Cục Chăn nuôi vừa có công văn khuyến cáo các cơ quan và DN trong lĩnh vực nhập khẩu bột xương thịt để chế biến thức ăn chăn nuôi (TACN) về nguy cơ nhập hàng kém chất lượng.

Nguồn nguyên liệu để sản xuất TACN trong nước hiện mới đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu, còn lại là phải nhập khẩu. Tính riêng 6 tháng đầu năm 2017, tổng giá trị nhập khẩu nhóm mặt hàng thức ăn gia súc và nguyên liệu ước đạt 1,8 tỷ USD, tăng 18,9% so với cùng kỳ năm 2016.

Sản xuất thức ăn chăn nuôi tại Công ty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam. Ảnh: Trần Mạnh

“Xiết” chặt quản lý

Theo ông Nguyễn Xuân Dương – Phó cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), mỗi năm các DN Việt Nam nhập khẩu 300.000-400.000 tấn bột xương thịt về sản xuất TACN gia súc gia cầm, thủy sản.

“Hoạt động nhập khẩu nguyên liệu bột xương thịt thời gian tới sẽ được kiểm soát chặt chẽ hơn về nguồn gốc. DN nhập khẩu phải chứng minh nguồn gốc từ nhà xuất khẩu rằng nguồn hàng về được sử dụng làm TACN. Nếu không chứng minh được xuất xứ hàng hóa sẽ buộc phải tái xuất”, ông Dương cho biết.

Việc xử lý như trên cũng nhận được sự đồng tình của nhiều DN. Ông Lê Bá Lịch – Chủ tịch Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam cho rằng, việc nhập khẩu xương thịt từ những nước không được Cục Thú y cho phép có thể mang nhiều mầm bệnh dịch về Việt Nam. Khi những mầm bệnh dịch tả, lở mồm long móng, bệnh bò điên…không được triệt tiêu trong quá trình chế biến TACN, sẽ dẫn tới vật nuôi gia súc, gia cầm sử dụng thức ăn này bị lây nhiễm bệnh. Với trường hợp không chứa mầm bệnh nhưng chất lượng kém cũng sẽ ảnh hưởng tới khả năng tiêu hoá, khiến vật nuôi không thể tăng trưởng, gây thiệt hại cho người chăn nuôi và DN.

DN khó càng thêm khó

Thừa nhận những tác động của nguồn nguyên liệu kém chất lượng tới đời sống sản xuất, tuy nhiên theo nhiều DN phản ánh, bản thân DN cũng gặp khó khăn trong công tác kiểm soát chất lượng bởi nguồn nguyên liệu bột xương thịt hiện đang phụ thuộc 100% vào các nhà cung ứng từ nước ngoài như Canada, Ý, Đức, Úc… Điều này dẫn tới các nhà sản xuất, cung cấp, bằng nhiều chiêu thức khác nhau có thể cố tình làm “mập mờ” nguồn gốc của nguyên liệu.

Cụ thể, theo ông Phạm Thanh Hà- Giám đốc Công ty CP Nông sản Phú Gia, việc cung cấp nguồn bột xương thịt cho sản xuất TACN của DN Việt hiện nay thường thông qua các đơn vị làm thương mại, nguồn cung 100% từ nước ngoài do đó có những trường hợp, bột có nguồn gốc từ khu vực không được phép lại được chuyển qua và gom lại tại nước có giấy phép và hiệp định XNK để đưa về VN. Do đó, DN nhiều khi khó kiểm soát được chất lượng.

“Ở các nước Châu Âu, bột xương thịt được coi là phế phẩm chứ không phải sản phẩm hàng hoá, do đó không có các tiêu chuẩn dành cho sản phẩm, chỉ có vài điều kiện như phụ phẩm mức thấp. Điều này đặt ra thách thức cho DN bởi tiêu chuẩn quản lý không đồng cấp khi DN NK nguyên liệu này về Việt Nam”, ông Hà nói.

Thực tế ở Việt Nam hiện nay, với các đơn vị sản xuất TACN lớn còn có các phòng phân tích chất lượng bột, các phòng nghiên cứu thị trường để tìm kiếm các đối tác tin cậy từ nước ngoài. Còn với các DN nhỏ lẻ, không có điều kiện kiểm định chất lượng nguyên liệu đầu vào sẽ dẫn tới nguy cơ về sản phẩm kém chất lượng.

Tuy nhiên, việc xiết chặt quản lý của Cục Chăn nuôi, thông qua kiểm soát chỉ tiêu nhập khẩu sẽ tiếp tục là một bước gây khó cho DN bởi thiếu tính “chuẩn”. Nhiều DN từng có những lô hàng NK bột xương thịt phải “nằm chờ” nửa tháng mới có kết luận đáng giá của cơ quan chức năng. Nguyên liệu bị nghẽn ở cảng dẫn tới sản xuất của DN chậm theo, những đơn hàng chậm tiến độ hợp đồng gây thiệt hại kinh tế cho DN”, Giám đốc Cty Phú Gia chia sẻ.

Việt Nam có sẵn nguyên liệu thay thế

Nhiều DN đã có ý định không sử dụng bột xương thịt nhập khẩu vào sản xuất thức ăn chăn nuôi. Bởi theo vị này, toàn bộ các nước Châu Âu đã áp dụng, bột xương thịt có thể được sử dụng thay thế bằng đạm thực vật như bột tương nhập khẩu từ Mỹ, Argentina và các nước Nam Mỹ khác với giá thành tương đương. Đặc biệt, VN có nguồn thuỷ sản dồi dào, sau khi xuất khẩu sản phẩm thuỷ sản, phần xương cá, vỏ tôm có thể chế biến thành bột cá sử dụng vào sản xuất TACN thay bột thịt xương.

“Vấn đề ở đây, là thiếu sự liên kết giữa DN thuỷ sản và DN chế biến TACN trong nước. DN cần một cơ chế hỗ trợ từ phía Nhà nước, đồng thời là sự vào cuộc của các nhà khoa học, giúp DN chế biến những nguyên liệu có sẵn trong ngành thuỷ sản thành các phụ gia, nguyên liệu cho sản xuất TACN”, ông Hà nói.

Cùng quan điểm trên, ông Lê Bá Lịch cho rằng, trách nhiệm thuộc về các của cơ quan của quản lý Nhà nước, chúng ta cần có chế tài xử lý các trường hợp DN cố tình nhập khẩu nguyên liệu kém chất lượng. Đồng thời có chính sách dài hạn phát triển ngành TACN trong nước, thoát khỏi cảnh phụ thuộc nguyên liệu như suốt 20 năm qua.

Thy Hằng

Nguồn: Diễn đàn Doanh Nghiệp