TS Nguyễn Việt Hùng – Giám đốc ILRI khu vực châu Á, nhấn mạnh tiếp cận Một sức khỏe trong đảm bảo an toàn thực phẩm và giảm nguy cơ kháng thuốc ở vật nuôi.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến tiếp song phương đoàn lãnh đạo cấp cao của ILRI toàn cầu nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập tại Việt Nam, tháng 10/2024. Ảnh: Tùng Đinh.

Dấu son thành tựu 8 thập kỷ

Từ một quốc gia trước đây còn nhiều khó khăn về nông nghiệp, Việt Nam đã vươn lên trở thành nước xuất khẩu nông – lâm – thủy sản hàng đầu. Kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng; tính đến tháng 10 năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 58,13 tỷ USD, tăng 12.9 % so với cùng kỳ năm 2024 và dự báo đạt hơn 70 tỷ USD năm 2025, khẳng định vị thế vững chắc của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Về an ninh lương thực, năm 2024, sản lượng lúa đạt khoảng 43,7 triệu tấn với năng suất đạt 61,4 tạ/ha. Ngành chăn nuôi cũng ghi nhận bước tiến quan trọng với tổng sản lượng thịt hơi đạt khoảng 8,1 triệu tấn, thuộc nhóm các nước sản xuất thịt lợn lớn nhất thế giới, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm chăn nuôi.

Việt Nam cũng đã khẳng định vai trò tích cực trong Hợp tác Nam-Nam và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Việt Nam đã ký khoảng 30 thỏa thuận song phương về nông nghiệp với các nước châu Phi, tham gia gần 10 mô hình hợp tác ba bên, và cử hơn 400 chuyên gia sang hỗ trợ kỹ thuật, giống cây trồng và thủy sản, góp phần nâng cao năng suất và phát triển bền vững cho các đối tác.

Về cam kết môi trường và chuyển đổi xanh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã công bố Đề án trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035, với mục tiêu giảm phát thải trong trồng trọt ít nhất 30% và giảm tổng phát thải khí nhà kính từ trồng trọt tối thiểu 10% vào năm 2030 so với năm 2020.

Trong công tác giảm nghèo, Việt Nam đã đảm bảo an sinh xã hội và phát triển nông thôn, chỉ tính riêng giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm từ 5,2 % năm 2021 xuống còn 1,93 % năm 2024. Hơn 1,3 triệu lượt hộ nghèo, cận nghèo được vay vốn phát triển sản xuất, đồng thời hơn 90.000 hộ được hỗ trợ nhà ở và trên 2.500 công trình hạ tầng thiết yếu được đầu tư.

Dự án Chăn Hênh được ILRI triển khai tại Sơn La trực tiếp đóng góp vào Chiến lược Phát triển Chăn nuôi Quốc gia giai đoạn 2021 – 2030. Ảnh: ILRI.

Tiếp nối chương hợp tác khoa học – nông nghiệp

Là một thành viên của mạng lưới toàn cầu các tổ chức nghiên cứu nông nghiệp quốc tế CGIAR, Viện nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế (ILRI) cùng nhiều tổ chức của CGIAR đặc biệt là Viện nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI), Tổ chức CIFOR-ICRAF, Liên minh Bioversity International và CIAT, Trung tâm khoai tây quốc tế toàn cầu (CIP) đã hợp tác với Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua và đạt được những thành tựu quan trọng trong nghiên cứu nông nghiệp, sức khỏe và môi trường.

ILRI kỳ vọng cùng Việt Nam tiếp tục nghiên cứu triển khai cách tiếp cận Một sức khoẻ (One Health) trong kiểm soát bệnh truyền lây từ động vật sang người, đảm bảo an toàn thực phẩm, giảm nguy cơ kháng thuốc và các bệnh có tác động lớn đến kinh tế như bệnh dịch tả lợn châu Phi. Mở rộng các hoạt động Một sức khỏe bằng việc tích hợp sức khỏe môi trường, sức khỏe đất, sức khỏe cây trồng và đặc biệt lan tỏa kiến thức về Một sức khỏe cho nhiều tầng lớp và triển khai thực tế tại địa phương.

Ngoài ra, nghiên cứu tạo giống mới có năng suất cao, thích ứng với điều kiện Việt Nam và biến đổi khí hậu; đồng thời bảo tồn các nguồn gen bản địa – phục vụ cho cải tạo giống, đa dạng sinh học, nâng cao sức chống chịu.

ILRI sẵn sàng tăng cường hợp tác nghiên cứu môi trường trong chăn nuôi và phát triển các mô hình giảm phát thải. Đơn cử, thông qua nền tảng như Trung tâm Chăn nuôi và Các giải pháp khí hậu (Livestock and Climate Solutions Hub) của ILRI để hướng tới chăn nuôi phát thải thấp và bền vững hơn.

Cuối cùng, hai bên có thể nghiên cứu xây dựng, vận hành hệ thống giám sát dịch bệnh, an toàn thực phẩm và biến đổi khí hậu: dữ liệu chăn nuôi, môi trường, đo phát thải khí nhà kính trong ngành chăn nuôi; nâng cao năng lực cho địa phương và doanh nghiệp.

Chiến lược giai đoạn 2024-2030 của ILRI mục tiêu cải thiện sinh kế cho 300 triệu nông dân trên thế giới. Ảnh: ILRI.

Định hướng trong kỷ nguyên phát triển bền vững

Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu ấn tượng. Từ đó, tôi cho rằng tầm nhìn và định hướng tương lai của ngành nên được xác định theo các trụ cột:

Nâng mức đầu tư khoa học công nghệ cho nông nghiệp. Hiện nay, mức đầu tư của Việt Nam còn khá thấp, chỉ khoảng 0,2% GDP nông nghiệp dành cho nghiên cứu và phát triển. Theo các chuyên gia, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng tỷ lệ này lên 0,6-0,8%, tương đương với mức của Thái Lan và Trung Quốc.

Hỗ trợ sản xuất nông hộ, không để ai bị bỏ lại phía sau. Việt Nam cần tiếp tục hỗ trợ chính sách và nguồn lực cho những người sản xuất nông hộ. Bởi họ là những người sản xuất quy mô nhỏ nhưng đóng góp rất lớn cho an ninh lương thực, an sinh xã hội và từng bước giúp họ tiếp cận với nông nghiệp hiện đại, tiếp cận thị trường, tăng quy mô sản xuất, giúp cải thiện sinh kế và có cuộc sống tốt hơn.

Hiện đại hóa sản xuất. Đẩy mạnh chuyển đổi số, nông nghiệp thông minh.

Sản xuất bền vững phải hướng tới giảm phát thải. Tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học. Tăng trưởng xanh, phát triển nhanh nhưng không đánh đổi môi trường, hướng tới chuỗi giá trị nông nghiệp sạch, an toàn, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thể hiện vai trò lãnh đạo trong tiến trình hợp tác quốc tế. Tôi tin rằng thông qua Hợp tác Nam-Nam, Việt Nam có khả năng thể hiện vai trò lãnh đạo nhiều hơn, đóng góp cho nông nghiệp quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm và giúp các nước có nền nông nghiệp kém phát triển hơn để họ tiến nhanh đến đảm bảo an ninh lương thực, góp phần vào tăng việc làm, tăng sinh kế, đảm bảo an ninh và hòa bình.

ILRI tin tưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục đồng hành cùng các đối tác quốc tế, tăng cường đổi mới sáng tạo và hợp tác để xây dựng nền sản xuất nông nghiệp hiện đại, bền vững, gắn với tăng trưởng xanh, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

TS Nguyễn Việt Hùng – Giám đốc ILRI khu vực châu Á

Kiều Chi (thực hiện)

Báo Nông nghiệp & MT