Quản lý chất cấm và lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi

Trong tháng 4/2016, tại Hà Nội và Bình Dương, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) tổ chức diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề “Giải pháp quản lý chất cấm và chống lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi”.

Bên cạnh việc cung cấp thông tin, kiến thức về chất cấm và kháng sinh cho người chăn nuôi, đây cũng là dịp để các bên tìm tiếng nói chung trong vấn đề quản lý và ngăn chặn.

Chất cấm đã giảm, chất kháng sinh còn nghiêm trọng

Theo Cục Chăn nuôi, từ năm 2015 đến tháng 2/2016 Cục Chăn nuôi đã tiến hành kiểm tra từ các địa phương 1.893 cơ sở, có 58 cơ sở có vi phạm chất cấm. Trong đó có 17/1.239 mẫu thức ăn chăn nuôi vi phạm chất cấm, 257/3.972 mẫu nước tiểu lợn vi phạm chất cấm, 12/451 mẫu thịt, phủ tạng vi phạm chất cấm.

Tại Hà Nội, kết quả kiểm tra mẫu thịt và nước tiểu trên gia súc, gia súc, gia cầm trên địa bàn TP Hà Nội đa số âm tính với chất cấm trong chăn nuôi. 21/404 mẫu nước tiểu được kiểm tra bằng test nhanh cho kết quả dương tính. Tuy nhiên, các mẫu dương tính trên đã được lấy mẫu thịt và phân tích định lượng cho kết quả âm tính. Chỉ có 01 mẫu thịt lợn có nguồn gốc từ Hưng Yên được phân tích có dư lượng Salbutamol vượt mức giới hạn cho phép. Tất cả các mẫu thức ăn chăn nuôi trên được gửi phân tích tại Viện Chăn nuôi và cho kết quả đều âm tính với chất cầm trong chăn nuôi. Hà Nội cũng xây dựng đường dây nóng miễn phí và có chính sách thưởng cho người tố giác hành vi sử dụng chất cấm trong chăn nuôi.

Tại Thanh Hóa, được sự hỗ trợ về thiết bị Kit thử nhanh của Cục Chăn nuôi từ đầu năm 2016, Đoàn kiểm tra liên ngành bao gồm Sở NN&PTNT, Sở Công thương, Sở Y tế, Công an tỉnh đã tiến hành kiểm tra 70 trang trại, gia trại, hộ chăn nuôi lợn, chăn nuôi bò thịt trên địa bàn 12 huyện trọng điểm về chăn nuôi là Nông Cống, Hậu Lộc, Nga Sơn, Hoằng Hóa, Triệu Sơn, Thanh Hóa,…

Tổng số mẫu nước tiểu kiểm tra bằng phương pháp test Kit thử nhanh: 160 mẫu trong đó có 05 mẫu nước tiểu tại 3 cơ sở chăn nuôi Trương Văn Định, xã Thiệu Phú, huyện Thiệu Hóa; hộ Lê Văn Nam, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc; trang trại Đỗ Văn Đại xã Xuân Hòa, huyện Thọ Xuân có kết quả dương tính với chất cấm Salbutamol.

Sở NN&PTNT TP Hải Phòng thực hiện tổ chức ký cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm: Thực hiện đối với 2.000 hộ chăn nuôi nhỏ lẻ (theo thông tư số 51/2014/TT-BNNPTNT ngày 27/12/2015) của Bộ NN&PTNT thôn đối với các hộ sản xuất ban đầu nhỏ lẻ); trong quá trình ký cam kết thực hiện tuyên truyền, vận động, hướng dẫn các hộ chăn nuôi thực hiện đúng quy định vệ sinh, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Tất cả các mẫu kiểm tra thức ăn chăn nuôi, thịt lợn ở các lò mổ, nước tiểu vật nuôi ở các trang trại đều cho kết quả âm tính.

Ông Nguyễn Văn Việt, Chánh Thanh tra Bộ NN&PTNT cho biết, với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, đến thời điểm này hành vi sử dụng chất Salbutamoll đã giảm và có xu hướng đẩy lùi. Kết quả đạt được là do nguồn cung cấp salbutamol đã được khống chế ngay từ nguồn nhập khẩu. Tuy nhiên, vẫn còn một lượng chất cấm trôi nổi trên thị trường để sử dụng trong chăn nuôi.

Vào thời điểm này, việc lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi và thủy sản vẫn được cho là nghiêm trọng. Tiến tới giảm dần và trước năm 2020, Việt Nam sẽ không còn sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và thủy sản là mục tiêu đề ra. Với chất cấm, kể từ ngày 1/7, khi Điều 317 Bộ luật Hình sự có hiệu lực, hành vi buôn bán sử dụng chất cấm có thể nhận đến 20 năm tù, theo Bộ NN&PTNT, đây chính là cơ sở quan trọng để xóa hoàn toàn trong thời gian ngắn nhất.

Ông Phùng Hữu Hào – Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông – lâm sản và thủy sản thông tin: Tỷ lệ mẫu tồn dư hóa chất, kháng sinh cấm vượt ngưỡng cho phép trong chăn nuôi, thủy sản nuôi tăng so với 9 tháng đầu năm 2015 cho thấy tình trạng lạm dụng hóa chất, kháng sinh đã đến mức báo động. Tình trạng này sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và niềm tin của người tiêu dùng cũng như khả năng tiếp cận thị trường và cạnh tranh trong xuất khẩu của  nông sản Việt Nam.

Giải pháp lâu dài

1. Phan Huy Thông, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đề nghị: Trước mắt, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới các hộ chăn nuôi, giết mổ cũng như người tiêu dùng, đồng thời huy động cả cộng đồng chung sức với ngành nông nghiệp trong cuộc chiến chống lại chất cấm, kháng sinh vì các sản phẩm chăn nuôi nói riêng và nông sản nói chung, hướng tới các sản phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, vì sức khỏe của con người.

TS Hoàng Thanh Vân – Cục Trưởng cục Chăn nuôi khẳng định,  phương thức tốt nhất giảm lượng kháng sinh, không sử dụng chất cấm là quản lý tốt quy trình chăn nuôi, từ khâu sản xuất giống, chuồng trại, ánh sáng, nhiệt độ, nước uống và quy trình chăn nuôi được quản lý theo VietGAHP. Sử dụng hợp lý, hiệu quả các loại kháng sinh, dần dần tiến tới không sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi.

GS.TS Vũ Duy Giảng, để pháp quản lí chất cấm và sử dụng chất kháng sinh trong chăn nuôi, góp phần đảm bảo an toàn thực phẩm thì cách tiếp cận trong quản lý và kiểm soát an toàn thực phẩm cần thay đổi mạnh mẽ theo hướng: Nhà nước hỗ trợ và thúc ép các doanh nghiệp lớn vào cuộc mạnh mẽ, khẩn trương trong việc sản xuất, chế biến nông sản trước hết cho tiêu dùng nội địa và sau đó cho xuất khẩu theo hướng quy mô công nghiệp; Các doanh nghiệp lôi kéo nông dân vào mạng lưới sản xuất – chế biến theo công nghệ tiên tiến của doanh nghiệp.

Nhà nước chịu trách nhiệm đảm bảo lòng tin của người tiêu dùng về chất lượng và an toàn của sản phẩm bằng hệ thống quản lý và kiểm soát thống nhất của hiệu lực. TS Giảng còn kết luận, quản lý và kiểm soát an toàn thực phẩm hiệu quả không chỉ là trách nhiệm trong việc đảm bảo sức khỏe cho con người mà còn là yêu cầu của phát triển kinh té cả nước.

Trong bối cảnh hiện nay, cần hành động sớm trước khi rau, quả, trứng, sữa…nhập khẩu, vừa rẻ, vừa an toàn, tràn ngập thị trường và người tiêu dùng Việt Nam quay lưng lại với nông sản nội địa.

H.N