[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Việc kiểm soát nhiệt độ trong trang trại chăn nuôi heo là việc vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất và lợi nhuận của trang trại. Đặc biệt là vào mùa lạnh khi nhiệt độ xuống thấp, kết hợp với ẩm độ không khí cao, dẫn tới sức đề kháng của vật nuôi giảm và cũng chính từ việc kiểm soát nhiệt độ ẩm độ không tốt là điều kiện thuận lợi cho các loại vi sinh vật gây bệnh phát triển, gây ra nhiều bệnh nguy hiểm như bệnh về đường hô hấp, lở mồm long móng… Do vậy, cần có những biện pháp chủ động khắc phục kịp thời bảo vệ vật nuôi.

Khi vật nuôi không tự sinh nhiệt đủ để giữ cho nhiệt độ chuồng nuôi ở mức cần thiết, thì cần phải có nhiệt sưởi để bổ sung

Khi vật nuôi không tự sinh nhiệt đủ để giữ cho nhiệt độ chuồng nuôi ở mức cần thiết, thì cần phải có nhiệt sưởi để bổ sung. Nhưng lượng nhiệt sưởi bổ sung cần thiết thì không phải là trang trại nào cũng giống nhau, mà phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau như: kích cỡ heo, độ cách ly của chuồng trại, nhiệt độ theo mong muốn, nhiệt độ ngoài trời, hệ thống thông gió của trang trại.

Bộ lò sưởi

 Một bộ lò sưởi có tất cả các bộ phận được lắp vào chỉ cần treo nó lên trong chuồng và nối với nguồn cung cấp nhiên liệu như ga hoặc điện. Một bộ lò sưởi cơ bản có thể hình dung bao gồm quạt đẩy hoặc quạt ly tâm và một bộ đốt nóng, đôi khi cũng có loại lò sưởi gắn thêm bộ lọc khí và các thanh định hướng thậm chí còn có cả bộ điều chỉnh tự động nhiệt độ. Phần lớn các lò sưởi dùng không khí tuần hoàn.

Bụi trong trang trại có thể là một trở ngại đối với việc tăng nhiệt độ trong chuồng trại. Bụi không khí tùy thuộc vào sự quản lý và cách thức cho ăn. Nếu không khí tuần hoàn được lọc thì quạt thổi ly tâm sẽ hoạt động tốt hơn quạt đẩy để chống lại áp suất tĩnh cao hơn gây ra bởi bộ lọc. Kích thước và số lượng của các lò sưởi phụ thuộc vào yêu cầu nhiệt lượng và diện tích của sàn của từng loại chuồng trại riêng biệt.

Nếu chuồng trại không có hệ thống phân phối không khí thì có thể đạt được nhiệt độ mong muốn bằng cách đặt lò sưởi thổi dọc theo bức tường lạnh nhất khi đó không khí ấm sẽ ngăn chặn độ lạnh toát ra từ bức tường này. Nếu đặt nhiều lò sưởi trong tại thì cần bố trí phù hợp các khoảng cách tạo thành luồng khí kết hợp chung lại và lưu thông tuần hoàn, phân phối nhiệt trong trại, bên cạnh đó cần có một kế hoạch bảo dưỡng các thiết bị sưởi.

Các lò sưởi lưu thông khí

Phần lớn loại lò sưởi này dùng không khí bên ngoài chuồng trại vì lò sưởi này dùng không khí lưu thống đốt nóng từ ngoài vào và có một số không khí phải xả ra ngoài do vậy loại lò sưởi này thường được đặt bên ngoài vùng cần sưởi và được định cỡ chủ yếu theo (1) tỉ lệ không khí đi qua, (2) năng lượng đi vào (3) hoặc dùng cả 2 biện pháp trên. Khi sử dụng loại lò sưởi này cần xem xét đến việc phân phối khí khi lò sưởi hoạt động, phần lớn sẽ đi vào một điểm thay vì đi vào tất cả các điểm trong phòng và đương nhiên nhiệt độ sẽ không thể phân phối đều khắp chuồng trại hoặc vị trí yêu cầu do vậy cần có quạt để phân phối đều khắp trong trang trại.

Loại lò sưởi bức xạ nhiệt

Loại lò sưởi này có lợi thế vì  nhiệt sinh ra được truyền đi như các tia sáng chứ không phải chỉ sưởi ấm không khí. Nhiệt bức xạ sẽ truyền cho vật khác trên đường đi mà nó gặp do vậy bức xạ nhiệt, có thể truyền nhiệt độ vào heo mà không cần sưởi ấm không khí như vậy khi nhiệt độ xung quanh quá lạnh heo vẫn cảm thấy thoải mái dễ chịu mà không cần phải sưởi ấm toàn bộ trang trại. Điều này đặc biệt phù hợp đối với chuồng heo nái nhất là đối với các chuồng đẻ hoặc các ô chuồng nuôi heo con.

Nhiệt sàn

Nhiệt sàn đầu tiên được sử dụng với mục đích làm ấm sàn với các vị trí cục bộ, thông thường hay chôn đường nước nóng vào các sàn bê tông.

Lò sưởi di động

Nhu cầu về sưởi ấm tạm thời thường xuất hiện khi chuồng trại dưới mức đầy có thể là lúc bắt đầu hoặc kết thúc của một chu kỳ sinh sản của heo hoặc một đợt rét đột ngột cũng cần phải có lò sưởi ấm nhanh. Đa số các lò sưởi tạm thời đều là các lò đốt trực tiếp bằng ga hoặc điện việc thường xuyên dùng các lò sưởi di động mà có thông gió kém sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe của heo nhất là heo nái mang thai.

Bộ trao đổi nhiệt

Bộ trao đổi nhiệt thiết kế trao đổi khí thoát ra và khí đi vào giúp cho lấy lại nhiệt từ khí thoát ra song đa số đều bị ảnh hưởng nhiều nếu như bị bụi tích tụ lại.

Năng lượng mặt trời

Mặt trời là nguồn cung cấp năng lượng vô tận. Có thể  cung cấp nhiệt cho các trang trại thông qua mái của chuồng trại. Hệ thống  này có thể điều khiển chủ động hay thụ động. Nhưng sử dụng hệ thống này đòi hỏi các trang trại phải có hệ thống lưu giữ và phân phối nhiệt vì nếu không thì những ngày thời tiết tốt quang mây sẽ cung cấp dư nhiệt và vào ban đêm lại không cung cấp đủ nhiệt cho trang trại.

Hệ thống đường ống dưới đất

Các đường ống chôn dưới đất dùng đốt như là nguồn ủ ấm hoặc làm mát không khí lưu thông sử dụng linh động hệ thống này tùy theo mùa. Hệ thống này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như dặc điểm đất, độ ẩm, các thông số khác của đường ống như đường kính, độ dài, độ sâu nơi đặt ống, độ dãn cách hoặc hình dáng của ống đặt các vị trí chuồng trại.

Lựa chọn nhiên liệu: Việc lựa chọn nhiên liệu trong trang trại phụ thuộc vào nguyên liệu sẵn có của địa phương, giá và yêu cầu riêng.

Tiêu chuẩn nhiệt độ chuồng

• Heo cai sữa: Nhiệt độ chuồng heo cai sữa duy trì mức từ 28 đến 30ºC. Nhất là vào ban đêm, mùa đông, cần có đèn sưởi cho heo. Heo tách ra khỏi mẹ nhiệt độ thường bị giảm đi khoảng 4ºC.

Nhiệt độ chuồng heo cai sữa duy trì mức từ 28 đến 30ºC

• Heo đạt 50 ngày tuổi giảm nhiệt độ chuồng xuống còn 19 đến 20º C. heo con từ 6 đến 7kg chỉnh nhiệt độ 28ºC, từ 5kg với mức 30º C. Đối với chuồng nuôi heo cai sữa, nhiệt độ trong ngày không chênh lệch quá 3ºC.
• Chuồng heo thịt: Nhiệt độ thích hợp cho chuồng nuôi heo thịt là 24º C. Mức chênh lệch nhiệt độ trong ngày tại gian chuồng heo thịt không quá 5- 6ºC.

Độ ẩm tiêu chuẩn và cách điều chỉnh

• Độ ẩm thích hợp cho chuồng heo là dao động trong khoảng 50 – 80%. Nếu độ ẩm dưới 50%, hay trên 80% sẽ gây ảnh hưởng tới heo. Đây là yếu tố quan trọng giúp heo khỏe mạnh và tránh bệnh tật.
• Cung cấp độ ẩm cho heo bằng cho heo tắm. Song cần đảm bảo heo sau khi tắm, chuồng heo cần khô ráo, sạch sẽ. Nếu độ ẩm cao cần xử lý bằng hệ thống quạt gió vào mùa hè hoặc quạt hút ẩm vào mùa đông. 

KS Trần Thị Nhung

Chi cục Chăn nuôi,

Thú y và Thủy sản tỉnh Bình Dương