[Chăn nuôi Việt Nam] – Ngày 10/2/2025, Cục Thú y có công văn số 276 TY-DT cập nhật tình hình lưu hành vi rút Cúm gia cầm (CGC), vi rút Lở mồm long móng (LMLM), vi rút Viêm da nổi cục (VDNC) và vi rút Dịch tả lợn Châu Phi (DTLCP) thu thập từ các giám sát bị động và chủ động tại Việt Nam trong năm 2023 – 2024 và khuyến cáo sử dụng vắc xin.  Cụ thể:

 

 Đối với bệnh Cúm gia cầm

 

Lưu hành vi rút CGC A/H5

 

• Trong hai năm 2023 – 2024, vi rút CGC lưu hành ở Việt Nam là chủng A/H5N1 và A/H5N6. Vi rút CGC A/H5N1 lưu hành chiếm chủ yếu, được phát hiện trên cả các mẫu ổ dịch và giám sát chủ động tại các chợ buôn bán gia cầm sống rải rác trên cả nước; trong khi đó, vi rút CGC A/H5N6 chỉ phát hiện với số lượng ít (04 mẫu của gia cầm được lấy tại chợ buôn bán gia cầm sống) ở 03 tỉnh Miền Bắc (Cao Bằng, Lạng Sơn và Nam Định).

 

• Kết quả giải trình tự gien vi rút CGC A/H5N1 cho thấy vi rút thuộc các nhánh (clade) 2.3.4.4b, 2.3.2.1c và 2.3.2.1e, cụ thể như sau:

 

• • Vi rút CGC A/H5N1

+ Chủng vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c phát hiện ở một số tỉnh Miền Trung và Nam;

 

+ Chủng vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b, trong đó chia thành hai nhánh phụ, tạm xếp thành nhánh phụ 2.3.4.4b1 và nhánh phụ 2.3.4.4b3: Nhánh phụ

 

2.3.4.4b1 được phát hiện ở một số tỉnh Miền Nam; nhánh phụ 2.3.4.4b3 lưu hành rải rác khắp cả nước;

 

+ Chủng vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e phát hiện ở một số tỉnh Miền Nam.

Tiêm phòng Cúm gia cầm cho gà tại tỉnh Bắc Giang

 

Chủng vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e đã được phát hiện trên gia cầm nuôi trên địa bàn 02 tỉnh Long An và Tiền Giang và trên động vật hoang dã (hổ, báo) nuôi nhốt trên địa bàn 02 tỉnh Long An và Đồng Nai (trong tháng 8 và tháng 9/2024). Chủng vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1e trên gia cầm có nguồn gốc từ Lào và Campuchia trong giai đoạn 2022 – 2023. Chủng vi rút này có gien tái tổ hợp từ các chủng vi rút CGC thuộc nhánh 2.3.2.1c (HA, NA) và các chủng vi rút CGC thuộc nhánh 2.3.4.4b (PB2, PB1, PA, NP, MP, NS) và có khả năng thích nghi trên một số loài động vật có vú.

 

• Vi rút CGC A/H5N6

 

Vi rút CGC A/H5N6 thuộc nhánh 2.3.4.4h được phát hiện ở giám sát chợ gia cầm sống trên địa bàn 03 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn và Nam Định.

 

• Vi rút CGC A/H5N8

Từ tháng 5/2022 đến nay không phát hiện chủng vi rút này lưu hành tại Việt Nam.

 

Thông tin chi tiết về lưu hành vi rút CGC tại Phụ lục I.

 

Khuyến cáo lựa chọn vắc xin phòng bệnh CGC

 

Hiện nay, có nhiều loại vắc xin CGC đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt Nam (chi tiết tại Phụ lục II).

 

* Tiêu chí kỹ thuật để xem xét, lựa chọn vắc xin CGC:

 

Hàng năm, Cục Thú y đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn thuộc Cục Thú y phối hợp với các đơn vị sản xuất, cung ứng vắc xin tổ chức đánh giá hiệu lực một số loại vắc xin bằng phương pháp công cường độc. Kết quả được tóm tắt như sau:

 

Kết quả đánh giá hiệu lực vắc xin năm 2024:

 

• Vắc xin CGC vô hoạt NAVET-FLUVAC 2 (Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng vi rút CGC độc lực cao A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC H5 vô hoạt chủng D7 và rD8 (Công ty Guangzhou South China Biological Medicine , Ltd, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng vi rút CGC độc lực cao A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 2.3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC Re-5 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi trên gà: Đạt bảo hộ 100% với các chủng vi rút CGC độc lực cao A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 2.3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC Re-6 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi cho gà, vịt, ngan và chim cút, có hiệu lực bảo hộ: 100% trên gà, vịt và ngan đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 3.4.4b1, 2.3.4.4b2 và 2.3.4.4b3; 80% trên chim cút đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b1 và 100% trên chim cút với vi rút CGC A/H5N1 các nhánh 2.3.4.4b2 và 2.3.4.4b3.

 

Kết quả đánh giá hiệu lực vắc xin các năm 2022 – 2023:

 

• Vắc xin CGC vô hoạt NAVET -VIFLUVAC (Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c.

 

• Vắc xin CGC vô hoạt NAVET-FLUVAC 2 (Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có tỉ lệ bảo hộ 80% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 100% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g; 80% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 100% đối với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 3.4.4b; 90% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 90% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC Re-5 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 80% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 80% với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 3.4.4g; 100% đối với vi rút A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 90% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC Re-6 (Công ty QYH Biotech company, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có hiệu lực bảo hộ 100% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 3.2.1c; 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.4.4b, 90% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g; 100% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh2.3.4.4h; 80% đối với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b.

 

• Vắc xin CGC H5 vô hoạt chủng D7 và rD8 (Công ty Guangzhou South China Biological Medicine , Ltd, Trung Quốc sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có tỉ lệ bảo hộ 100% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; bảo hộ 100% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4g và 90% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; bảo hộ 100% đối với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1; 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b2 và 100% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b3.

 

• Vắc xin CGC K-New H5 (Công ty Laboratorio Avi-Mex, A De C.V, Mexico), với liệu trình tiêm 01 mũi, có hiệu lực bảo hộ 90% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; với liệu trình tiêm 02 mũi, có hiệu lực bảo hộ 93% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c và bảo hộ 100% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h.

 

• Vắc xin CGC vô hoạt Mefluvac H5 plus 8 (Công ty Middle East for Vaccines do Công ty Mevac – Ai Cập sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi, có hiệu lực bảo hộ 90% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 3.4.4g và 90% đối với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b.

 

• Vắc xin CGC H5 vô hoạt Medivac AI (Công ty T Medion, Indonesia sản xuất) với liệu trình tiêm 01 mũi ở gà, có hiệu lực bảo hộ 80% đối với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 2.3.2.1c; 90% đối với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h; 90% đối với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b; 90% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh phụ 2.3.4.4b1 và 100% với vi rút CGC A/H5N8 nhánh phụ 2.3.4.4b2.

 

• Vắc xin tái tổ hợp dạng véc tơ VECTORMUNE^® HVT AIV (Công ty CEVA-BIOMUNE, Mỹ sản xuất), với liệu trình tiêm 01 mũi cho gà con 01 ngày tuổi, có hiệu lực bảo hộ 80% với vi rút CGC A/H5N1 nhánh 3.4.4b; 90% với vi rút CGC A/H5N6 nhánh 2.3.4.4h và 78% với vi rút CGC A/H5N8 nhánh 2.3.4.4b.

 

Các địa phương căn cứ tình hình lưu hành các chủng, nhánh vi rút CGC nêu trên; tình hình dịch bệnh CGC; kết quả đánh giá hiệu lực một số vắc xin phòng bệnh CGC; hồ sơ kỹ thuật của các đơn vị sản xuất, cung ứng vắc xin để quyết định việc lựa chọn chủng loại vắc xin CGC phù hợp. Trường hợp địa phương có nhiều chủng vi rút CGC lưu hành cần ưu tiên lựa chọn vắc xin có khả năng (phổ) bảo hộ rộng để tiêm phòng cho đàn gia cầm tại địa phương.

 

Đối với Lở mồm long móng

 

Lưu hành vi rút LMLM

 

Tháng 11/2023, phát hiện vi rút LMLM típ O Cathay trên lợn tại tỉnh Đồng Nai. Năm 2024, kết quả giám sát lưu hành vi rút, giải trình tự và phân tích gien của các mẫu vi rút LMLM được thu thập tại Việt Nam cho thấy chỉ có típ O với các dòng Mya-98, Ind2001e và PanAsia lưu hành (chi tiết về lưu hành vi rút LMLM tại Phụ lục III).

 

Khuyến cáo lựa chọn vắc xin phòng bệnh LMLM

 

Các địa phương quyết định việc lựa chọn chủng loại vắc xin LMLM đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt Nam (chi tiết tại Phụ lục IV) phù hợp để tiêm phòng cho đàn gia súc tại địa phương.

 

Theo khuyến cáo của Tổ chức Thú y thế giới (WOAH/OIE), kinh nghiệm của các nước và thực tiễn tại Việt Nam thời gian qua, trong trường hợp phải tiêm phòng bao vây ổ dịch, gia súc nên được tiêm vắc xin có hoạt lực (hàm lượng kháng nguyên) cao từ 6PD₅₀ trở lên.

 

Đối với Viêm da nổi cục

 

Lưu hành vi rút VDNC: Phân tích đoạn gien EEV glycoprotein LSDV126 của vi rút VDNC lưu hành tại Việt Nam cho thấy vi rút này thuộc chủng vi rút Neethling, giống 100% so với vi rút VDNC đã gây các ổ dịch tại Trung Quốc.

 

Khuyến cáo lựa chọn vắc xin VDNC

 

Kết quả sử dụng vắc xin VDNC tại nhiều địa phương trên phạm vi cả nước trong thời gian qua đã chứng minh giải pháp phòng, chống bệnh VDNC bằng vắc xin rất hiệu quả và đóng vai trò quan trọng nhất (tương tự như các khuyến cáo của WOAH/OIE, FAO và kinh nghiệm của nhiều nước).

 

Hiện nay, có một số loại vắc xin VDNC đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành tại Việt Nam (chi tiết tại Phụ lục V).

 

Theo khuyến cáo của Tổ chức Thú y thế giới (WOAH/OIE), vắc xin phòng bệnh VDNC chứa vi rút VDNC nhược độc chủng Neethling sẽ cho hiệu quả phòng bệnh cao hơn những loại vắc xin dị chủng (Heterologous vaccines).

 

Đối với bệnh Dịch tả lợn Châu Phi

Tiêm phòng vaccine ASF

Lưu hành vi rút DTLCP

 

• Năm 2023, kết quả giải trình tự gien trên các mẫu đại diện chỉ phát hiện chủng vi rút DTLCP mang cả gien B646L (p72) và E183 (p54) thuộc genotype

 

• Năm 2024, kết quả giải trình tự gien trên các mẫu đại diện phát hiện chủng vi rút DTLCP mang cả gien B646L (p72) và E183 (p54) thuộc genotype II và vi rút DTLCP tái tổ hợp mang cả gien B646L (p72) thuộc genotype I và E183L (p54) thuộc genotype II. Chủng vi rút DTLCP tái tổ hợp này được phát hiện rải rác ở một số địa phương trên cả nước và 100% tương đồng với các chủng vi rút DTLCP tái tổ hợp xuất hiện ở Trung Quốc trong các năm 2021 – 2022, Mông Cổ năm 2022 và Cameroon năm 2023 (chi tiết về lưu hành vi rút DTLCP tại Phụ lục VI).

 

Khuyến cáo lựa chọn vắc xin phòng bệnh DTLCP: Hiện nay, có 02 loại vắc xin DTLCP do Việt Nam sản xuất đã được cấp Giấy chứng nhận lưu hành (chi tiết tại Phụ lục VII).

 

TÂM AN