[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – 6 tháng đầu năm 2021, tình hình các bệnh Cúm gia cầm, Dịch tả lợn châu Phi, Lở mồm long móng, Dại, Viêm da nổi cục… trên gia súc, gia cầm có nhiều diễn biến bất thường, gây thiệt hại cho ngành chăn nuôi.

 

Cúm gia cầm

 

Theo số liệu của Cục Thú y, trong 06 tháng đầu năm 2021, bệnh Cúm gia cầm xảy ra tại 78 xã thuộc 55 huyện của 25 tỉnh, thành phố. Tổng số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy là 318.726 con, chiếm 0,06% trong tổng đàn khoảng 524 triệu con gia cầm.

 

Hiện nay trên cả nước có 01 ổ Cúm gia cầm A/H5N6 tại tỉnh Nghệ An và 03 ổ dịch Cúm gia cầm A/H5N8 tại các tỉnh Cao Bằng, Hòa Bình và Quảng Ninh chưa qua 21 ngày.

 

Theo nhận định, các ổ dịch Cúm gia cầm chủ yếu xảy ra tại hội chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa được tiêm phòng vắc xin Cúm gia cầm. Các địa phương đã được phát hiện, xử lý kịp  thời, không để lây lan diện rộng.

 

Tổng hợp số liệu các bệnh bị Cúm gia cầm 6 tháng đầu năm 2021

 

Vi rút Cúm gia cầm A/H5N6 lưu hành ở khu vực phía Bắc và miền Trung trong khi vi rút Cúm gia cầm A/H5N6 tập trung chủ yếu tại các tỉnh khu vực phía Nam. Vi rút Cúm gia cầm A/H5N8 phát hiện ở các tỉnh Cao Bằng, Hòa Bình và Quảng Ninh. Trong thời gian tới, nguy cơ dịch bệnh Cúm gia cầm độc lực cao A/H5N1 và A/H5N6 và A/H5N8 lây lan và gia tăng rất cao do: (1) thời tiết tiếp tục có nhiều diễn biến cực đoan (nắng nóng, mưa, lũ…) làm giảm sức đề kháng của vật nuôi, gây ô nhiễm môi trường; (2) Tổng đàn chăn nuôi gia cầm lớn, nhưng chủ yếu là chăn nuôi nông hộ, chưa đảm bảo điều kiện chăn nuôi an toàn sinh học, chưa tiêm phòng vắc xin; (3) giao thương buôn bán, vận chuyển gia súc, sản phẩm gia cầm tăng cao; (4) Mầm bệnh còn tồn tại tại các địa phương có ổ dịch cũ và có lưu hành Cúm gica cầm.

 

Nguy cơ xuất hiện một số chủng vi rút Cúm gia cầm (A/H7N9, A/H5N2) xâm nhiễm vào Việt Nam thông qua con đường vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, nhất là với các tỉnh biên giới phía Bắc.

 

Theo nhận định, nguy cơ xuất hiện một số chủng vi rút Cúm gia cầm (A/H7N9, A/H5N2) xâm nhiễm vào Việt Nam thông qua con đường vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, nhất là với các tỉnh biên giới phía Bắc.

Lực lượng Thú y Hà Nội tiêm phòng cho đàn gia cầm

 

Thực hiện chương trình giám sát chủ động Cúm gia cầm tại các chợ buôn bán gia cầm sống do Dự án CDC của Hoa Kỳ tài trợ đã lấy mẫu liên tục hàng tháng (6 vòng) tại 103 chợ, điểm thu gom gia cầm thuộc 13 tỉnh triển khai Dự án với tổng số 2.870 mẫu (tương đương với 14.350 con gia cầm). Kết quả xét nghiệm 118 mẫu dương tính với Cúm A/H5 (chiếm 4,11%); 51 mẫu dương tính với cúm A/H5N1 (chiếm 1,78%), 56 mẫu dương tính với Cúm A/H5N6 (Chiếm 1,95%) và 01 mẫu dương tính Cúm gia cầm/H5N8.

 

Ngay sau khi phát hiện chủng cúm Cúm gia cầm A/H5N8 gây bệnh tại Hòa Bình và Cao Bằng, Cục Thú y đã chỉ đạo các đơn vị thuộc Cục khẩn trương giải trình tự gien của vi rút. Kết quả phân tích phả hệ HA của các chủng vi rút cúm A/H5N8 phân lập ở Hòa Bình và Cao Bằng vừa qua thuộc về nhánh (clade) 2.3.4.4b). Các chủng vi rút phát hiện ở Việt Nam có sự tương đồng về nucleotide với các chủng vi rút H/H5N8 từ Ai Cập từ năm 2019 từ 98,2%-99,3%, Trung Quốc năm 2021 từ 98,8%-99,3%. Tại các điểm phân cắt HA của các vi rút A/H5N8 của Việt Nam đều có nhiều amino axit kiềm là đặc điểm của các vi rút Cúm gia cầm độc lực cao.

 

Trong 6 tháng đầu năm 2021, các doanh nghiệp đã sản xuất, cung ứng được 340,3 triệu liều vắc xin Cúm gia cầm. Hiện tại, còn trong kho của các doanh nghiệp là 121,4 triệu liều; dự kiến sản xuất, nhập khẩu đến cuối năm 2021 là 262,8 triệu liều, bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu cho công tác phòng bệnh, tiêm phòng bao vây chống dịch. Cục Thú y đã hướng dẫn các doanh nghiệp đăng ký nhập khẩu, kiểm nghiệm, khảo nghiệm các loại vắc xin Cúm gia cầm thế hệ mới và vắc xin chủng virus Cúm gia cầm A/H5N8 sẽ hoàn thành và xe xét, cho phép lưu hành.

 

Bệnh Dịch tả lợn châu phi (ASF)

 

Tổng hợp tình hình Dịch tả lợn châu Phi 6 tháng đầu năm 2021

 

Bệnh Dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 1.152 thuộc 225 huyện của 45 tỉnh, thành phố. Tổng số lợn tiêu hủy là 62.188 con; xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ vì không đảm  bảo được điều kiện chăn nuôi an toàn sinh học.

 

Nhận định trong thời gian tới nguy cơ dịch tả lợn châu Phi tái phát và phát sinh là rất cao, do: thời tiết tiếp tục có nhiều diễn biến cực đoan (nắng nóng, mưa, bão, lũ..); việc giao thương buôn bán, vận chuyển gia súc, gia cầm tăng cao; bệnh chưa có thuốc điều trị và vắc xin phòng bệnh; vi rút ASF có sức kháng rất cao tồn tại lâu ngoài môi trường; đường truyền lây phức tạp và khó kiểm soát; chăn nuôi hộ gia đình, nhỏ lẻ,mật độ cao, khó thực hiện các biện pháp an toàn sinh học; nhiều địa phương đanng thực hiện tái đàn lợn, sử dụng giống gia súc không rõ nguồn gốc…

 

Bệnh Lở mồm long móng

 

Dịch bệnh đã xảy ra tại 95 xã thuộc 40 huyện của 17 tỉnh, thành phố; số gia súc mắc bệnh là 3.792 con và tiêu hủy 258 con.

 

Hiện nay cả nước có 03 ổ dịch Lở mồm long móng tại 01 huyện của tỉnh Hà Tĩnh chưa qua 21 ngày.

 

So với cùng kỳ năm ngoái, số ổ dịch Lở mồm long móng giảm 1,35 lần, số gia súc mắc bệnh giảm 1,25 lần. Trong năm 2021, số gia súc mắc bệnh và tiêu hủy chủ yếu là ở trên bò.

 

Cục Thú y nhận định thời gian tới dịch bệnh Lở mồm long móng tái phát và phát sinh rất cao do: (1) thời tiết tiếp tục có nhiều diễn biến cực đoan (nắng nóng, mưa, bão, lũ…) làm giảm sức đề kháng của vật nuôi, gây ô nhiễm môi trường: (2) việc giao thương buôn bán, vận chuyển gia súc, sản phẩm gia súc tăng cao; (3) vi rút Lở mồm long móng tồn tại lâu bên ngoài môi trường, đặc biệt ở các địa phương có ổ dịch cũ, đường lây truyền bệnh phức tạp và khó kiểm soát; (4)  chăn nuôi hộ gia đình nhỏ lẻ, mật độ nuôi cao, chưa áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh phòng bệnh, chăn nuôi an toàn sinh học; (5) sử dụng gia súc không rõ nguồn gốc, chưa tiêm phòng triệt để vắc xin phòng bệnh Lở mồm long móng.

 

Các doanh nghiệp đã sản xuất, cung ứng 23,6 triệu liều vắc xin Lở mồm long móng; hiện tại đang còn trong kho của các doanh nghiệp là 10,4 triệu liều; dự kiến sản xuát, nhập khẩu đến cuối năm 2021 là 16,2 triệu liều, bảo đảm đáp ứng nhu cầu cho công tác phòng bệnh, tiêm phòng bao vây chống dịch.

 

Bệnh Tai xanh

 

Trong 6 tháng đầu năm 2021, không có báo cáo ổ dịch tai xanh mới phát sinh tại các địa phương. Về vắc xin phòng bệnh: từ đầu năm 2021 đến nay đã cung ứng 12,6 triệu liều, hiện trong kho còn 5,8 triệu liều và dự kiến các tháng cuối năm 2021 có 17,0 triệu liều.

 

Bệnh Dại

 

Về, Bệnh Dại trên người: Theo Báo cáo của Bộ Y tế, cả nước ghi nhận 33 trường hợp tử vong do bệnh Dại tại 20 tỉnh, thành phố, giảm 33 (16 trường hợp); số người bị cắn phải đi điều trị dự phòng là 255.924 người, giảm 3.455 người so với cùng kỳ năm 2020.

 

Bệnh Dại trên chó, mèo: Qua công tác giám sát chủ động từ đầu năm đến nay đã phát hiện 36 trường hợp chó, mèo có kết quả xét nghiệm dương tính với vi rút Dại tại 06 tỉnh, bao gồm: Sơn La, Điện Biên(15), Phú Thọ (10), Đắ k Lắc (04) và Đắc Nông (04); cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái; cả nước phát hiện 27 trường hợp chó, mèo có kết quả dương tính với vi rút Dại tại các tỉnh: Cà Mau (22 ca), Kiên Giang (02 ca), Trà Vinh (02 ca), và Bạc Liêu (01 ca).

 

Theo nhận định nguy cơ bệnh Dại tiếp tục xuất hiện trong thời gian tới là rất cao. Nguyên nhân do:

 

• Công tác quản lý đàn chó là tại một số địa phương còn lỏng lẻo, chưa tốt, người nuôi chó không chấp hành việc nuôi chó, thả rông chó cắn người tiếp tục xuất hiện, gây bức xúc cho cộng đồng;

 

• Việc tiêm phòng Dại cho chó, mèo đạt tỷ lệ rất thấp, số lượng chó, mèo chủ yếu được tiêm so với tổng đàn thấp hơn rất nhiều so với tổng đàn chó, mèo thuộc tiện tiêm phòng của địa phương (nhiều địa phương tỷ lệ viêm vắc xin đạt dưới 30%);

 

• Chưa thành lập các đội chuyên trách bắt chó thả rông và động vật mắc bệnh Dại, có dấu hiệu mắc bệnh Dại.

 

• Việc áp dụng các chế tài xử lý vi phạm quy định về quản lý chó nuôi, về tiêm phòng vắc xin Dại cho chó, mèo chưa được thực hiện nghiêm theo quy định;

 

• Công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống bệnh Dại còn hạn chế.

 

Từ đầu năm đến nay, đã cung ứng 2,7 triệu liều vắc xin, hiện trong kho còn 1,1 triệu liều và dự kiến các tháng cuối năm 2021 có 2,3 triệu liều. Nhìn chung, tỷ lệ tiêm phòng bệnh Dại động vật đạt trung bình 52% thấp do với mục tiêu đặt ra là 80%.

 

Bệnh Viêm da nổi cục

Tổng hợp tình hình dịch bệnh Viêm da nổi cục 6 tháng đầu năm 2021

 

Xảy ra tại 2.781 xã thuộc 285 huyện của 37 tỉnh, thành phố. Tổng số trâu, bò mắc bệnh là 89.871 con, số trâu, bò tiêu hủy là 13.168 con (chiếm 0,15%) tổng đàn trâu, bò 8,65 triệu con).

 

Bệnh Viêm da nổi cục trên trâu,bò mới phát hiện ở nước ta hồi tháng 10/2020. Số liệu so sánh với tháng 5/2021 cho thấy số xã có dịch trong tháng 6/2021 giảm hơn 2 lần, số trâu bò mắc bệnh giảm gần 2 lần.

Bệnh Viêm da nổi cục gây thiệt hại lớn cho chăn nuôi trâu, bò ở nước ta

 

Nguy cơ dịch bệnh Viêm da nổi cục tiếp tục lây lan nhanh, ở phạm vi rộng  là rất cao vì một số lý do:

 

• Mốt số địa phương chưa triển khai quyết liệt, đồng bộ, xử lý dứt điểm và tiêu hủy gia súc khi mới xuất hiện dịch bệnh.

 

• Đường truyền lây đa dạng, phức tạp, khó kiểm soát, đặc biệt lây lan thông qua các vecto truyền bệnh (ruồi, muỗi, ve, mòng hút máu, truyền bệnh…)

 

• Chăn thả trâu, bò trên các cánh đồng, bãi chăn thả chung còn khá phổ biến.

 

• Nhu cầu vận chuyển, giết mổ trâu, bò gia tăng mạnh.

 

• Thời tiết tiếp tục có những diễn biến cực đoan (nắng nóng, mưa, bão, lũ…) làm giảm sức đề kháng của vật nuôi, gây ô nhiễm môi trường.

 

• Điều kiện của cá hộ chăn nuôi, nhất là ở các tỉnh miễn núi còn nhiều hạn chế, gặp nhiều khó khăn khi áp dụng các biện pháp phòng bệnh. Giá trị kinh tế của trâu, bò khá cao do đó đã có tình trạng người chăn nuôi ở một số địa phương bán chạy, giết mổ gia súc bệnh.

 

Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo khẩn cấp theo quy định 03 loại vắc xin với số lượng là 9,12 triệu liều (bảo đảm tiêm phòng cho 50% tổng đàn trâu, bò cả nước). Các doanh nghiệp đã nhập khẩu 4,3 triệu liều; đã cung ứng trên 3 triệu liều cho 40 tỉnh, thành phố để tiêm phòng; hiện trong kho của các doanh nghiệp còn hơn 1,29 triệu liều và sẽ tiếp tục nhập khẩu 5,1 triệu liều.

 

Hà Ngân tổng hợp từ tài liệu của Cục Thú y