[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Bệnh Marek (MD) là một bệnh tăng sinh bạch huyết gây ra một mối đe dọa nghiêm trọng trong chăn nuôi gia cầm. Các chủng virus gây bệnh Marek (MDVs) liên tục tái xuất hiện, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho ngành chăn nuôi gia cầm trên toàn thế giới, bất chấp chính sách quản lý hạn chế và tiêm phòng tập trung được áp dụng

Mệnh Marek gây thiệt hại 1-2 tỷ USD mỗi năm trên toàn thế giới

Nhìn lại một chặng đường dài chứng kiến những tiến bộ trong hiểu biết của chúng ta về MD và virusgây bệnh. Bất chấp sự tiến bộ vượt bậc này, MD vẫn tiếp tục đặt ra những thách thức lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm trên toàn thế giới. Sự gia tăng độc lực liên tục và sự xuất hiện của các MDVs mới có khả năng gây ra bệnh tiêu bào cấp tính và tử vong sớm, chủ yếu thông qua các đặc tính hướng thần kinh của chúng, và đây có lẽ vẫn là một thách thức lớn trong tương lai.

Bất chấp việc tiêm chủng tích cực, các ổ dịch vẫn được phát hiệnở các khu vực khác nhau trên thế giới. Tại Ấn Độ thời gian vừa qua vẫn ghi nhận những vụ dịch MD được báo cáo từ các vùng trên cả nước, gây thiệt hại về mặt kinh tế. Mặc dù được cho là đã áp dụng tốt các biện pháp tiêm phòng, nhưng tỷ lệ chết của những đàn gà mắc MD vẫn lên tới 10-40%. Hầu hết các ổ dịch được phát hiện đều đã thực hiện tiêm phòng đầy đủ trong trại giống. Các virusthực địa được phân lập tại Ấn Độ chia làm 2 kiểu độc lực (vMDV) và độc lực cao (vvMDV) dựa trên trình tự gen cụ thể của huyết thanh và các in vivo gây bệnh. Sự xuất hiện của độc lực trong MDV được cho là do an ninh sinh học bị tổn thương, các bệnh ức chế miễn dịch đồng thời và sự thất bại trong tiêm chủng.

Dịch bệnh MD bùng phát tại các đàn đã được tiêm chủng tại Ấn Độ được thống kê gây thiệt hại khoảng 40 triệu rupe mỗi năm. Bởi vậy, việc xem xét lại chiến lược tiêm chủng hiện tại và sự cần thiết của việc đưa ra một loại vaccine mới có khả năng bảo vệ tốt chống lại các chủng có độc lực cao rất cần được coi trọng.

Ảnh: Các khối u, phù gan, gà liệt chân cho bệnh Marek gây ra.

Marek tại Việt Nam

Ở Việt Nam, hầu hết các đàn gà đều tuân thủ nghiêm ngặt việc tiêm phòng Marek từ trong trại giống. Tuy nhiên, vẫn có những ghi nhận về các ổ dịch trong các năm qua.

Năm 2007, Chi cục Thú y tỉnh Tiền Giang đã tiến hành tiêu hủy hơn 30.000 con gà mắc bệnh Marek. Đây là đàn gà có quy mô hơn 50.000 con, được nuôi khoảng 3 tháng tuổi. Thời điểm phát hiện bệnh, mỗi ngày đàn gà chết từ khoảng  300 -400 con, gây thiệt hại nặng nề về mặt kinh tế. Được biết tại thời điểm đó, chỉ riêng 3 xã nhỏ của huyện Chợ Gạo (Tiền Giang) đã ghi nhận khoảng 120.000 con gà mắc bệnh Marek.

Năm 2017, tại Hoài Đức, Hà Nội cũng đã ghi nhận 2.200 con gà được xét nghiệm cho kết quả dương tính với Marek và tiêu hủy khẩn cấp.

Đáng nói là ở cả 2 trường hợp này đều đã được tiêm phòng vaccineđầy đủ. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự tăng trưởng độc lực của MDV ngoài môi trường cũng như công tác phòng bệnh cùng chất lượng vaccinehiện nay.

Thực trạng của vắc xin Marek hiện nay

Hiện nay, chưa có loại vắc xin  nào làm sạch được hệ miễn dịch, các đàn gà ngừa vắc xin  vẫn có thể bị nhiễm MDV độc lực cao và virus có thể nhân lên, tồn tại và bài thải từ biểu mô nang lông (FFE) lây nhiễm cho gia cầm khác góp phần làm gia tăng độc lực của các chủng virus thực địa, mức an toàn sinh học cao luôn luôn được duy trì để phòng phơi nhiễm sớm của gà đối với MDV. Các vắc xin  Marek đa giá đang được sử dụng hiện nay như CVI988+ HVT cũng đang cung cấp sự bảo hộ cho trang trại, tuy nhiên virus thực địa ngày càng gia

tăng độc lực nên cần các vắc xin  Marek cho hiệu quả và an toàn hơn đối với những khu vực có áp lực về Marek độc lực cao hay các đàn gà nuôi dài ngày, gà đẻ thương phẩm và gà giống có tỷ lệ mắc bệnh và biểu hiện lâm sàng khi đẻ đỉnh hay giữa giai đoạn đẻ.

Sau hơn 40 năm từ khi vắc xin   Marek dòng cổ điển ra đời nhằm kiểm soát những thiệt hại về kinh tế do MDV gây ra nhưng không có loại vắc xin  nào loại bỏ được virus gây bệnh khỏi hệ miễn dịch do đó virus vẫn lây truyền cho chăn nuôi gia cầm trên khắp thế giới và độc lực của virus càng ngày càng tăng độc lực. Một vắc xin   hiệu quả cao và một chương trình thực hành an toàn sinh học tốt sẽ giúp trì hoãn sự phát triển của các chủng virus có độc lực cao hơn chính là giải pháp mà người chăn nuôi đang tìm kiếm.

RPEVEXXION RN – Giải pháp trong tương lai

Để đáp ứng nhu cầu của thị trường về một loại vaccine đảm bảo được cả 2 yếu tố an toàn và hiệu quả, vắc xin   Prevexxion của tập đoàn thương hiệu Boehringer Ingelheim là dòng vắc xin  công nghệ sinh học biến đổi gen với những ưu điểm nổi trội so với các dòng vắc xin từ trước gồm bảo hộ các chủng virus Marek độc lực rất cao.

Prevexxion là công nghệ đột phá của vắc xin Marek, không chỉ là Rispen, SB1 hay HVT.Prvexxion là 1 virus lai tạo ra từ 83% của CVI988 nguyên bản kết hợp với gen Marek dòng độc lực Md5 và RM1 được ổn định với việc chèn vào LRT. Gia cầm đã được chủng ngừa với Prevexxion Rn cho thấy không gây bệnh tích, không có dấu hiệu lâm sàng và cho kết quả an toàn, giảm sự bài thải và không gây suy giảm miễn dịch. Prevexxion Rn duy trì tính an toàn, ổn định và không phục hồi độc lực sau 5 lần cấy chuyển trên gà SPF.

Nghiên cứu lâm sàng đã được thực hiện để chứng minh hiệu quả của Prevexxion Rn:

• Bảo hộ khi công cường độc
• Miễn dịch bắt đầu có từ 4 ngày tuổi
• Miễn dịch kéo dài tương tự như vaccine serotype 1 cổ điển ngay cả đối với gia cầm nuôi dài ngày
• Hiệu quả cho gà khi tiêm trong trứng

Kết quả lâm sàng của Prevexxion Rn trên gà SPF

*Không có sự khác biệt lớn (α <0,05)

Các nghiên cứu đã chứng minh Prevexxion cho bảo hộ vượt trội bệnh Markek so với hầu hết các vắc xin CVI 988 trên thị trường.

Phạm Huệ