[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Từ một ngành chăn nuôi nhỏ lẻ trước thập niên 90. Đến nay, ngành chăn nuôi nước ta đã có những bước chuyển mình theo hướng hiện đại từ chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán sang chăn nuôi tập trung theo mô hình trang trại, gia trại, ứng dụng công nghệ khoa học kỹ thuật, tăng hiệu quả kinh tế…

• Giảm giá thành, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm chăn nuôi

Chăn nuôi áp dụng công nghệ hiện đại mang lại năng suất và hiệu quả cao

Giảm dần chăn nuôi quy mô nhỏ

Vài năm trở lại đây, ngành chăn nuôi nước ta có bước phát triển mới. Năm 2015, ngành chăn nuôi tăng trưởng khoảng 5,0 – 5,5%, giá trị sản xuất ước đạt gần 150.000 tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm 2016, mọi lĩnh vực của ngành chăn nuôi đều tăng trưởng. Trong đó, gia cầm khoảng 4,3% đạt 345,5 triệu con; trứng 6,62 tỷ quả tăng 5,5% so với cùng kỳ; lợn 3,94% đạt 28,31 triệu con; bò thịt 2,4% đạt 246,4 nghìn tấn; bò sữa tăng. Một điểm đáng mừng nữa, mà theo ông Hoàng Thanh Vân, Cục trưởng Cục chăn nuôi chia sẻ là, những năm trước, mỗi năm hộ chăn nuôi nhỏ lẻ giảm khoảng 300.000 – 500.000 hộ, vài năm trở lại đây mỗi năm giảm tới 700.000 – 800.000 hộ. Hiện, chăn nuôi quy mô lớn, tập trung tăng lên 55% so với 40% trước kia. Từ đó cho thấy, người nông dân bắt đầu đã có tư duy chăn nuôi lớn hơn.

Việc ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao trong chọn tạo giống, thức ăn chăn nuôi được các tập đoàn vô cùng chú trọng. Hiện, trong nước đã có một số doanh nghiệp sản xuất ra 1 kg lợn hơi giá thành chỉ khoảng 37.000 – 38.000 đồng và đang tiếp tục phấn đấu giảm xuống 34.000 – 35.000 đồng, hay gà lông trắng cũng chỉ còn 25.000 đồng/kg.

Đây chính là nền tảng cho một nền chăn nuôi hiện đại, bền vững của Việt Nam trong tương lai. Qua đó, không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ thực phẩm trong nước mà hoàn toàn đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu chính ngạch sang các quốc gia phát triển trên thế giới.

• ‘Năm khốn khó nhất’ của doanh nghiệp chăn nuôi lợn

Cuộc đua…”từ trang trại đến bàn ăn”

Trong bối cảnh ATVSTP được cả xã hội quan tâm như hiện nay, mô hình chăn nuôi khép kín 3F (Feed-Farm-Food) hay còn gọi là “từ trang trại đến bàn ăn” được đánh giá là có lợi người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Trong ngành chăn nuôi bò sữa, TH True Milk, Vinamilk hay Mộc Châu là những cái tên quen thuộc với trang trại nuôi bò sữa khổng lồ, làm chủ từ khâu trồng cỏ nuôi bò sữa tới chế biến, phân phối từng sản phẩm tận tay người tiêu dùng.

Ngoài ra, mô hình 3F thu hút nhiều “đại gia” của ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam như C.P, Austfeed, Dabaco, Japfa. Nhiều công ty, tập đoàn mới tham gia lĩnh vực chăn nuôi như: Massan, Hoàng Anh Gia Lai, Hòa Phát, Hùng Vương cũng mạnh dạn chi khủng cho chuỗi sản xuất này.

Tập đoàn Hòa Phát ngoài việc đầu tư 2 nhà máy sản xuất TĂCN còn chuyển sang đầu tư nuôi lợn. Việc Hòa Phát nhập 500 con lợn giống đầu tiên từ Đan Mạch, rất có thể, doanh nghiệp này đang hướng tới mô hình chăn nuôi khép kín theo kiểu của C.P và nhiều doanh nghiệp khác. Theo đó, đầu tiên cung cấp thức ăn, con giống, sau đó thiết lập các trang trại chăn nuôi, xây dựng nhà máy chế biến và mạng lưới phân phối, tạo thành chuỗi khép kín.

Cuối tháng 10/2015, tập đoàn mạnh về thủy sản là Hùng Vương chính thức kinh doanh thêm mảng thức ăn chăn nuôi kết hợp phát triển hệ thống nuôi heo khép kín, từ con giống, thức ăn, hệ thống trang trại đến tiêu thụ sản phẩm. Với nguồn vốn 2.000 tỉ đồng, công ty sẽ xây dựng 2 nhà máy thức ăn gia súc, gia cầm, nhà máy sản xuất thuốc thú y và các khâu hậu cần khác.

3F là quy trình sản xuất thực phẩm an toàn, phải bắt đầu từ thức ăn chăn nuôi, tới quá trình nuôi ở các trang trại và đến khâu chế biến thực phẩm. Chuỗi khép kín này được đánh giá là tiên tiến, tối đa hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp chăn nuôi, đủ khả năng cạnh tranh với nước ngoài.

• Hà Nội: tập trung tháo gỡ khó khăn trong chăn nuôi lợn

Cải cách hành chính và thu hút quốc tế

Thủ tục “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu theo Cơ chế một cửa Quốc gia (NSW) được chính thức thí điểm từ ngày 1/9/2015 và từ 1/4/2016 hoàn toàn triển khai theo hồ sơ điện tử, không sử dụng hồ sơ giấy. Việc tiếp nhận hồ sơ điện tử sẽ tạo thuận lợi rất nhiều về thời gian và chi phí cho các doanh nghiệp trong việc thực hiện thủ tục nhập khẩu TĂCN.

Tính đến hết tháng 8, Cục Chăn nuôi đã tiếp nhận 20.792 hồ sơ “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi NK” qua Cổng thông tin một cửa Quốc gia, trong đó đã giải quyết 20.523 hồ sơ, còn 269 hồ sơ đang trong quá trình thẩm định. Nhìn chung tỷ lệ giải quyết hồ sơ đăng ký đạt khá cao là 98,7%.

Hiện nay, toàn quốc đã có tới 627 DN tham gia triển khai thủ tục sơ “Đăng ký kiểm tra xác nhận chất lượng thức ăn chăn nuôi NK” theo NSW.

Theo đại diện Cục Chăn nuôi, trong năm 2017 tới sẽ có thêm hai thủ tục hành chính được triển khai theo NSW, đó là “Miễn kiểm tra chất thức ăn chăn nuôi NK có thời hạn” và “Kiểm tra giảm chất lượng thức ăn chăn nuôi NK có thời hạn”.

Sự phát triển của ngành chăn nuôi cũng là sức hút khiến các triển lãm quốc tế thường xuyên được tổ chức tại nước ta. Tiêu biểu trong số đó là ILDEX và VIETSTOCK. Đây là những sự kiện nhằm tạo cơ hội để các doanh nghiệp trong nước học hỏi, tăng cường các mối quan hệ hợp tác giao thương với các nước có ngành chăn nuôi phát triển cao Mỹ, Pháp, Hàn Quốc, Hà Lan, Trung Quốc, Anh,… đều có gian hàng góp mặt.

Cả 2 triển lãm đều tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề, diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, giải pháp hiệu quả với sự tham gia của các chủ trang trại, hộ chăn nuôi thành công tại các nước phát triển. Bên cạnh đó, các hoạt động kết nối doanh nghiệp (B2B) sẽ giúp tối đa hóa các cơ hội kinh doanh tại Việt Nam và khu vực Đông Dương, đồng thời đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi Việt Nam trước những cơ hội và thách thức mà TPP mang lại.

Thực trạng nội tại của ngành chăn nuôi

Tuy nhiên, nhìn vào nội tại của ngành chăn nuôi cũng còn nhiều phải bàn để phát triển ngành chăn nuôi hiện đại.TS Đoàn Xuân Trúc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư kí Hội Chăn nuôi Việt Nam từng chỉ rõ 8 thực trạng của ngành chăn nuôi:

Một là hiện nay tại Việt Nam quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm tỷ lệ cao, sản xuất còn manh mún, tự phát; Hai là năng suất vật nuôi thấp, năng suất lao động thấp, giá thành cao; Ba là đầu vào của ngành chăn nuôi Việt Nam còn phụ thuộc khá nhiều vào nước ngoài; Bốn là quá ít cơ sở giết mổ đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh thú y, công nghệ chế biến, bảo quản sản phẩm chăn nuôi còn yếu và thiếu, quản lý chất lượng thực phẩm còn nhiều hạn chế; Năm là liên kết theo chuỗi giá trị trong ngành chăn nuôi còn yếu; Sáu là nguy cơ dịch bệnh nguy hiểm cẫn còn cao, kiểm dịch sản phẩm nhập lậu qua biên giới vẫn sơ hở, bỏ sót; Bảy là công tác quy hoạch chăn nuôi ở nhiều địa phương rất khó khăn do thiếu quỹ đất. Tái cơ cấu ngành chăn nuôi thực hiện chậm. Cuối cùng là thiếu thông tin về hội nhập kinh tế ở nhiều địa phương và nhiều doanh nghiệp, trang trại…

Với những khó khăn trên, cần thiết phải có sự hành động, đồng lòng của cả hệ thống, từ các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách, để cải cách hành chính, tháo gỡ thủ tục và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư. Có thể, giúp ngành chăn nuôi Việt Nam phát triển hiện đại và tiến kịp các nước có nền chăn nuôi tiên tiến.

• Thả nổi chăn nuôi và hệ lụy “khủng hoảng thừa” thịt lợn

Nguyễn Huệ