Theo Cục chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hết năm 2024, cả nước có hơn 3.700 cơ sở, vùng chăn nuôi được cấp giấy chứng nhận an toàn dịch bệnh. Đây không chỉ là những mô hình miễn nhiễm dịch bệnh trên đàn vật nuôi mà còn để lại dấu ấn của các hợp tác xã (HTX) trong liên kết sản xuất chăn nuôi.

Khu vực chăn nuôi của Hợp tác xã Chăn nuôi bò và Dịch vụ sản xuất nông nghiệp Nga My (Thái Nguyên).

Trong chăn nuôi, việc xây dựng cơ sở, vùng an toàn dịch bệnh có vai trò đặc biệt quan trọng không chỉ giúp ngăn ngừa nguy cơ xâm nhiễm dịch bệnh, mà còn tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng.

Xây dựng vùng chăn nuôi an toàn

Hiện nay, tỉnh Lạng Sơn có tổng đàn trâu bò là hơn 85.000 con; hơn 6.400 con ngựa; hơn 42.000 con dê; hơn 181.000 con lợn; hơn 5 triệu con gia cầm, đồng thời có 12 cửa khẩu quốc tế thuận lợi giao thương hàng hóa. Những năm qua, chính quyền và ngành chăn nuôi Lạng Sơn hỗ trợ các HTX kiểm soát dịch bệnh động vật, xây dựng cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh gắn với tiêu thụ, truy xuất nguồn gốc và hướng tới xuất khẩu.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lạng Sơn, Đinh Thị Thu cho biết, toàn tỉnh xây dựng 23 cơ sở trang trại, HTX chăn nuôi được công nhận an toàn dịch bệnh và công nhận VietGAHP. Đây là tiền đề quan trọng để địa phương mở rộng các cơ sở chăn nuôi an toàn, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, từ đó nâng cao giá trị kinh tế và thương hiệu sản phẩm chăn nuôi của Lạng Sơn.

Thành lập năm 2019, HTX nông sản sạch Kim Dung ở thị trấn Cao Lộc, huyện Cao Lộc (Lạng Sơn) hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực chăn nuôi và cung cấp trứng gà. Ngay từ những ngày đầu, HTX đã xây dựng khu chuồng trại khép kín với diện tích hơn 2.000 m2, các thiết bị, công nghệ hiện đại phục vụ chăn nuôi, bố trí hố sát trùng ở cửa ra vào, xây dựng nơi chứa chất thải, xử lý chất thải riêng. Nhờ đó, sản phẩm ít bị rủi ro và có giá trị kinh tế tăng từ 15-20%.

Giám đốc HTX Nguyễn Kim Dung cho biết: “Chúng tôi chú trọng khâu bảo đảm nguồn thức ăn sạch, tuân thủ lịch tiêm phòng theo đúng quy trình, khử trùng môi trường chăn nuôi thường xuyên. Do vậy, đàn gà phát triển ổn định, phòng tránh dịch bệnh hiệu quả”. Sản xuất theo quy trình tuần hoàn hướng tới xây dựng cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn dịch bệnh cũng là hướng đi của ngành chăn nuôi tỉnh Thái Nguyên. Trong số hơn 700 cơ sở sản xuất, Thái Nguyên có 28 cơ sở chăn nuôi được cấp chứng nhận an toàn dịch bệnh và 80 trang trại chăn nuôi được cấp chứng nhận VietGAP.

Đối với những hộ chăn nuôi đại gia súc như gia đình chị Hoàng Thị Phương ở xã Nga My, huyện Phú Bình, ô nhiễm môi trường do chất thải chăn nuôi luôn là bài toán gây đau đầu. Đàn bò chỉ hơn 10 con nhưng lượng phân hằng ngày thải ra môi trường khiến gia đình chị Phương rất vất vả để xử lý. Từ đầu năm 2025, chị Phương được HTX Chăn nuôi bò và dịch vụ sản xuất nông nghiệp Nga My hướng dẫn kỹ thuật nuôi giun trùn quế từ phân bò. Đến thời kỳ thu hoạch, trùn quế được dùng làm thức ăn cho lợn, gà hoặc bán lại cho HTX. Nguồn chất thải từ hoạt động nuôi giun trùn quế cũng được chị Phương xử lý bằng men vi sinh trở thành phân hữu cơ giàu dinh dưỡng để bón cây trồng.

Hiện tại, gia đình chị đã có thể làm chủ quy trình ủ phân và xây dựng thành công mô hình chăn nuôi tuần hoàn đem lại giá trị kinh tế vượt trội so với chăn nuôi truyền thống.

Cần thêm chính sách hỗ trợ

Giám đốc HTX Chăn nuôi bò và Dịch vụ sản xuất nông nghiệp Nga My, huyện Phú Bình (Thái Nguyên) Dương Văn Hồng cho rằng, mô hình chăn nuôi an toàn dịch bệnh rất thiết thực, không ảnh hưởng môi trường mà còn đem lại cho người nông dân lợi nhuận kép nhờ kéo dài chuỗi sản xuất.

Theo Phó Trưởng phòng Khuyến nông chăn nuôi và thú y (Trung tâm Khuyến nông quốc gia) Nguyễn Văn Hưởng, xây dựng cơ sở chăn nuôi an toàn dịch bệnh đem lại hiệu quả kinh tế bền vững. Được chứng nhận an toàn dịch bệnh, các cơ sở chăn nuôi sẽ được miễn việc kiểm dịch động vật khi tiêu thụ ngoại tỉnh, đồng thời khi nộp hồ sơ đến các cơ quan thẩm định, cũng sẽ được xét duyệt nhanh hơn.

Ngoài ra, khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường cũng tốt hơn so với các cơ sở chăn nuôi truyền thống khác. Hiện nay, chăn nuôi là nguồn sinh kế quan trọng của hơn 10 triệu hộ gia đình khu vực nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Năm 2024, tổng sản lượng thịt gia súc, gia cầm của cả nước đạt hơn 8 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu hơn 530 triệu USD. Tuy nhiên, xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi chưa tương xứng tiềm năng. Mặc dù tổng đàn vật nuôi lớn nhưng chủ yếu chăn nuôi theo hình thức truyền thống, manh mún và chưa bảo đảm an toàn dịch bệnh.

Chủ tịch Hiệp hội Gia cầm Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn cho rằng, cần xây dựng và nhân rộng mô hình chăn nuôi theo chuỗi liên kết giữa HTX với doanh nghiệp để đáp ứng yêu cầu về an toàn dịch bệnh. Khi thực hiện tốt chuỗi liên kết, sản phẩm chăn nuôi quy mô nông hộ, gia trại mới có thể xuất khẩu hiệu quả. Để xây dựng được cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn với sự tham gia của tổ chức HTX, doanh nghiệp, đầu tiên phải có kế hoạch dài hơi của Chính phủ và địa phương, trong đó, tập trung hỗ trợ từ hạ tầng, hướng dẫn kỹ thuật, giám sát dịch bệnh, số hóa dữ liệu đến kiểm soát, vận chuyển sản phẩm.

Các doanh nghiệp, cơ sở, HTX chăn nuôi vừa và lớn cần chủ động đăng ký tham gia xây dựng cơ sở, vùng chăn nuôi an toàn tuân thủ các quy định của Tổ chức Thú y thế giới để hướng tới mục tiêu xuất khẩu bền vững. Chỉ khi sản phẩm chăn nuôi được sản xuất trong vùng an toàn dịch bệnh, có truy xuất nguồn gốc đầy đủ thì mới đủ điều kiện cung cấp ra thị trường, hướng tới xuất khẩu chính ngạch.

SƠN HÀ

Nguồn: báo Nhân Dân