[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Từ cuối năm 2016, giá lợn xuống thấp kỷ lục. Các cơ quan chức năng đã dùng nhiều biện pháp “giải cứu” cũng như hỗ trợ người dân. Tuy nhiên, tình trạng trên vẫn chưa được giải quyết, minh chứng là giá lợn hơi vẫn ì ạch ở mức thấp suốt hơn nửa năm qua…

Giá lợn đang ở mức thấp khiến người chăn nuôi rơi vào cảnh thua lỗ

Lợn “ăn” sổ đỏ

Tại Hải Dương, trước Tết Nguyên đán là thời điểm giá lợn xuống thấp nhất. Ông Đồng Văn Khá, thôn Hoàng Xá, xã Quyết Thắng (Thanh Hà) đã phải bán đàn lợn gần 100 con, lỗ gần 100 triệu đồng. Song với hy vọng sau Tết giá thịt lợn sẽ được cải thiện, ông Khá đã quyết định tái đàn. Gần đây, khi giá lợn nhích lên 39.000 đồng/kg ông chưa kịp mừng thì giá lại giảm. “Đàn lợn nhà tôi đã được hơn 1 tạ/con. Mấy hôm trước thương lái hỏi mua giá 33.000 đồng/kg. Nếu bán với giá này thì tôi lỗ gần 1 triệu đồng/con. Liên tiếp 2 lần đến ngày xuất chuồng thì giá lợn đều xuống thấp. Thêm nữa là lợn ngon còn bán được, chứ lợn mỡ trọng lượng từ 1,2 – 1,3 tạ thì rất khó bán vì không được thị trường trong nước ưa chuộng, nông dân càng nuôi càng lỗ.”, ông Khá cho biết.

Ở thủ phủ nuôi lợn Đồng Nai, ông Nguyễn Kim Đoán, Phó Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Đồng Nai thông tin, đến nay có khoảng 40% hộ chăn nuôi đang dẹp đàn lợn vì không trụ nổi, do chi phí bỏ ra quá lớn nhưng lợi nhuận thu về lại quá thấp. Giá lợn hiện chỉ dao động từ 25.000 – 28.000/kg, còn lợn để đẻ thì bán tháo giá tầm 12.000 – 15.000/kg. Nông dân lỗ mỗi con lợn tầm 1 – 1,2 triệu đồng nên rất xót xa, giờ lại phải tự cứu lấy chính mình bằng cách giảm đàn…

Người chăn nuôi lợn đang đứng bên bờ vực phá sản. Nhiều hộ chăn nuôi phải mang giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trang trại chăn nuôi (sổ đỏ trại) thế chấp cho đại lý cung cấp cám để cố gắng duy trì đàn, nhưng khi lợn nuôi “quá lứa” lại bị ép giá “rẻ bèo”. Không ít các chủ hộ chăn nuôi còn phải “cắm” cả sổ đỏ nhà đất cho ngân hàng hoặc các cơ sở tín dụng để giữ trang trại với hi vọng giá lợn hơi sẽ khởi sắc trở lại.

Đối với những người có nhu cầu mua trại chăn nuôi hay đất vườn tại Đồng Nai, chỉ cần lên mạng tìm kiếm là có ngay hàng loạt các trại chăn nuôi đang được rao bán. Có trại do chính chủ bán, có trại do các chủ đại lý cám “siết nợ” từ người chăn nuôi.

Ông Nguyễn Đăng Dung, Giám đốc công ty lợn giống Dân Quyền, Triệu Sơn, Thanh Hóa cho biết, hiện, trên địa bàn tỉnh, giá bán lợn hơi chỉ từ 27-28.000 đồng/kg. Các trại nhỏ, giá còn bán thấp nữa.

Hiện tại, trại lợn giống 4500 con của ông chỉ bán lẻ tẻ vài con đực giống và nái. Lợn con, người ta mua rất ít hoặc trả mới mức rẻ mạt: 600.000 đồng/con, so với giá 1.800.000 đồng thời điểm này năm ngoái nên ông để lại nuôi. Biện pháp hiện tại của công ty ông là giảm đàn. Một điều nữa ông thấy bức xúc là giá TĂCN không hề giảm.

Theo ông Dung, hiện nay người chăn nuôi đang đổ xô đi bán nái, giảm đàn nhưng nếu Trung Quốc không mở cửa khẩu thì thời điểm tháng 11, 12 giá lợn hơi mới nhích. Qua thời gian này, các trại xây năm ngoái sẽ không còn nhiều, chỉ còn khoảng 50%. Còn đối với chương trình đàm phán xuất khẩu lợn chính ngạch với Trung Quốc ông Dung không hi vọng.

Việc giá lợn hơi xuống đáy cũng khiến cho các đại lý bán thức ăn chăn nuôi lao đao vì không có tiền bao các “thượng đế”. Ở nhiều nơi, đại lý bán cám cho người dân mua chịu hàng từ lúc nuôi lợn đến khi xuất chuồng mới thanh toán nợ. Thông thường, sau tầm 3 tháng thì người dân sẽ bán lợn và trả tiền. Đại lý cũng cứ thế xoay vòng vốn. Tuy nhiên đến nay “thượng đế” hỏi mua hàng, thì đại lý lại đau đầu vì không biết lấy tiền đâu mua cám bán cho dân, vì đến 5 – 6 tháng rồi mà người chăn nuôi vẫn chưa bán được lợn để trả tiền. Nhiều đại lý phải đóng cửa vì không còn tiền để mua cám cung cấp cho dân, mặt khác không thể thu hồi được vốn. Một đại lý cho biết: Dân nuôi lợn “lỗ đau”, người bán hàng cũng đang điêu đứng. Chúng tôi vừa phải tìm cách để thu hồi số vốn đã cho dân nợ vừa phải lo nguồn hàng để tiếp tục cung cấp cám cho dân bởi dân không bán được lợn thì đại lý cũng chưa biết phải tính sao?!

Việt Nam vẫn thừa lợn

Nhiều chuyên gia trong ngành đều cho rằng, việc các hộ dân gắng gượng duy trì đàn chờ giá lên vô hình chung làm số lượng tổng đàn không giảm, cán cân cung cầu không được giải quyết phần gốc. Hơn nữa, rất khó để giá lợn hơi tăng trở lại trong thời gian tới. Bởi các thương lái Trung Quốc – đối tượng thu mua lợn hơi chủ lực cho bà con lại đang có dấu hiệu tạm dừng thu mua để o ép giá. Dễ thấy, các hoạt động xuất lợn qua đường tiểu ngạch trước đây là chủ chốt nay cũng gần như tê liệt.

Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho biết, hiện nguồn cung của ngành chăn nuôi trong nước đặc biệt là các sản phẩm như thịt, trứng đang có dấu hiệu dư thừa dẫn tới giá cả giảm mạnh trong thời gian qua.

Trước tình hình đó, vừa qua, Bộ NT&PTNT đã cử một đoàn công tác do Thứ trưởng Trần Thanh Nam dẫn đầu sang làm việc với Trung Quốc để xúc tiến thương mại, đưa một số sản phẩm chăn nuôi chủ lực của ta như thịt lợn và sữa có thể xuất khẩu chính ngạch. Đánh giá về chuyến công tác này, ông Chinh nhận định nếu Trung Quốc chấp nhận thịt lợn của Việt Nam sẽ mở ra cơ hội giải quyết dư thừa lượng thịt trong nước, cũng như phát triển ngành chăn nuôi.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn cũng cho rằng cần kiên trì, bằng mọi cách khai thông thị trường Trung Quốc nhất là trong bối cảnh người chăn nuôi trong nước đang chịu thiệt thòi lớn trong chuỗi giá trị ngành chăn nuôi như hiện nay. Bên cạnh đó, người nuôi lợn cần phải mạnh tay giảm đàn, đầu tư chăn nuôi theo hướng chuyên nghiệp và bền vững, tăng năng suất, chất lượng chăn nuôi bằng cách đầu tư con giống và dinh dưỡng.

Đồng quan điểm, Ông Nguyễn Thọ Đức, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Thái Bình cũng cho rằng: “Vào thời điểm này, nếu các trang trại phụ thuộc tiểu ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc thì không nên tái đàn, càng tái đàn chúng ta càng lỗ nặng”.

Làm gì để phát triển bền vững ngành lợn?

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Trí Công, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai khẳng định, để ngành chăn nuôi lợn phát triển bền vững, cần có những bước chuyển mình mạnh mẽ.

Ông đưa ra một phép so sánh, ở Pháp, chỉ có chưa đầy 1 triệu con lợn nái nhưng sản xuất được tới 29 triệu con lợn thịt. Trong khi đó, nước ta hiện có khoảng từ 3,5 – 5 triệu lợn nái nhưng chỉ đưa ra thị trường được khoảng 30 triệu lợn hơi. Tỷ lệ tiêu tốn thức ăn của nước ta rất cao, FCR dao động từ 2,2-2,8. Vì thế, chúng ta cần tập trung nội lực vào thay đổi năng suất. Trung bình mỗi nái của Việt Nam sinh được 20-22 con/năm, mục tiêu được 24 con/nái/năm thì giá thành sẽ hạ đi xuống rất nhiều. Bên cạnh đó cần thiết phải hạ tỉ lệ tiêu tốn thức ăn xuống. “Đưa giá thành của chăn nuôi gần bằng với khu vực sẽ có lợi cho nhà chăn nuôi và người tiêu dùng”, ông Công nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, các cơ quan chuyên môn nên tập trung vào chuyển đổi cây trồng; giảm diện tích cây lương thực để lấy diện tích đất trồng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, bớt lệ thuộc nhập khẩu vào nước ngoài. Đồng thời, chú ý công nghệ sau thu hoạch, tránh độc tố nấm mốc.

Nước ta có hơn 90 triệu dân, phục vụ cho người dân là thách thức cũng như cơ hội để chăn nuôi trong nước ổn định. Hiện nay, khâu yếu nhất của chăn nuôi chính là khâu phân phối sản phẩm từ trang trại xuống thị trường. Nghịch lý đó thể hiện rõ khi người chăn nuôi lỗ nhưng người tiêu dùng vẫn phải mua thịt giá cao cùng với đó là nỗi lo thực phẩm không an toàn. Trước thực trạng đó, cùng với sự vận động, vào cuộc mạnh mẽ của Bộ NN&PTNT trong việc quy định không sử dụng chất cấm và hạn chế kháng sinh trong chăn nuôi, các trang trại ở Đồng Nai đã có ý thức hơn trong việc chuyển mình theo hướng chăn nuôi VietGAPH, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Về chiến lược lâu dài, TS Tống Xuân Chinh cho rằng cần đổi mới quy hoạch ngành chăn nuôi: Quan trọng là phải giám sát được quy hoạch, tránh tình trạng khi giá cao thì sản xuất ồ ạt, đến khi giá giảm thì thiệt hại nặng nề. Các doanh nghiệp với vốn và thị trường lớn sẽ là đầu tàu liên kết sản xuất cho bà con nông dân. Cả nước sẽ hình thành nhiều tổ đội hợp tác xã liên kết lại, giảm giá thành xuống, tăng hiệu quả chăn nuôi, đảm bảo an toàn thực phẩm… ông Chinh nhấn mạnh.

Nguyễn Huệ