Zanetta Chodorowska trả lời một số câu hỏi phổ biến về cách chuẩn bị thức ăn cỏ có chất lượng tốt nhất, đảm bảo đàn bò sữa năng suất cao của bạn được nuôi dưỡng thành công.

Hỏi: Thức ăn ủ chua là thành phần chính trong khẩu phần thức ăn bò sữa. Ở một số trại, nó được tính đến 60 – 70% khẩu phần thức ăn, trong khi ở một số trại khác trong cùng vùng, khẩu phần chứa ít hơn 50% thức ăn ủ chua. Nếu năng suất sữa là như nhau, thì tại sao lại có sự khác biệt lớn về lượng ăn vào như vậy?

ZC (Zanetta Chodorowska): Có một số trại gặp vấn đề về lượng ăn vào thấp thì thông thường là không tồn tại, trong khi những trại khác thì đấu tranh liên tiếp. Một lí do là rơi vào khâu chuẩn bị và chất lượng cỏ. Bởi vì nó là thành phần lớn trong tỉ lệ thức ăn bò sữa, nên nó có một ảnh hưởng lớn đến lượng ăn vào (FI). Chất lượng cỏ thay đổi theo loại thực vật, độ đa dạng, tình trạng màu mỡ, điều kiện môi trường và quan trọng hơn hết là giai đoạn trưởng thành. Hình 1 minh chứng về lượng ăn vào giảm như thế nào khi cỏ quá mức trưởng thành. Ngoài ra, việc thực hành quản lí áp dụng để bảo quản và lưu kho cỏ cũng rất quan trọng.

Hỏi: Điều gì khẳng định cho chất lượng cỏ?

ZC: Hàm lượng protein và năng lượng giữ vai trò lớn nhất trong việc khẳng định chất lượng cỏ. Cỏ có chất lượng tốt thì hàm lượng protein cao. Dự đoán dễ dàng bằng cách đo lường hàm lượng N trong thực vật và nhân với 6,25 (hàm lượng N trung bình của protein). Cỏ trưởng thành ở vụ thu hoạch có một tác động lớn đến hàm lượng protein thô. Cỏ trưởng thành thì có ít lá và nhiều cành hơn. Lá chứa protein tan như chlorophyll trong khi cành thì chứa xơ nhiều hơn và protein thấp hơn. Năng lượng phụ thuộc vào khả năng tiêu hóa của các thành phần hóa học khác nhau của cỏ. Một phương pháp phổ biến để dự đoán năng lượng của cỏ là đo lường lượng xơ. Cỏ chứa lượng xơ lớn thường có khả năng tiêu hóa thấp hơn.

Hỏi: Nếu cỏ được phát triển dưới điều kiện kiểm soát của trang trại, thì tại sao chúng ta phải đánh giá chất lượng?

ZC: Trong thực tế, rất nhiều thứ phụ thuộc vào mức độ ưu tiên của từng trang trại. Các trại chuyên tập trung vào sản suất sữa sẽ sản xuất một chất lượng thức ăn rất khác nhau cho những tập trung chủ yếu vào sản xuất thực vật.

Nếu chất lượng cỏ bị hư hao, các chi phí cao sẽ phát sinh để mua chất bổ sung nâng cao chất lượng cỏ, đảm bảo cho năng suất sữa cao. Do nhu cầu cao về máy móc, lao động và thiết bị vào các thời điểm cụ thể của năm, đặc biệt là khoảng thời gian cắt lần đầu và lần hai của thời gian thu hoạch cỏ và hạt, vụ thu hoạch có thể bị chậm trể, dẫn đến giá trị thức ăn thấp hơn của nguyên liệu được thu hoạch và lưu kho. Cỏ chậm thu hoạch thì khó cho vào xi-lô để ủ chua; mức xơ tăng làm cho cỏ không được nén chặt và gây mọi vấn đề liên quan đến sự ổn định hiếu khí. Cây trồng thu hoạch muộn thường bị nhiễm mốc, alkaloids độc (giống như những thứ được tìm thấy trong hầu hết cỏ đuôi trâu) và độc tố nấm mốc xâm nhập vào xi-lô và hố, và hậu quả là cản trở năng suất vật nuôi. Độc tố nấm mốc là những chất chuyển hóa thứ cấp của nấm mốc thuộc nhiều giống nhưng đặc biệt là Aspergillus, Fusarium, và Penicillium spp. gây ra các bệnh độc tố nấm mốc. Khi thú ăn phải một hoặc nhiều loại độc tố nấm mốc, thì ảnh hưởng lên sức khỏe có thể nghiêm trọng, phát sinh các dấu hiệu hiển nhiên của bệnh và trong một vài trường hợp, dẫn đến chết.

Hỏi: Có phải thu hoạch trễ là một vấn đề phổ biến?

ZC: Không may là, điều này rất phổ biến. Có những trại quản lí việc thu hoạch đúng thời điểm và năng suất sữa hơn 40L/con/ngày dựa trên tỉ lệ thức ăn cỏ lên đến 80%.
Để sản xuất với năng suất cao như vậy, thì chất lượng các nguyên liệu thu hoạch phải rất cao. Thức ăn chiếm khoảng 60% tổng chi phí trong một trại bò sữa. Nếu nỗ lực tập trung vào việc thu lượm chất lượng tốt, nguyên liệu ngon miệng có hàm lượng dinh dưỡng cao, thì chi phí mua thức ăn có thể được giảm. Các hóa đơn thú y liên quan cũng sẽ giảm do ít gặp các vấn đề liên quan đến lượng ăn vào thấp.

Hỏi: Sản xuất cỏ chất lượng cao có ý nghĩa gì trong thực tế đối với các nhà quản lí trại?

ZC: Chúng tôi đã từng nói rằng mỗi năm mỗi khác, nhưng hàng năm sau khi mùa đông chuyển sang mùa xuân. Mùa đông là thời gian mà tất cả các công việc cần thiết phải được thực hiện. Dưới đây là ba nhiệm vụ mùa đông hàng đầu của tôi:

• Thực hiện tồn kho cỏ – tính toán lượng cỏ hiện tại được lưu kho, bao gồm cả nhận biết giá trị dinh dưỡng và ngày thu hoạch. Việc kiểm kê cỏ tồn kho nên được thực hiện mỗi ba tháng. Nó sẽ giúp tránh khỏi những trường hợp không lường trước được về sự thay đổi tỉ lệ khẩu phần bởi việc phân bổ thức ăn kém (ví dụ: hết bắp ủ chua hoặc phải chuyển từ cỏ sang bắp ủ chua trong tỉ lệ khẩu phần). Bò không thể điều chỉnh tốt đối với sự thay đổi tỉ lệ này.
• Phân tích – giá trị dinh dưỡng của tất cả nguyên liệu lưu kho nên được thực hiện phân tích riêng về độc tố nấm mốc.
• Lên kế hoạch trước – để lường trước sự thay đổi là cách
tốt nhất đối phó với nó.

Sử dụng chế phẩm vi sinh ủ chua thường là kiểm soát sự lên men và làm giảm hàm lượng vật chất khô bị mất. Biostabil® Plus sử dụng cho cỏ kích thích quá trình lên men thích hợp và hỗ trợ khả năng ổn định hiếu khí của thức ăn ủ. Các chi phí cho việc ngăn ngừa độc tố nấm mốc ít hơn rất nhiều so với chi phí cho việc điều trị bệnh. Mycofix® Plus là sản phẩm được đăng kí duy nhất tại EU sử dụng cho việc bất hoạt độc tố nấm mốc.

Hỏi: Cần bao nhiêu thức ăn cỏ cho trại bò sữa?

ZC: Lượng thức ăn cỏ cần cho bò giai đoạn tiết sữa căn cứ vào vật chất khô (DM) ăn vào và tỉ lệ thức ăn cỏ trong khẩu phần (Bảng 1). Tương tự đối với bò giai đoạn không cho sữa và bò non. Lượng thức ăn cỏ tối thiểu ăn vào (lượng xơ trung tính (NDF) cần để hỗ trợ cho năng suất sữa đạt tối đa), được tính toán bởi Mertens (2009) là 1,2% thể trọng bò sữa. Điều này được áp dụng cho bò sữa giai đoạn giữa và cuối kỳ tiết sữa.

Hỏi: NDF là gì?

ZC: Xơ trung tính hoặc NDF (neutral detergent fiber) là loại xơ được đo lường phổ biến nhất được sử dụng để phân tích thức ăn chăn nuôi. Nó bao gồm hầu hết các thành phần cấu trúc của tế bào thực vật. Quá nhiều xơ trong khẩu phần làm giảm tỉ lệ chuyển hóa, giới hạn lượng ăn vào và chỉ đáp ứng một lượng vừa phải năng lượng cho sự tạo sữa. Bò sữa ăn mức xơ cao trong khẩu phần vẫn khỏe mạnh, nhưng không tạo sữa hết tiềm năng di truyền của chúng. Nếu thu hoạch cỏ trễ, hàm lượng NDF tăng lên và điều đó có nghĩa là nên sử dụng ít cỏ trong khẩu phần. Hay nói cách khác, sự thiếu hụt chất xơ trong tỉ lệ thức ăn bò sữa dẫn đến chứng nhiễm toan dạ cỏ và những rối loạn chuyển hóa khác, vì thế cần phải có một sự cân bằng.

Hỏi: Có thể làm gì nếu thu hoạch cỏ bị trễ?

ZC: Nên thực hiện mọi nỗ lực để tránh thu hoạch cỏ trễ. Tuy nhiên, khi bị trễ, thì nên sử dụng các chế phẩm vi sinh ủ chua để tăng tốc quá trình lên men và tăng khả năng tiêu hóa của nguyên liệu ủ. Một giải pháp tốt là sử dụng BioStabil® Plus, vì nó cũng sẽ làm giảm sự mất mát co rút trong quá trình lưu kho và cho ăn. Nguyên liệu ủ không bổ sung chế phẩm vi sinh có thể mất đến 20% giá trị dinh dưỡng do mức độ hao hụt. Khi thu hoạch bị trễ, độ dài cỏ cắt nên giảm xuống, và nên chú ý thích đáng vào độ nén chặt và bao phủ lên cỏ.

Hỏi: Có đề nghị nào khác khi thu hoạch trễ?

ZC: Lượng thức ăn ủ chua có hàm lượng NDF cao nên giảm xuống ở giai đoạn bò cho sữa cao, và thay thế bằng thức ăn công nghiệp. Đối với bò sữa ở giai đoạn khô, những con ở giai đoạn cuối cho sữa và những con hậu bị đang tăng trưởng, nên bổ sung đầy đủ gồm cả sản phẩm bất hoạt độc tố nấm mốc như Mycofix® Plus vào thức ăn cỏ, và trong khẩu phần bình thường. Một giải pháp khác là thay thế thức ăn ủ chua có khả năng tiêu hóa thấp bằng phụ phẩm có xơ trung tính (NDF) cao, nhưng lại có khả năng tiêu hóa xơ trung tính (NDFD) cao như vỏ đậu nành, bột củ cải đường và trong vài trường hợp là bột cam quýt. Những sản phẩm này cung cấp nguồn NDF nhanh hơn được tiêu hóa cao. Hàm lượng độc tố nấm mốc trong các phụ phẩm nói chung là cao, vì thế cần sử dụng Mycofix® Plus để bảo vệ toàn diện chống lại mọi độc tố nấm mốc.

Hỏi: NDFD (khả năng tiêu hóa xơ trung tính) trong thức ăn cỏ có quá cao?

ZC: Trong điều kiện thực tế, điều này là bất thường đối với thức ăn cỏ có khả năng tiêu hóa quá cao. Nó có thể xãy ra khi, ví dụ cỏ cắt còn non, thu hoạch quá sớm chứa hàm lượng đường cao và hàm lượng xơ trung tính có khả năng tiêu hóa cao (NDFD) được ủ chua, thì có thể được giải quyết bằng việc giảm lượng ngũ cốc trong khẩu phần.

Thạc sĩ kĩ thuật Zanetta Chodorowska,

Quản lí bán hàng kĩ thuật –
Động vật nhai lại

Science & Solutions No.53 – BIOMIN