[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Trong bối cảnh ngành chăn nuôi ngày càng đối mặt với áp lực về chi phí, năng suất và tính bền vững, công nghệ số đang trở thành chìa khóa giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất. Các giải pháp số hóa không chỉ giúp giám sát sức khỏe vật nuôi theo thời gian thực, tối ưu khẩu phần ăn mà còn nâng cao hiệu quả quản lý, giảm rủi ro dịch bệnh và tiết kiệm chi phí.

Hội nghị triển khai Nghị quyết 57-NQ/TU về chuyển đổi số trong lĩnh vực chăn nuôi năm 2025” tổ chức ngày 13/3/2025 tại tỉnh Thái Nguyên

Chăn nuôi là lĩnh vực quan trọng của nông nghiệp Việt Nam, đóng góp lớn vào việc làm và an ninh lương thực. Việt Nam nằm trong Top 5 ngành chăn nuôi lợn lớn nhất thế giới và đứng thứ hai về sản lượng thịt lợn. Giai đoạn 2010-2023, sản lượng thịt tăng hơn 2 lần, đạt 8,26 triệu tấn; sản lượng trứng tăng gấp 3 lần lên 20,2 tỷ quả; thức ăn chăn nuôi công nghiệp đạt 21,5 triệu tấn, xếp thứ 10 toàn cầu.

Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt với nhiều thách thức như quy mô nhỏ lẻ, chi phí cao và rủi ro dịch bệnh. Để phát triển bền vững giai đoạn 2025-2030, Chính phủ triển khai Chương trình Chuyển đổi số theo Nghị quyết 01-NQ/TU và Kế hoạch 01-KH/TU, tập trung vào xây dựng dữ liệu chăn nuôi quốc gia, ứng dụng IoT và Blockchain trong quản lý và truy xuất nguồn gốc. Hiện, nhiều trang trại đã áp dụng mã QR và Blockchain, nâng cao minh bạch, niềm tin người tiêu dùng và năng lực cạnh tranh của ngành.

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu

“Hội nghị triển khai Nghị quyết 57-NQ/TU về chuyển đổi số trong lĩnh vực chăn nuôi năm 2025” tổ chức ngày 13/3/2025, tại tỉnh Thái Nguyên vừa qua đã tập trung trao đổi, thảo luận nhiều vấn đề trọng tâm trong chăn nuôi của tỉnh Thái Nguyên, giúp thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong ngành chăn nuôi, nâng cao năng suất, quản lý dịch bệnh hiệu quả hơn và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi.

TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam

TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, đánh giá cao tầm nhìn chiến lược của UBND tỉnh Thái Nguyên, trong việc thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành chăn nuôi. Theo TS. Nguyễn Xuân Dương, trong tất cả các lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi là ngành chịu áp lực lớn nhất do sản xuất còn nhỏ lẻ, chất lượng không đồng đều, ứng dụng khoa học kỹ thuật còn hạn chế và khó kiểm soát dịch bệnh.

Một trong những thách thức lớn nhất là chi phí sản xuất cao, khi chi phí thức ăn chiếm tới 65-70% tổng chi phí, trong khi hơn 70% nguyên liệu phải nhập khẩu. Điều này khiến giá thành sản phẩm chăn nuôi Việt Nam cao hơn 15-20% so với các nước như Thái Lan, Hoa Kỳ hay Brazil, làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ngoài ra, ngành chăn nuôi cũng phải đáp ứng những tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát dịch bệnh.

Trước những thách thức đó, TS. Nguyễn Xuân Dương cho rằng, chuyển đổi số là giải pháp tất yếu. Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý trang trại, kiểm soát dịch bệnh và xây dựng cơ sở dữ liệu giống vật nuôi sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng sản phẩm. Đây cũng là xu hướng mà nhiều quốc gia phát triển như Nhật Bản, Trung Quốc đã áp dụng thành công.

TS. Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh, tỷ trọng chăn nuôi đã đạt 45-47% nhưng quỹ đất vẫn còn hạn chế do các quy định về chăn nuôi tập trung và xử lý chất thải. Do đó, chính quyền địa phương cần có chính sách hỗ trợ phù hợp, đồng thời phối hợp với doanh nghiệp trong và ngoài nước để thúc đẩy đầu tư. Thái Nguyên có nhiều điều kiện thuận lợi để trở thành trung tâm chăn nuôi quan trọng của miền Bắc, thay thế các tỉnh như Bắc Ninh hay Hòa Bình.

Theo TS. Nguyễn Xuân Dương, các doanh nghiệp cần nhìn nhận chuyển đổi số không chỉ là giải pháp mà còn là động lực để tối ưu chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Nhà nước, Hiệp hội và doanh nghiệp cần hợp tác chặt chẽ, trong đó Nhà nước đóng vai trò trung gian, kết nối với địa phương nhằm đưa công nghệ vào chăn nuôi, hướng đến sự phát triển bền vững cho toàn ngành.

Chuyển đổi số mang lại những giá trị thiết thực

Hiện nay, tỉnh Thái Nguyên đã bắt đầu ứng dụng chuyển đổi số vào quy trình sản xuất. Tỉnh có hơn 1.255 trang trại chăn nuôi, trong đó nhiều trang trại quy mô vừa và lớn đã sử dụng hệ thống chuồng kín, cảm biến giám sát nhiệt độ, độ ẩm, hệ thống máng ăn uống tự động và quản lý trang trại bằng phần mềm hiện đại. Theo số liệu thống kê, năng suất chăn nuôi tại các trang trại áp dụng công nghệ đã tăng 10-20% so với trước, giúp tiết kiệm 15-20% chi phí và tăng doanh thu 18-20%. Một số doanh nghiệp lớn như Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam, Japfa Comfeed, Emives Việt Nam và Dabaco đã bước đầu triển khai các giải pháp số hóa nhằm giảm thiểu dịch bệnh và tối ưu hóa quy trình chăn nuôi.

Ông Nguyễn Đức Hiếu, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Chăn nuôi Công nghệ cao Thái Nguyên, đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ mô hình trang trại nuôi lợn quy mô 2.400 lợn nái và 15.000 con lợn thịt tại thôn Cao Phong, xã Hợp Tiến, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.

Theo đó, toàn bộ trang trại của công ty đã ứng dụng công nghệ hiện đại như hệ thống camera giám sát toàn bộ khu vực, hệ thống sát trùng tự động, hệ thống silo chứa thức ăn có cân kiểm soát, phần mềm quản lý đàn lợn, kiểm soát dịch bệnh và tối ưu hóa chi phí sản xuất. Nhờ ứng dụng công nghệ số, năng suất đã tăng từ 10-20%, chi phí sản xuất giảm từ 7-15%, trong khi doanh thu tăng thêm 18-20% nhờ tối ưu hóa quy trình chăn nuôi và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Đẩy mạnh chăn nuôi xanh

Ông Nguyễn Huy Dũng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên

Ông Nguyễn Huy Dũng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên, nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi số trong ngành chăn nuôi để thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương. Trong thời gian tới, UBND tỉnh cùng các Chi cục liên quan sẽ tích cực chỉ đạo, đốc thúc quá trình chuyển đổi số trong chăn nuôi nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, kiểm soát dịch bệnh và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đồng thời, tỉnh sẽ chủ động rà soát, nghiên cứu và xây dựng các chiến lược phát triển phù hợp, đẩy mạnh các giải pháp hỗ trợ chăn nuôi, tạo sinh kế bền vững cho người dân, góp phần phát triển Thái Nguyên trở thành trung tâm cung cấp thực phẩm lớn của miền Bắc.

Đồng thời, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ chủ trì ban hành văn bản hướng dẫn các cơ sở chăn nuôi triển khai mô hình hợp tác xã chăn nuôi xanh, đảm bảo tính bền vững và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, tỉnh sẽ kết nối với các doanh nghiệp quốc tế có thế mạnh về công nghệ chăn nuôi để thu hút đầu tư. Các mô hình chăn nuôi xanh hiệu quả sẽ được tổng kết, đánh giá và tôn vinh tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2025.

Trần My