[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Bệnh Dịch tả heo châu Phi (ASF) vẫn là mối nguy lớn nhất đối với ngành chăn nuôi heo Việt Nam ở hiện tại. Vì vậy, trang bị đầy đủ kiến thức, kinh nghiệm, chiến lược trong công tác phòng, chống và “sống chung” với ASF sẽ giúp nhà chăn nuôi heo an toàn, hiệu quả và bền vững.

 

Chiều ngày 31/05/2023 tại tỉnh Quảng Ninh và ngày 01/06/2023 tại TP. Hồ Chí Minh, Công ty Elanco Việt Nam đã tổ chức thành công chuỗi hội thảo chuyên đề “Sống chung với ASF củng cố chiến lược đối mặt với dịch bệnh”.

Elanco tổ chức hội thảo tại TP. Hồ Chí Minh

 

Tham dự hội thảo có đại diện của Elanco Việt Nam, các đối tác của Elanco Việt Nam và 180 khách mời là các đại lý, nhà chăn nuôi heo trên toàn quốc.

 

Hội thảo đã được nghe các diễn giả chia sẻ các thông tin về tình hình dịch tả heo Châu Phi tại Trung Quốc, cách thức tiếp cận của Trung Quốc đối với việc quản lý và kiểm soát dịch; các chiến lược và phương thức thực hành đúng an toàn sinh học

 

Elanco đồng hành cùng nhà chăn nuôi heo Việt Nam vượt mọi thách thức

Ông Trần Cao Trí – Giám đốc cấp cao Khách hàng chiến lược Elanco Việt Nam

 

Phát biểu khai mạc hội thảo tại thành phố Hồ Chí Minh, ông Trần Cao Trí – Giám đốc cao cấp Khách hàng chiến lược công ty Elanco Việt Nam cho biết, trong tháng 5/2023, giá heo tại thị trường Việt Nam có sự chuyển biến tích cực. Đó là tín hiệu tốt của thị trường, nhưng ngành heo cũng phải đối mặt với những diễn biến mới, biến đổi mới về độc lực và lâm sàng của bệnh heo, đặc biệt là sự biến đổi của Dịch tả heo châu Phi, khiến việc kiểm soát khó khăn hơn bao giờ hết.

 

Với mong muốn mang lại những thông tin, cập nhật mới nhất về tình hình ASF tại Trung Quốc – quốc gia có tình hình dịch tễ ASF tương đồng với Việt Nam, có nhiều kinh nghiệm trong việc sống chung với ASF, Elanco tổ chức chuỗi hội thảo này. Elanco cam kết đồng hành cùng với các doanh nghiệp, trang trại chăn nuôi để vượt qua những thách thức của ngành chăn nuôi Việt Nam, hướng tới ngành chăn nuôi heo thực sự bền vững, hiệu quả.

 

ASF: Sự cố “thiên nga đen” và tác động của nó đến ngành chăn nuôi heo Trung Quốc

 

Tại hội thảo, Tiến sĩ Qu XiangYang trình bày chủ đề “Tác động của ASF đối với ngành chăn nuôi heo của Trung Quốc; tiến bộ trong các chiến lược phòng ngừa và kiểm soát” đã trình bày các nội dung:

 

1. Xu hướng dịch bệnh hiện tại của ASF và tác động của nó với ngành chăn nuôi heo tại Trung Quốc

2. Đặc điểm mới của ASF và chủng đột biến

3. Phòng, chống ASF: Cải tiến an toàn sinh học

4. Phòng, chống ASF: Thách thức của việc ứng phó khẩn cấp.

5. Hệ thống phát hiện/giám sát ASF

Tiến sĩ Qu XiangYang – Tổng giám đốc của Dr.Vet PHM trình bày tại hội thảo

 

Tiến sĩ Qu XiangYang hiện là Tổng giám đốc của Dr. Vet PHM; giai đoạn 2018-2020 từng là CEO của Tập đoàn Techbank, Hanswine, Shiji với 300.000 heo nái, đạt top 10 tại Trung Quốc.

 

Hiện nay Dr.Vet PHM đang coi sóc 200.000 nái, cố vấn hơn 1,5 triệu nái. Tiến sĩ Yang cũng được trao nhiều giải thưởng tại Trung Quốc như giải “Bác sĩ Thú y heo trẻ xuất sắc của Trung Quốc”, Giải thưởng thúc đẩy ngành, 100 tiến sĩ hàng đầu của ngành chăn nuôi heo trong 40 năm cải cách và phát triển của Trung Quốc…

 

1.Về xu hướng dịch bệnh hiện tại của ASF và tác động của nó với ngành chăn nuôi heo tại Trung Quốc, ông Qu XiangYang cho biết, ASF xuất hiện tại nước này vào tháng 8/2018 đã tác động sâu sắc và toàn diện đến ngành công nghiệp chăn nuôi heo.

 

Hiện tại Trung Quốc đang thừa heo. Tổng công suất của ngành heo Trng Quốc là 800-1,5 tỷ con heo, trong đó mức tiêu thụ chỉ đạt 700 triệu con, nếu không kiểm soát tốt thì lại lâm vào tình trạng khủng hoảng.

 

Từ khóa cho ngành chăn nuôi heo Trung Quốc năm 2023 đó là: thừa công suất và giá heo dưới giá thành, mỗi con heo đang lỗ khoảng 60$; dòng tiền eo hẹp; có nên cắt giảm công suất dư thừa hay không; tối ưu hóa nhóm; tối ưu hóa chăn nuôi heo; tối ưu hóa chi phí, quy mô vừa phải.

 

Tác động của ASF đối với ngành chăn nuôi heo Trung Quốc đó là khiến mức độ tập trung công nghiệp tăng lên rõ rệt. Các tập đoàn chăn nuôi heo, dự án chăn nuôi heo lớn đều bắt nguồn từ phía Nam. Cụ thể, đến cuối năm 2022, có 116 công ty có thể chăn nuôi hơn 10.000 nái, giảm 28 công ty so với 144 công ty vào năm ngoái. Tổng công suất nái là 11,29 triệu con, chiếm khoảng 26% cả nước. Đàn nái của 20 doanh nghiệp lớn nhất (đàn cơ bản) trên 100.000 con là 8,97 triệu con, chiếm 21%; 38 công ty có hơn 50.000 heo nái trong trang trại của họ. Hiện nay, việc sản xuất của ngành đạt công suất là 60-70% và tiềm năng tăng công suất còn lớn hơn nữa.

 

Trong 5 năm tới, mô hình chăn nuôi heo sẽ thay đổi lớn với Top 100 chiếm trên 40%, tăng trưởng nhanh (hiện tại hơn 25%); trang trại trung bình với quản lý tốt (500-5000 nái) chiếm 20%; mô hình trang trại gia đình chiếm 30%.

 

Chi phí chăn nuôi heo tăng 0,5 USD/kg so với trước khi xảy ra ASF. Tổng chi phí  của 1kg heo là hơn 2,53 USD; chi phí heo cai sữa là 55$.

 

Những thách thức mới đối với sức khỏe heo sau ASF đó là: (1) Heo hậu bị không khỏe mạnh bởi có nhiều bệnh như PED, tai xanh, viêm phổi truyền nhiễm, rota virus xảy ra; (2) Các thách thức về an toàn sinh học bên ngoài của các cơ sở chăn nuôi quy mô lớn và các nhà nuôi mật độ cao; (3) Ở nhiều vùng, tác động của dịch tai xanh đến chi phí thực tế còn cao hơn ASF: (4) Ngành chăn nuôi heo hiện nay lo lắng về dịch tai xanh hơn là ASF.

 

Và Tiến sĩ Qu XiangYang cho rằng, ASF có thể được ngăn chặn, kiểm soát và loại bỏ; biện pháp chủ yếu phòng chống ASF là xây dựng và thực hiện chiến lược an toàn sinh học; khử nhiễm tại chỗ hoặc khu vực đối với ASF: khả thi, nhưng khó khử nhiễm trên quy mô toàn quốc do đàn heo rất lớn và sự di chuyển lớn của heo giữa các khu vực.

 

 Các điểm chính của việc loại bỏ ASF đó là: phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và thực hiện an toàn sinh học nội bộ.

 

2. Về đặc điểm mới của ASF và chủng đột biến, theo Qu XiangYang, sau năm 2021, những biến chủng của ASF đã được công bố chính thức. Cụ thể, biến chủng này đã có thể gây ra các vấn đề như triệu chứng lâm sàng không điển hình sau khi nhiễm và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác.

 

Cụ thể, các dấu hiệu lâm sàng của ASF biến chủng từ 2020 đến nay đó là: Thời gian ủ bệnh tối thiểu 4 ngày và tối đa 30 ngày; triệu chứng ăn bình thường, nhưng lượng ăn vào thấp, thân nhiệt bình thường, chỉ phát hiện được khi có sự bất thường liên tục.  Heo bất thường có giá trị CT khoảng 20-30.

 

Cùng với đó, heo tiêu chảy máu; xuất huyết dưới da, sưng khớp, hoại tử da. Mổ khám thì hạch màng treo ruột và hạch hàm dưới sưng to và xuất huyết; hạch bẹn sưng to, xuất huyết có màu nâu tím; mặt cắt hạch ứ huyết, ấn vào có máu rỉ ra..,

 

Ông Yang cũng đưa ra chiến lược của “nhổ răng sâu” (loại bỏ heo có vấn đề ra khỏi đàn): nhanh chóng, ít di chuyển chồng chéo bên trong đàn theo các nguyên tắc quản lý tình hình dịch bệnh:

 

(1) Xử lý im lặng: Giảm lưu lượng di chuyển của heo, nhân sự và vật liệu, đồng thời dừng tất cả các hoạt động không cần thiết càng nhiều càng tốt.

 

(2) Kế hoạch “ nhổ răng sâu” dựa trên kết quả xét nghiệm và điều kiện lâm sàng, xác định vị trí chính xác và nhanh chóng loại bỏ heo bệnh hoặc những con có nguy cơ.

 

(3)  Cắt đứt đường lây và kiểm soát nguồn lây: tăng cường công tác tiêu độc, khử trùng, giảm thiểu ô nhiễm bằng cách xử lý ít gây hại, giảm lượng virus trong trại heo.

 

(4) Cân bằng với sản xuất: Với tiền đề tình hình dịch bệnh ổn định, nhân sự ổn định và quản lý có trật tự, nhanh chóng tiếp tục sản xuất.

 

Ông cũng cho rằng, cần có 3. Chiến lược phòng – chống kiểm soát ASF – an toàn sinh học. Các điểm rủi ro cốt lõi đối với an toàn sinh học đó là hệ thống hậu cần phương tiện, khử trùng nhân sự, nhập nguyên liệu.

 

4. Phòng, chống ASF: Thách thức của việc ứng phó khẩn cấp

 

Sau khi báo cáo nghi ngờ có dịch, tổ chức kiểm tra và đình chỉ ngay các công việc trong trang trại. Bao gồm phối giống, tiêm vắc xin, chuyển nái và tất cả các hoạt động cho heo con.

 

Xác nhận vị trí của heo con bất thường trong nhà nuôi, hoạt động di chuyển của tất cả con người, heo, hậu cần… trong trang trại trong vòng 20 ngày qua, sự phân bố của các nhà nuôi, các tuyến xử lí khẩn cấp cho heo khỏe, heo vấn đề, hệ thống nước uống của trại, cách ly tòa nhà và các chuồng nuôi…

 

Quản lý trang trại là người chịu trách nhiệm đầu tiên trong việc xử lý ổ dịch, đồng thời ngay trong trại thành lập ngay tổ cơ động xử lý heo bệnh, heo chết, chịu trách nhiệm xử lý heo dương tính và nghi ngờ dương tính, ở khu vực xung quanh. Ngăn ngừa lây nhiễm chéo với các nhân viên khác trong quá trình xử lý heo chết.

 

Tóm tắt chiến lược phòng chống và kiểm soát ASF: Thực hiện an toàn sinh học bằng cách cách ly với bên ngoài trại heo và làm chậm quá trình lan truyền virus trong đàn. Cùng với đó là ứng phó khẩn cấp: Phát triển các chiến lược loại trừ heo có vấn đề dựa trên dạng nhiễm và tỷ lệ lây nhiễm của chủng virus bị nhiễm.

 

5. Hệ thống giám sát ASFV bằng xét nghiệm/ lâm sàng

 

Hai chức năng của hệ thống giám sát bằng xét nghiệm đó là:

 

Một, phát hiện và chẩn đoán sớm những trường hợp nghi ngờ (phát hiện sớm, chẩn đoán sớm) bằng Hệ thống báo cáo hàng ngày các vấn đề dịch tễ chính, chẩn đoán kịp thời heo bệnh.

 

Hai, xử lý và đánh giá tuần tự theo kế hoạch (giảm thiểu tổn thất) bằng phương pháp ứng phó khẩn cấp, đánh giá phục hồi sản xuất tại các trang trại bị ảnh hưởng.

 

Xét nghiệm bằng chẩn đoán và đánh giá toàn diện bằng kết hợp PCR + ELISA+ lâm sàng. Và theo ông, hiện tại rất nhiều doanh nghiệp, trang trại chăn nuôi heo của Trung Quốc đang đầu tư hệ thống phòng lab để xét nghiệm nhanh, chỉ từ 2-4 tiếng có kết quả, giúp cho việc chẩn đoán và xử lí nhanh các vấn đề dịch tễ.

 

TS Yang cho lời khuyên với các nhà chăn nuôi heo tại Việt Nam: ASF có thể phòng ngừa và kiểm soát được sau khi nắm vững các biện pháp xử lý và phòng chống ASF theo tiêu chuẩn an toàn sinh học sẽ nhanh chóng khôi phục lại sản xuất.

 

Kế hoạch phòng, chống xây dựng đội ngũ thú y, thực hiện nghiêm túc công tác phòng, chống dịch bệnh là những yếu tố then chốt để phòng, chống ASF thành công.

 

Từ tình hình hiện nay, vắc xin ASF chưa đủ độ phát triển và phải đi theo con đường phòng chống tiêu cực. An toàn sinh học, hệ thống giám sát và hệ thống ứng phó khẩn cấp là không thể thiếu.

 

Chiến lược an toàn sinh học: Thực hành sát trùng đúng để bảo vệ đàn heo

 

BSTY, Ths Chanatkaew Angusthasonat – Giám đốc khu vực châu Á Thái bình Dương Công ty Lanxess

 

BSTY, Ths Chanatkaew Angusthasonat – Giám đốc khu vực châu Á Thái bình Dương Công ty Lanxess đã có bài trình bày với chủ đề “Chiến lược an toàn sinh học: Thực hành sát trùng đúng để bảo vệ đàn heo”.

 

Theo đó, các thử thách trong trại chăn nuôi đó là: ASF, chi phí sản xuất cao là bề nổi, nhưng bề chìm là năng suất thấp, nhiều yếu tố gây suy giảm miễn dịch như stress, bệnh, độc tố nấm mốc; hoặc vật chủ cảm nhiễm. Tăng đàn nhanh dẫn đến các vật chủ dễ cảm nhiễm hơn.

 

Vì vậy, để đảm bảo cho trang trại an toàn trước dịch bệnh, cần thiết phải quản lý đầu vào, thú cảm nhiễm, tác nhân truyền nhiễm, khu trú bệnh, lây nhiễm, đầu ra.

 

Bệnh xâm nhập vào trong trại chăn nuôi qua nhiều cách như: không khí, sâu bọ và côn trùng, chim vật nuôi chết, động vật hoang dã, thiết bị, vật nuôi mới, nhân viên và khách thăm, phương tiện vận chuyển, thức ăn và nước. Vì vậy, an toàn sinh học và vệ sinh để phòng bệnh xâm nhập bằng các phương thức sau: 1. Phun sương; 2. Kiểm soát côn trùng; 3. Kiểm soát xác chết vật nuôi; 4. Ngăn động vật hoang dã xâm nhập; 4. Sát trùng nước uống; 5. Làm sạch, sát trùng phương tiện vận chuyển vào trại; 6. Vệ sinh cá nhân; 7. Không phận sự miễn vào trại, tắm trước khi ra/vào trại; 8. Sát trùng, sát trùng dụng cụ.

 

BSTY, Ths Chanatkaew Angusthasonat cũng cho rằng, cần cân nhắc sử dụng đúng thuốc sát trùng với các yếu tố và bệnh mục tiêu, nhiệt độ, thời gian tiếp xúc, chất lượng nước, chất hữu cơ, nhóm hóa chất, thiết bị và tính an toàn so với Giá.

 

Ngoài ra, có nhiều yếu tố dẫn đến năng suất thấp trong trại chăn nuôi heo, vì vậy, cần tìm ra nguyên nhân gốc rễ. Chất lượng nước, mức độ thách thức hữu cơ sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả sát trùng. Cần thiết phải xem thuốc sát trùng mà trang trại chăn nuôi của mình làm đã được thử nghiệm để phản ánh việc sử dụng thực tế tại trang trại chưa?

 

Cần thiết phải chọn thuốc “sát trùng phù hợp” để giúp tăng cường an toàn sinh học trong trang trại của bạn. Và Virkon S là loại thuốc sát trùng đã được chứng minh có sự an toàn và hiệu quả nhanh.

 

Cụ thể, Virkon S có thể sử dụng phun sương khi có vật nuôi giúp giảm áp lực mầm bệnh trong không khí, từ đó tránh nhiễm chéo lên các bề mặt cũng như giảm nhiễm trùng thứ cấp.

 

Virkon S cũng có thể vệ sinh đường ống nước để loại bỏ màng với tỷ lệ 1:100 để tối thiểu 4 giờ rồi xả bỏ dung dịch để loại bỏ màng sinh học và cặn vôi; đừng quên xả sạch hoàn toàn các chất đã hòa tan cho đến khi nước trong.

 

Sát trùng nước uống bằng cách pha 100g Virkon S cho 100 lít nước giúp giảm sự hình thành và tăng sinh lớp màng sinh học trong suốt chu kỳ nuôi; hỗ trợ giảm tồn dư kháng sinh trong đường ống; cải thiện năng suất vật nuôi, bằng cách giảm áp lực mầm bệnh và lây nhiễm chéo..

 

Theo tiêu chuẩn châu Âu EN14675: thuốc sát trùng Virkon S có hoạt tính diệt virus đối với chủng virus gây ASF được tham chiếu ở tỷ lệ 1:1000, thời gian tiếp xúc 60 và 120 phút (phơi nhiễm ở 10◦C với sự có mặt của 5% FBS, được pha loãng ở nước cứng).

 

Cũng trong hội thảo, các chuyên gia cùng các khách mời đã có nhiều trao đổi sôi nổi.

Khách mời tham dự hội thảo tại Quảng Ninh chụp ảnh lưu niệm

 

HÀ NGÂN