chỉ đạo, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội làm tốt công tác tham mưu cho các cấp chính quyền địa phương để có thêm sự tập trung chỉ đạo từ các quận đến các phường theo Kế hoạch của UBND Thành phố. Rút kinh nghiệm, nhân rộng cách làm của 2 quận (Thanh Xuân, Tây Hồ) trong thời gian qua để hướng dẫn các quận còn lại đẩy nhanh tiến độ thực hiện các tiêu trí để được công nhận. Đẩy mạnh các hình thực tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho các tổ chức xã hội cùng vào cuộc, người dân đồng tình ủng hộ. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, thành lập các đội bắt giữ chó thả rông để tăng cường công tác quản lý, nhất là việc đăng ký khai báo của các chủ hộ nuôi. Các quận, huyện xây dựng các đề án về quản lý chó nuôi, đầu tư kinh phí cho hoạt động chuyên ngành, trang thiết bị, dụng cụ bắt giữ chó thả rông, bảo hộ cho người tham gia việc bắt giữ chó thả rông. Cập nhật thông tin về quản lý chó nuôi trên phần mềm, khuyến cáo việc gắn chíp diện tử để quản lý và cặp nhật theo dõi quản lý số liệu. Kiên quyết xử lý các trường hợp chủ hộ dân vi phạm không chấp hành các quy dịnh về quản lý chó nuôi, chó thả rông, không đeo rọ mõm phóng uế gây mất vệ sinh môi trường, ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư; không thực hiện tiêm vắc xin phòng bệnh Dại chó, mèo; Thu hút các tổ chức trong nước, nước ngoài tham gia vào quản lý chó nuôi, truyền thông và nâng cao năng lực cho hệ thống quán lý tại các quận, các phường, tổ dân phố.

Về chuyên môn, tập trung triển khai tổ chức tiêm vắc xin phòng bệnh Dại cho đàn chó, mèo tại các quận phấn đấu đạt tỷ lệ trên 95% trong diện tiêm; lấy mẫu giám sát kiểm tra định lượng kháng thể Dại sau tiêm phòng; in ấn tờ rơi để phát đến các hộ để người dân chủ động chấp hành các quy định góp phần hoàn thành các tiêu trí về vùng an toàn dịch bệnh. Cùng với đó, nâng cao năng lực cho cán bộ thú y phường triển khai việc tiêm phòng, giám sát dịch bệnh đến các hộ; hướng dẫn việc cặp nhật thông tin các hộ nuôi chó mèo trên địa bàn.

Tăng cường công tác kiểm dịch vận chuyển, kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y tại các quán ăn có sử dụng thịt chó, mèo trên địa bàn; quản lý hoạt động kinh doanh thuốc thú y và hành nghề thú y theo dõi, kiểm tra hoạt động tại các cơ sở điều trị thú y tư nhân theo phân cấp (tiêm phòng bệnh Dại, điều trị chó mèo); kiểm soát các điểm kinh doanh chó mèo, các cơ sở dịch vụ (huấn luyện, tư vấn, chăm sóc… chó mèo) trên địa bàn các quận; phối hợpvới cơ quan y tế để thường xuyên cập nhật, trao đổi, chia sẻ thông tin mắc bệnh dại trên người và động vật, cung cấp thông tin chó căn người trên địa bàn quận để có biện pháp xử lý kịp thời.

Các giải pháp trên được các cấp, các ngành triền khai đồng bộ, chắc chắn việc xây dựng vùng “An toàn bệnh dại” tại các quận sẽ hoàn thành vào năm 2021 theo chỉ đạo của Thành phố./.

Nguyễn Ngọc Sơn

Chi cục trưởng

– Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội