Trong bối cảnh dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm đang ngày càng diễn biến phức tạp, việc đẩy mạnh tiêm phòng vắc xin là một trong những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh, đảm bảo lợi ích kinh tế cho người chăn nuôi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm cho đàn vịt tại huyện Hải Lăng -Ảnh: L.A

Sau gần 3 năm ổn định, đầu tháng 4/2025, dịch bệnh cúm gia cầm A/H5N1 xuất hiện trở lại trên đàn vịt 5.000 con (46 ngày tuổi) của hộ ông Đoàn Cường, thôn Trâm Lý, xã Hải Quy, huyện Hải Lăng. Ước tính thiệt hại hơn 400 triệu đồng. Điều đáng nói là nhiều lý do nên đến thời điểm phát bệnh, đàn vịt của ông Cường chưa được tiêm phòng vắc xin cúm gia cầm.

Trạm trưởng Trạm Chăn nuôi và Thú y huyện Hải Lăng Trần Quốc Lượng cho biết, ngay sau khi có kết quả xét nghiệm, đơn vị đã phối hợp với chính quyền địa phương tiêu hủy toàn bộ số vịt; đồng thời khẩn trương tiêm phòng bao vây ổ dịch và triển khai quyết liệt, đồng bộ các biện pháp phòng chống. Nhờ vậy ổ dịch bệnh đã được khống chế, dập tắt. Các đàn gia cầm sau tiêm phòng ổn định, không phát sinh thêm đàn gia cầm mắc bệnh.

Tương tự, đầu tháng 2/2025, dịch bệnh tụ huyết trùng trâu bò và bệnh lê dạng trùng (ký sinh trùng) xuất hiện trên đàn trâu, bò ở xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong và các xã Ba Lòng, Triệu Nguyên, huyện Đakrông đã làm 36 con trâu, 3 con bò của người dân bị chết. Mặc dù được phát hiện muộn do đây là trâu, bò của người dân thả rong trong rừng nhưng nhờ triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống, trong đó quan trọng nhất là tiêm phòng vắc xin tụ huyết trùng cho đàn trâu, bò bao vây ổ dịch và các địa phương giáp ranh nên đã kịp thời khống chế, dập tắt dịch bệnh, không để lây lan ra diện rộng.

Thực tiễn công tác phòng chống dịch bệnh cho thấy, tiêm vắc xin phòng bệnh cho gia súc, gia cầm là giải pháp đóng vai trò hết sức quan trọng để chủ động bảo vệ đàn vật nuôi hiệu quả. Nhưng thời gian qua, việc triển khai tiêm phòng vắc xin cho đàn gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh vẫn gặp nhiều khó khăn, tiến độ và tỉ lệ tiêm phòng chưa đạt yêu cầu đề ra.

Cụ thể, theo thống kê của Chi cục Chăn nuôi và Thú y, toàn tỉnh hiện có hơn 82.000 con trâu, bò; hơn 251.000 con lợn và đàn gia cầm gần 4,2 triệu con. Tính đến ngày 12/6, so với tổng đàn tỉ lệ tiêm phòng vắc xin lở mồm long móng đạt 76,7%; vắc xin viêm da nổi cục 54,8%; vắc xin tụ huyết trùng trâu bò 28,9%; vắc xin tụ huyết trùng, dịch tả, phó thương hàn lợn đạt 73,3%; vắc xin dại chó đạt 63,2%; vắc xin cúm gia cầm đạt 50,7%. Trong khi để đạt yêu cầu bảo hộ thì tỉ lệ tiêm phòng phải đạt tối thiểu 80% tổng đàn. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh và lây lan dịch bệnh trên đàn vật nuôi.

Qua tìm hiểu cho thấy, có nhiều khó khăn, hạn chế trong triển khai và tổ chức tiêm vắc xin phòng bệnh cho đàn vật nuôi như: công tác thống kê tổng đàn gia súc, gia cầm ở một số địa phương chưa sát với thực tế ảnh hưởng tới công tác tham mưu, xây dựng kế hoạch phòng chống dịch bệnh động vật, dự trù lượng vắc xin. Nhận thức của người chăn nuôi còn hạn chế, một bộ phận người dân có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chỉ thực hiện tiêm phòng cho đàn gia súc, gia cầm khi dịch bệnh đã xảy ra nên chưa đạt yêu cầu bảo hộ.

Bên cạnh đó, công tác chỉ đạo tiêm phòng ở nhiều địa phương chưa được quan tâm đúng mức, còn nặng về chỉ đạo bằng văn bản mà thiếu kiểm tra đôn đốc, chưa xử lý trường hợp không chấp hành tiêm phòng theo quy định. Một số địa phương còn khoán trắng cho lực lượng thú y, chưa huy động được sức mạnh tổng hợp của các ban, ngành, đoàn thể tham gia nên tỉ lệ tiêm phòng vắc xin chưa đạt kế hoạch, không đáp ứng được yêu cầu phòng chống dịch bệnh.

Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y Nguyễn Trung Hậu cho biết, hiện tại mặc dù dịch bệnh gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh cơ bản được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, nguy cơ các loại dịch bệnh tái phát vẫn rất lớn.

Nguyên nhân là do tổng đàn gia súc, gia cầm tiếp tục gia tăng, trong khi chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm tỉ trọng khá lớn; các loại mầm bệnh lưu hành với tỉ lệ cao, ở phạm vi rộng, trong đó có các loại mầm bệnh tồn tại lâu ngoài môi trường; thời tiết thay đổi, diễn biến phức tạp, nhất là bước vào mùa mưa lũ tạo điều kiện thuận lợi cho các loại mầm bệnh phát triển, ảnh hưởng đến sức đề kháng của vật nuôi.

Việc gia tăng vận chuyển động vật, các sản phẩm động vật giữa các địa phương tăng cao để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong dịp tết Nguyên đán; tỉ lệ tiêm phòng còn thấp, chưa đạt tỉ lệ bảo hộ theo quy định; việc áp dụng các biện pháp an toàn sinh học còn hạn chế ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ…

Bên cạnh đó, hiện nay toàn tỉnh có 105 nhân viên thú y được tuyển dụng với chức danh cán bộ không chuyên trách xã, phường, thị trấn thực hiện nhiệm vụ về chăn nuôi, thú y. Tuy nhiên, khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, căn cứ tại tiểu mục 2.6, mục 2, chương 2, công văn số 03/CV-BCĐ năm 2025, hướng dẫn về chính quyền địa phương cấp xã (xã, phường, đặc khu) thì cán bộ không chuyên trách kết thúc hoạt động từ ngày 1/8/2025.

Như vậy sau thời gian trên nhân viên thú y phải nghỉ việc. Trong khi lực lượng này được xem là cánh tay nối dài của chi cục trong việc nắm bắt hoạt động chăn nuôi của địa phương, giám sát, phòng chống dịch bệnh động vật; đặc biệt đây là lực lượng chủ chốt trong việc triển khai tiêm phòng vắc xin cho đàn vật nuôi.

Ông Hậu khẳng định, việc tiêm phòng vắc xin đầy đủ cho gia súc, gia cầm là giải pháp quan trọng giúp ngăn ngừa tốt dịch bệnh, góp phần thúc đẩy chăn nuôi phát triển. Trong thời gian tới, chi cục tiếp tục phối hợp với các địa phương rà soát, triển khai tiêm phòng, tiêm phòng bổ sung vắc xin phòng các loại dịch bệnh nguy hiểm như: lở mồm long móng, viêm da nổi cục trâu bò, cúm gia cầm, dại… nhằm bảo đảm tỉ lệ đạt trên 80% tổng đàn.

Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền về lợi ích của việc tiêm phòng, mối nguy hại của việc không tiêm phòng; thực hiện nghiêm việc kê khai chăn nuôi theo quy định. Lưu ý các trường hợp vi phạm trong công tác phòng chống dịch bệnh, đặc biệt là không tiêm phòng vắc xin theo quy định sẽ không được lập hồ sơ để hỗ trợ khi dịch bệnh xảy ra phải tiêu hủy và bị xử phạt theo quy định.

Đồng thời đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương (cấp xã mới) bố trí cán bộ có chuyên môn chăn nuôi, thú y tại các đơn vị sự nghiệp cấp xã để thực hiện nhiệm vụ của nhân viên thú y để lại.

Lê An

Nguồn: Báo Quảng Trị