[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Từ tháng 12/2015 – 12/2016, lần đầu tiên ở Việt Nam 1.117 phôi bò sữa phân ly giới tính đông lạnh được nhập khẩu. Số phôi này được Tập đoàn TH True Milk kết hợp với Công ty Sexing Technology chuyển cấy cho đàn bò nhận phôi từ 13 – 16 tháng tuổi, đàn bò này được nuôi tại Nghĩa Đàn(Nghệ An) trong điều kiện nuôi công nghiệp, tập trung, quy mô lớn.

Giới thiệu

Công nghệ phôi động vật nuôi đã được nghiên cứu và ứng dụng trong chăn nuôi bò sữa ở nước ta từ những thập niên 80 và 90 thế kỷ 20. Năm 1986, con bê đầu tiên ở nước ta ra đời từ phôi đông lạnh nhập khẩu. Từ đó tới nay, nhiều nơi trong nước ta đã triển khai nghiên cứu ứng dụng Công nghệ này trong chăn nuôi bò sữa như Viện Chăn nuôi, Viện Công nghệ sinh học, Các trường Đại học Nông nghiệp và các Trung tâm nghiên cứu khác. Các nghiên cứu đều tập trung vào khai thác phôi tươi, nghiên cứu thụ tinh, tạo phôi trong ống nghiệm…chưa có nghiên cứu nào về tạo phôi giới tính, phôi bò phân ly giới tính đông lạnh (PBPLGTĐL).

Công ty Cổ phần Thực phẩm TH TRUE MILK được thành lập vào năm 2009. Công ty đã đầu tư 1,2 tỷ USD vào chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa, với tổng số bò sữa tại thời điểm hiện tại lên đến trên 45.000 con được nuôi tập trung quy mô công nghiệp tại xã Nghĩa Sơn, Huyện Nghĩa Đàn (Nghệ An). Để chọn lọc, nhân giống hình thành một giống bò sữa cao sản cho riêng mình, công ty đã có những bước đi đột phá đó là (-) Nhập bò thuần Holstein Friesian (HF) thuần từ nước ngoài; (-) Nhập tinh bò đông lạnh thông thường và tinh phân ly giới tính từ Mỹ, Canada để phối giống cho đàn bò; (-) Ứng dụng Công nghệ phôi, nhập khẩu phôi phân ly giới tính đông lạnh để cấy chuyển cho đàn bò; (-) Phân loại, cấp độ chất lượng đàn bò và tiến hành ghép đôi giao phôi trong đàn bò. Hiện nay, trang trại đã có bò thuần HF ở thế hệ thứ 3 và thứ 4. Tất cả đàn bò được chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý theo quy trình của Israel, Mỹ và Newzeland. Năng suất đàn bò bình quân là 30 – 31kg/con/ngày vắt sữa.

Từ tháng 12/2015 – 12/2016, lần đầu tiên ở Việt Nam 1.117 phôi bò sữa phân ly giới tính đông lạnh được nhập khẩu. Số phôi này được Tập đoàn TH True Milk kết hợp với Công ty Sexing Technology chuyển cấy cho đàn bò nhận phôi từ 13 – 16 tháng tuổi, đàn bò này được nuôi tại Nghĩa Đàn(Nghệ An) trong điều kiện nuôi công nghiệp, tập trung, quy mô lớn.

Kết quả

1.051 phôi được chuyển cấy cho 1.051 bò nhận đồng pha. Sau khi cấy, phôi đạt 42 ngày tuổi (phôi 7 ngày tuổi và 35 ngày sau khi cấy) bò nhận được khám thai để kiểm tra kết quả. Kết quả đậu thai bằng phương pháp siêu âm kết hợp khám qua trực tràng, có 488/1051 bò = 46,4% dao động từ 41,7 – 50,7 % đậu thai (có chửa). Kết quả đậu thai phụ thuộc vào thời vụ cấy chuyển, vào chăm sóc nuôi dưỡng, vào chất lượng bò nhận và tay nghề của kỹ thuật viên. Tỷ lệ đậu thai đạt trung bình 46,4% là tỷ lệ trung bình khá của các nước phát triển và cao nhất về tỷ lệ đậu thai khi cấy phôi đông lạnh ở nước ta từ trước tới nay. Tại các nước phát triển, cấy phôi đông lạnh tỷ lệ có chửa đạt bình quân từ 40-50%, còn ở nước ta tỷ lệ này cho đến nay chưa vượt qua 40 – 42%. Đây là lần đầu tiên ở nước ta sử dụng phôi bò sữa phân ly giới tính đông lạnh thành công. Sự thành công vượt hơn cả mong đợi (hy vọng ban đầu của Dự án là: Tỷ lệ đậu thai đạt 40%).  Kết quả đậu thai thể hiện ở bảng dưới.

Bảng: Kết quả cấy đậu theo trang trại

Kết quả bê sinh ra từ phôi phân ly giới tính nhập khẩu (đến thời điểm báo cáo)

*Ghi chú: Trong quá trình mang thai, hai bò mẹ sức khỏe kém nên loại thai.

Trong thời gian bò mang thai, do nhiều nguyên nhân, tỷ bò sảy thai và bê sinh ra bị chết hơi cao. Đây là điểm đáng lưu ý khi chăm sóc nuôi dưỡng và hộ lý trước, trong sau khi bò mẹ sinh đẻ, tỷ lệ này sẽ giảm xuống.

– Một điều hết sức vui mừng là tỷ lệ bê cái sinh ra bình quân đạt 94,9% dao động từ 92,2 đến 97,3%, cao hơn công bố của công ty sản xuất và cung cấp phôi giới tính chỉ 93%. Như vậy, cứ sinh ra 100 bê, chúng ta có 94-95 bê cái. Nếu tiếp tục công nghệ này, Việt Nam nhanh chóng có đàn bò sữa năng suất cao, chất lượng tốt.

– Những bê cái, bê đực được sinh ra từ phôi phân ly giới tính đều có các chỉ tiêu về ngoại hình, khối lượng, sinh trưởng phát dục bình thường, trong giới hạn của giống Holstein Frisian. Có thể tham khảo tai bảng dưới.

Bảng: Khối lượng sơ sinh và phát triển của bê giai đoạn bú sữa.

Sau khi bê sinh ra được lấy một ít lông đuôi gửi sang phòng thí nghiệm của Công ty Sexing Technology để đánh giá, phân loại chất lượng đàn bò qua công nghệ gen. Những phôi nhập vềđều có nguồn gốc từ bố mẹ có năng xuất sữa từ >13.000 – 15.000 lit/ chu kỳ cho sữa 305 ngày, bản thân bê sinh ra có có tiềm năng cho sữa từ > 12.000-13.000 lít/ chu kỳ.

Hy vọng, Việt Nam sẽ có đàn bò sữa cao sản không kém hơn các nước tiên tiến khác. Phấn khởi hơn qua phân tích gen, đánh giá, phân loại qua chỉ số: GTPI (Genomic Total Performance Index): Là chỉ số hiệu suất tổng số gen để đánh giá hiệu quả kinh tế (Được Hiệp hội Holstein Mỹ dùng để xếp hạng gia súc Holstein, và hỗ trợ các nhà sản xuất sữa xác định gia súc cao cấp.) Bò sữa năng suất cao, chỉ tiêu này ở Bò sữa năng suất cao phải > 2.000.

Kết quả về giá trị GTPI của 175 bê được phân tích

– Phấn khởi hơn, những bê đực sinh ra chỉ tiêu GTPI đều > 2.300. Trên thế giới, trên 80% các bò đực cho thịt, cho sữa sản xuất tinh đều được sinh ra từ công nghệ phôi. Hiểu ra được ‎ nghĩa to lớn và tầm quan trong của bê đực từ công nghệ này, Chủ tịch Tập đoàn TH True Milk đã đem tặng cho Trung tâm Giống gia súc lớn Trung ương (thuộc Viện Chăn nuôi)với hy vọng tinh của những bê đực này sẽ góp phần cải tạo nhanh năng suất chất lượng đàn bٍò sữa của Việt Nam.

PGS-TS Hoàng Kim Giao

(Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Gia súc lớn)