[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Hệ thống đánh số trong chăn nuôi tạo nên cơ sở dữ liệu giúp cho nhà sản xuất và người chăn nuôi dễ dàng kết nối, chia sẻ, theo dõi vật nuôi để đưa ra những thay đổi phù hợp và chính xác cho vật nuôi trong từng giai đoạn phát triển.

Như chúng ta đã biết, sự thành công trong công tác giống phụ thuộc rất lớn vào sự chính xác của dữ liệu. Khi tiến hành nhập dữ liệu năng suất của từng cá thể mà không chính xác sẽ khiến ước lượng sai giá trị giống của cá thể đó. Đây là nguyên nhân chính làm cho chương trình giống thất bại.

Trong chương trình giống, việc xây dựng hệ thống đánh số rất quan trọng, nó góp phần tạo nên sự thành công của công tác giống. Nếu hệ thống đánh số tai bị trùng lặp hay quá phức tạp không những gây khó khăn cho sản xuất mà còn tạo ra nhiều sai sót, nhầm lẫn trong việc định danh buộc chúng ta phải loại bỏ. Khi số liệu hay thông tin của từng cá thể bị nhầm lẫn thì việc đánh giá giá trị giống hay chỉ số chọn lọc cho chúng sẽ không còn ý nghĩa.

Việc đánh số cho từng cá thể, bên cạnh việc định danh cho bản thân, nó còn giúp chúng ta biết được mối quan hệ huyết thống. Từ đó, làm cho việc ước lượng giá trị giống dựa vào thông tin năng suất của các thành viên trong gia đình được chính xác hơn.

Để xây dựng hệ thống đánh số mà hàng chục năm, thậm chí cả trăm năm vẫn không trùng lặp thì chúng ta cần phải xem xét các yếu tố nào? Việc xây dựng hệ thống số vừa thuận tiện cho sản xuất, không tốn quá nhiều thời gian để thực hiện, vừa đảm bảo cho công tác giống. Vì vậy, cần cân nhắc hay quan tâm đến những yếu tố sau:

• Xác định quy mô tổng đàn dự kiến trong tương lai cũng như hiện tại.
• Vị trí xây dựng trại trong hiện tại và tương lai.
• Quy mô của từng trại nái.
• Có cung cấp con giống cho khách hàng hay chỉ cho hệ thống nội bộ.
• Có sử dụng phần mềm quản lý hay không.
• Có bao nhiêu giống heo trong hệ thống.

Trước đây, khi thực hiện xăm cắt số tai, người ta thường dùng kìm chữ V và kìm chữ O để cắt trên 2 tai của heo và quy ước số của nó ở từng vị trí trên tai. Song, cách làm này dẫn đến sai sót rất nhiều và thậm chí đọc sai số so với ban đầu vì tai heo mỗi ngày mỗi to ra, chưa kể hay bị rách tai. Tiếp theo, người ta sử dụng số tai nhựa và viết số lên rối bấm vào tai heo cũng xảy ra khá nhiều sai sót như mực bị mờ, rớt số tai. Để hạn chế vấn đề này người nuôi đã tiến hành xăm trên số tai, việc này cũng phụ thuộc rất nhiều về khả năng xăm của nhân viên và gây nên tình trạng số xăm mờ dần, khó đọc và thậm chí dụng cụ xăm không chuẩn sẽ gây bể số xăm. Vì thế, để hạn chế các sự cố xảy ra trong thực tế sản xuất, người nuôi đã kết hợp song song cả số tai nhựa được in sẵn số với xăm số trên tai. Khi đọc số tai nên đọc số tai nhựa, trong trường hợp mất số tai nhựa thì đọc số tai xăm và truy ngược lại số tai nhựa. Như vậy, sẽ hạn chế được sai sót nhiều hơn. Tuy nhiên, khi xăm số tai chúng ta cần chú ý kích thức của số hay chữ để xăm cũng như mực xăm để khi xăm số không bị bể hay bị mờ mực.

Hiện nay, kìm xăm số tai cho heo con từ 01 ngày tuổi thường sử dụng loại 01 hàng và có tối đa 7 ký tự. Tuy nhiên, trong thực tế sản xuất người nuôi thường dùng 6 ký tự vì khi xăm hết 7 ký tự thì phải ra gần rìa mép tai và rất dễ bị bể số xăm.

Như vậy, nếu dùng 6 ký tự mà toàn số thì ta có ngân hàng số tối đa là 1 triệu (000000 à 999999). Khi ta thay 1 ký tự số bằng 1 ký tự chữ cái thì ta có ngân hàng số là 12 triệu (A00000 à A99999: 100 ngàn số và di chuyển vị trí ký tự A đến cuối hàng thì được 6 vòng quay 00000A à 99999A, vậy ta có 600 ngàn số cho 1 ký tự chữ và 5 ký tự số. Nếu ta chỉ lấy 20 ký tự bằng chữ trong bảng chữ cái để thay thế khi hết mỗi ký tự của mỗi chữ thì ta có 600 ngàn số x 20 = 12 triệu số.

Như vậy, cũng là 6 ký tự nhưng khi áp dụng thêm giữa ký tự số và chữ thì ngân hàng số sẽ tăng lên gấp rất nhiều lần. Khi xây dựng hệ thống số, chúng ta cần cân nhắc để áp dụng vào thực tế sản xuất dễ thực hiện, hạn chế sai sót cũng như giảm công lao động.

ThS. Nguyễn Văn Hùng

Công ty Genesus Southeast Asia

Điện thoại: 0918679012

Email: hungvan07@gmail.com