[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Hải Dương (hay còn gọi là xứ Đông) là tỉnh có ngành chăn nuôi lợn phát triển mạnh mẽ trong vài năm gần đây. Một trong số những trại lợn có quy mô lớn bậc nhất và áp dụng công nghệ thông minh vào quản lý, chăm sóc vật nuôi và mang lại hiệu quả kinh tế cao, phải kể đến trang trại chăn nuôi lợn của anh Bùi Mạnh Cường –  Giám đốc doanh nghiệp tư nhân Bùi Ngọc Minh ở thôn Bình Phiên, xã Ngọc Liên, huyện Cẩm Giàng.

Trong một lần theo chân lãnh đạo Hội Chăn nuôi Việt Nam và Hội Chăn nuôi Thú y tỉnh Hải Dương đi thực tế, tôi được ghé thăm trang trại của anh Bùi Mạnh Cường. Trại lợn của anh được nằm ở khu vực xa dân cư và được phân chia bài bản thành nhiều khu vực: khu tiếp khách, chuồng trại chăn nuôi, xử lí chất thải lợn, nhà ở cho công nhân; khuôn viên của trại lợn có nhiều cây cối bao quanh. Tôi cũng không thấy mùi hôi thối nồng nặc bốc lên như những trại lợn thông thường.

Anh Bùi Mạnh Cường (thứ tư từ phải sang) chụp ảnh lưu niệm cùng đoàn làm việc của Hội Chăn nuôi Việt Nam, Hội Chăn nuôi Việt Nam.

Khởi nghiệp từ chuồng lợn rộng 18 m²

Ngồi trong phòng khách, anh Bùi Mạnh Cường trao đổi với lãnh đạo Hội Chăn nuôi Việt Nam và Hội Chăn nuôi Thú y tỉnh Hải Dương về trại lợn thông minh và công việc nuôi lợn mà anh và vợ anh gắn bó hơn  20 năm.

Năm 1993, anh Cường và vợ tốt nghiệp trường Trung cấp Nông nghiệp kỹ thuật Trung ương (bây giờ là Trường Đại học Nông lâm Bắc Giang) chuyên ngành chăn nuôi thú y. Những ngày đầu lập nghiệp, do thiếu vốn, thiếu đất chăn nuôi nên vợ chồng anh chỉ có thể xây chuồng lợn rộng 18 m² cạnh khu đất ở của gia đình và nuôi 20 con lợn thịt. Để có thêm thu nhập, anh kết hợp đi tiêm, chữa trị bệnh cho gia súc, gia cầm của bà con trong làng, ngoài xã. Loay hoay mọi cách, thử nghiệm hết con giống này đến vật nuôi khác nhưng vẫn chưa mang lại hiệu quả kinh tế.Vì vậy, anh Cường mở thêm đại lý bán cám. Năm 2004, anh Cường quyết định nhập 40 con lợn nái siêu nạc ngoại về nuôi.Thấy giống lợn này đem lại lợi nhuận kinh tế cao, anh tập trung nuôi lợn siêu nạc.Đến năm 2007, anh đã phát triển đàn lên 150 con. Lợi nhuận thu được từ chăn nuôi, anh tiếp tục đầu tư quay vòng vốn, mở rộng quy mô sản xuất. Năm 2009 anh sang xã Nghĩa Đạo, huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) mua 2,5 ha đất ở khu quy hoạch vùng chăn nuôi. Rồi sau đó anh mua thêm 2,2 ha đất, mỗi năm xây dựng thêm 1-2 dãy chuồng. Tích tiểu thành đại, đến nay, 2 trang trại của anh có quy mô lên tới 5,1 ha. Trong đó, trang trại tại Bắc Ninh rộng 4,7 ha, với 1.200 con nái ngoại, 8.000lợn thương phẩm. Trang trại ở xã Ngọc Liên rộng 0,6 ha hiện nuôi 300 con lợn nái.

Sang Hà Lan “tậu” công nghệ chăn nuôi tự động

Năm 2013, khi Công ty thức ăn chăn nuôi De Heus –  đối tác của anh Cường có nhã ý tặng một chuyến du lịch Hà Lan, thay vì chọn điểm đến là danh lam thắng cảnh nổi tiếng, anh ngỏ ý muốn tới thăm một trang trại chăn nuôi bên đó. Việc này ngốn của anh một khoản kinh phí không nhỏ, vì công ty đối tác không tài trợ thêm và anh còn phải thuê thêm người phiên dịch.

“Tới đó, tôi xin phép chủ trang trại mang theo 1 chiếc thẻ nhớ và nhờ người chụp lại những bức hình cần thiết khi vào tham quan trang trại. Quá tâm đắc với công nghệ của họ, tôi ngỏ ý muốn mua các thiết bị này nhưng không được.Trong khi đó, ở nước ta lại chưa có nơi nào cung cấp thiết bị và chuyển giao công nghệ. Vì vậy, phải mất gần 2 năm, thông qua công ty PEJA Việt Nam, tôi mới mua được thiết bị và công nghệ của hãng VDL (Hà Lan) để áp dụng cho trại lợn của mình.

Anh Cường chia sẻ, chủ  nhân của trang trại lợn tự động này là nhà thiết kế thời trang. Một tuần, bà chỉ làm việc hai ngày ở trang trại với công việc chính là xuất và nhập lợn.Hệ thống trang trại hoạt động hoàn toàn tự động, đi tới cửa chuồng, nếu được phép thì cửa tự động mở ra cho mình vào mà không cần người can thiệp. Cũng chính điều này đã tạo cảm hứng để anh Cường ấp ủ xây dựng một trang trại tự động hoàn toàn như vậy trong tương lai.

Đàn nái sắp đẻ trong trại của anh Bùi Mạnh Cường được đi lại tự do, đảm bảo phúc lợi động vật.

Mục sở thị trại lợn thông minh

Trăm nghe không bằng một thấy, tôi và các lãnh đạo Hội Chăn nuôi Việt Nam được nhanh chóng khoác áo blu, đeo ủng, lội qua nhà sát trùng rồi mới tiếp tục vào các khu chuồng nuôi. Anh giải thích cùng đoàn: Vì các bác và em không phải là dân chăn nuôi nên công việc sát trùng đơn giản, chứ nếu là dân chăn nuôi thì sẽ rất kỹ càng.

Trang trại của anh Cường được chia làm nhiều khu như hậu bị, chuồng đực, chuồng an thai, chuồng đẻ… Mỗi khu lại chia làm nhiều chuồng, được đánh số theo thứ tự. Tại đây, anh Cường bố trí hơn 30 chiếc camera đặt ở 12 dãy chuồng.Chỉ vài thao tác di chuyển chuột, anh Cường đã nắm bắt được tình hình sinh trưởng và phát triển của đàn lợn.

Chuồng nuôi lợn được trang bị hệ thống quạt gió, nên bước vào chuồng nhưng tôi không thấy có mùi khó chịu.

Bước vào khu vực nái chuẩn bị đẻ, những “cô” lợn nái được đi lại thoải mái, vui vẻ, chứ không bị cùm trong chuồng sắt một chỗ như thường thấy. Anh cho biết, việc làm này là nhằm mang lại phúc lợi động vật cho lợn và có nhiều lợi ích. Đàn lợn sẽ thoải mái hơn, chân được đi lại sẽ vững và dễ đẻ hơn…

Cũng tại đây, toàn bộ việc cho lợn ăn đều hoàn toàn tự động. Thức ăn được bơm vào 4 xi-lô chứa (mỗi xi-lô chứa 5 tấn cám) bằng hệ thống vít đẩy. Sau đó qua các đường ống dẫn vào các máng thức ăn.  Mỗi con lợn nái đều được gắn chíp kết nối dữ liệu với phần mềm quản lý thức ăn và phần mềm quản lý năng suất. Mỗi con lợn được cài đặt khẩu phần ăn hằng ngày là 2,7 kg cám. Khi lợn đói, chúng sẽ di chuyển tới các trạm ăn. Tại đây, hệ thống quét dữ liệu từ chíp sẽ cho phép lợn ănhay không. Thức ăn tự động rơi xuống máng theo tỷ lệ 1/4 cám và 40 cc nước trộn lẫn vào nhau thành dạng lỏng. Nếu trong 1 lần di chuyển vào trạm ăn, lợn chưa ăn hết khẩu phần thì nó có thể ăn trong những lần tiếp theo. Anh Cường chỉ tay về phía con lợn đứng chờ cám trong trạm mà cám không rơi xuống máng, rồi giải thích: “Con lợn đó đã ăn hết khẩu phần trong ngày, vì thế nó sẽ không được ăn nữa”. Tôi thấy con lợn đó đứng một lúc lâu mà không thấy cám rơi nên ngoan ngoãn đi ra. Rồi lợn đứng dàn hàng đợi tới lượt được vào trạm ăn. Những con ăn xong, theo lối hành lang chui ra ngoài.

Anh Cường so sánh, việc ứng dụng công nghệ trong khâu cho ăn có nhiều ưu điểm. Việc bơm cám trực tiếp vào xi-lô chứa sẽ giữ cám được tươi so với trữ trong nhà kho, lại không bị chuột ăn hay nấm mốc ảnh hưởng tới chất lượng cám. Thức ăn ở dạng lỏng nên lợn dễ ăn hơn và không bị đau bao tử. Quy trình này sẽ giảm lượng thức ăn rơi vãi từ 10-15% và giảm nhân công.

Nhờ hệ thống chíp gắn ở tai lợn, anh Cường có thể biết chính xác trọng lượng, thể trạng của từng con lợn nái và truy xuất đàn lợn con bằng phần mềm quản lý năng suất. Phần mềm sẽ tính toán ngày phối giống đưa ra kết quả dự đoán ngày đẻ, ngày trở dạ, ngày cần tăng khẩu phần ăn… Hệ thống sẽ phát hiện ra những con nái bất thường như không nên giống, sảy thai… Những con như vậy sẽ được di chuyển tới khu xử lý, kịp thời can thiệp để hạn chế rủi ro.

Áp dụng nhiều biện pháp quản lý và chăm sóc tiên tiến nên năng suất đàn lợn nái của anh khiến cả đoàn ngỡ ngàng: 26con cai sữa/ nái/năm, cao hơn so với mặt bằng chung từ 2-3 lợn con/lợn nái/năm.

Anh Cường cho biết trung bình mỗi con lợn nái được đầu tư khoảng 30 triệu đồng. Nếu có thêm công nghệ hiện đại, mỗi con nái sẽ tốn thêm 7 triệu đồng. “Máy móc ở bên đó vận hành trơn tru nhưng về bên mình thỉnh thoảng vẫn gặp trục trặc do đặc điểm khí hậu và điện áp không ổn định. Thiết bị được lắp đặt đồng bộ tại các chuồng, trạm ăn nên khi xảy ra sự cố ở một nơi sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ hệ thống”, anh Cường nói. Vì vậy, anh phải chuẩn bị sẵn một bộ thiết bị dự phòng trị giá 3.000 euro.

Hiện nay, chất thải từ trang trại của anh Cường được đưa vào 2 hầm biogas, mỗi hầm có thể tích 12.000m³.Anh dự định thời gian tới sẽ làm máy ép phân.Ngoài lợi ích kinh tế, sử dụng máy ép phân còn giải quyết được vấn đề môi trường, vốn là bài toán nhức nhối trong chăn nuôi lợn.

Trại lợn thịt của anh Cường đang liên kết với đối tác của công ty Deheus nên đầu ra ổn định. Nhờ tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất lợn nái nên năm 2017, khi ngành chăn nuôi lợn gặp “bão giá”, trang trại của anh vẫn đứng vững. Anh Cường ấp ủ tham vọng xuất khẩu thịt lợn sang những thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu trong tương lai không xa. “Nếu tất cả các con lợn nái của mình nuôi đều được gắn chíp, mọi thông tin đàn lợn đều quản lý bằng các phần mềm thì các vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, khủng hoảng thừa, ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi sẽ không còn là nỗi lo nữa”, anh Cường nói.

HƯƠNG GIANG