[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Trong khi xu hướng tiêu dùng của nhiều nước trên thế giới dần ưa chuộng sản phẩm chế biến từ gia súc, gia cầm được đối xử nhân đạo; thì tại Việt Nam, người tiêu dùng trong nước chưa quan tâm nhiều. Chưa có thống kê chính xác nhưng theo đại diện một số siêu thị có nhận bán các sản phẩm này, mức tiêu thụ sản phẩm không cao. Trong bối cảnh kinh tế gặp nhiều khó khăn như hiện nay, điều người tiêu dùng quan tâm nhất vẫn là giá cả…

Chăn thả tự nhiên

Trong trang trại hữu cơ Nhất Thống (huyện Nhà Bè, TPHCM) có hai trại nuôi gà và vịt đạt tiêu chuẩn hữu cơ của châu Âu. Theo tiêu chuẩn này, gia cầm được nuôi thuận theo bản năng và được đối xử nhân đạo. Những con gà, vịt sẽ có “sân chơi” ngoài trời để có thể tung tăng “chơi đùa”. Nếu như khu nuôi vịt có thêm ao lớn để bơi lội, thì khu nuôi gà có thêm cây sào để gà bay lên đậu…

Theo ông Phạm Hữu Thời, Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống (thương hiệu Everyday Organic), hiện trang trại nuôi hơn 1.000 con gà và 300 con vịt, trung bình mỗi con có 4m2 để vui chơi. “Chăn thả tự nhiên rất khó vì phải giữ cho môi trường an toàn, hạn chế tối thiểu dịch bệnh. Phải làm trại ở nơi cao ráo, dễ thoát nước, cách xa khu vực có môi trường bị ô nhiễm và phải có vùng đệm, hàng rào ngăn cách với bên ngoài. Chuồng nuôi phải được thiết kế thông gió tốt, bảo đảm lưu thông không khí và có sự tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng tự nhiên, thuận lợi trong việc cho ăn, uống, vận động; đồng thời bảo đảm ấm vào mùa đông, thoáng mát vào mùa hè”, ông Phạm Hữu Thời cho biết. Một yếu tố khá khó khăn khác là gia cầm thường hay đẻ trứng trên các bãi trấu, bụi cỏ nên việc thu gom trứng phải kỹ càng, tránh làm gia cầm sợ hãi. Mặt khác, chi phí đầu tư cho chăn nuôi nhân đạo cao hơn từ 30%-35% so với chi phí đầu tư chăn nuôi theo kiểu công nghiệp – là nuôi nhốt với chuồng trại đa phần chật hẹp.

Nhờ chăn nuôi tự nhiên, chất lượng thịt, trứng gia cầm ngon hơn thịt, trứng gia cầm chăn nuôi công nghiệp; vì vậy hiện sản phẩm của trang trại Nhất Thống chủ yếu bán cho các nhà hàng, khách sạn tại TPHCM và các khu nghỉ dưỡng cao cấp, bởi phần lớn du khách đặt yêu cầu chỉ sử dụng trứng, thịt gia cầm được nuôi dưỡng nhân đạo. “Tuy thị trường còn nhỏ hẹp và chi phí đầu tư cao nhưng với giá bán cao hơn giá bán trứng gà, vịt thông thường khoảng 30% nên vẫn có lời. Với xu hướng tiêu dùng ngày càng ưu chuộng sản phẩm gia cầm, gia súc được đối xử nhân đạo như hiện nay, đơn vị đã chuẩn bị sẵn cơ sở vật chất để có thể mở rộng quy mô chăn nuôi lên đến 10.000 con gà. Không chỉ có gà, vịt, trang trại còn nuôi heo, bò, dê theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo được đối xử nhân đạo tại các tỉnh Đắk Lắk và Hậu Giang”, ông Phạm Hữu Thời chia sẻ.

Công ty cổ phần Thực phẩm Vĩnh Thành Đạt (Vfood) đã thành công trong thực hiện mô hình chăn nuôi gà đạt chuẩn nhân đạo và được Hội Nhân đạo Quốc tế (Humane Society International – HSI) cấp chứng chỉ công nhận. Tâm huyết với chăn nuôi theo mô hình nhân đạo đối với gia súc, gia cầm, ông Trương Chí Thiện, Tổng Giám đốc Vfood, cho biết, hơn 3 năm trước, doanh nghiệp đã được HSI đến tư vấn, hướng dẫn cách chăn nuôi này. Lúc đầu, đơn vị tìm hiểu và biết chăn nuôi theo mô hình nhân đạo với súc vật tốn rất nhiều chi phí mà thị trường lại còn nhỏ nên đã đắn đo; nhưng khi được HSI thông tin, giúp đi thực tế tìm hiểu thị trường và nhận thấy có nhiều khách sạn, nhà hàng, công ty sản xuất bánh, kẹo, chế biến lương thực, thực phẩm bắt buộc phải sử dụng sản phẩm từ gia súc, gia cầm được chăn nuôi nhân đạo theo yêu cầu của khách hàng, đồng thời xu hướng này cũng đang được mở rộng trên toàn cầu, Vfood đã quyết định phát triển mô hình nuôi gà mái đẻ trứng theo tự nhiên, không nuôi trong những lồng nhốt chật hẹp.

Thị trường đang mở rộng

Trong khi xu hướng tiêu dùng của nhiều nước trên thế giới dần ưa chuộng sản phẩm chế biến từ gia súc, gia cầm được đối xử nhân đạo thì tại Việt Nam, người tiêu dùng trong nước chưa quan tâm nhiều. Chưa có thống kê chính xác nhưng theo đại diện một số siêu thị có nhận bán các sản phẩm này, mức tiêu thụ sản phẩm không cao. Trong bối cảnh kinh tế gặp nhiều khó khăn như hiện nay, điều người tiêu dùng quan tâm nhất vẫn là giá cả…

“Ngoài yêu cầu về một môi trường nuôi tự nhiên, không ô nhiễm, còn có thêm một tiêu chí khác là không được gần các trang trại khác để tránh súc vật bị lây bệnh. Đặc biệt, thức ăn chăn nuôi phải không có xương từ động vật có vú; thuốc kháng sinh cũng phải là thuốc được sản xuất theo tiêu chí riêng. Do tại Việt Nam chưa sản xuất thức ăn và thuốc theo tiêu chuẩn như vậy nên Vfood phải tìm những nhà sản xuất để đặt hàng sản xuất riêng”, ông Trương Chí Thiện nói. Mất 1 năm chuẩn bị và 1 năm nuôi, Vfood vừa cho ra lô trứng gà nhân đạo đầu tiên. Trang trại gà của Vfood nằm ở Long Khánh (tỉnh Đồng Nai) với tổng đàn 6.000 con gà mái, ước tính hàng năm cung cấp khoảng 1,5 triệu quả trứng. Nhãn hàng trứng gà nhân đạo của Vfood đã lên kệ tại các chuỗi siêu thị, khách sạn tại TPHCM như Co.opmart, MM Mega Market, Annam Naman, khách sạn Sofitel…

Tuy nhiên, trên thực tế cũng đang có sự thay đổi. Bà Lê Thị Hằng, Quản lý Chương trình Phúc lợi Động vật Trang trại của tổ chức HSI tại Việt Nam, đánh giá, sau một thời gian truyền tải thông điệp, nhiều công ty chăn nuôi đã và đang xem xét, cân nhắc lại mô hình chăn nuôi. Tất cả những doanh nghiệp này đều được HSI cam kết đồng hành; đồng thời đảm bảo những doanh nghiệp tiên phong trong xu hướng này sẽ có các công cụ và kỹ thuật cần thiết trong quá trình chuyển đổi – bao gồm sẽ được tham quan học hỏi các mô hình tiên tiến, tư vấn, kết nối với chuyên gia. Hiện, tổ chức cũng đang triển khai mô hình chăn nuôi nhân đạo với heo, bò tại các trang trại phía Bắc từ đơn đặt hàng của các doanh nghiệp chế biến.

Theo bà Hạ Thúy Hạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Bộ NN&PTNT, cho hay, hiện nay một số quốc gia muốn xuất khẩu được sản phẩm từ động vật phải có chứng nhận đối xử nhân đạo với động vật. Trước xu hướng này, trong chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030, Bộ NN&PTNT đã đặt mục tiêu sẽ có khoảng 20% gà được chăn nuôi nhân đạo. Ngoài ra, heo cũng đang được xem xét đưa vào chăn nuôi theo tiêu chuẩn này. Về phần mình, doanh nghiệp phải chủ động liên kết với các trang trại lớn để chuyển đổi dần sang mô hình chăn nuôi nhân đạo với động vật, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm.

THANH HẢI