Dịch tả lợn châu Phi đang lan rộng tại nhiều tỉnh phía Nam, đe dọa ngành chăn nuôi lợn và an toàn thực phẩm. Trong khi dịch chưa có dấu hiệu giảm, việc kiểm soát giết mổ, tiêm vaccine và quản lý thú y cơ sở còn gặp nhiều khó khăn.

Nguy cơ dịch tả lợn châu Phi từ chăn nuôi nhỏ lẻ và giết mổ không kiểm soát

Từ đầu năm 2025 đến nay, dịch tả lợn châu Phi ở các tỉnh phía Nam có chiều hướng gia tăng với nhiều ổ dịch mới được ghi nhận. Toàn tỉnh Đồng Nai có hơn 4,17 triệu con lợn. Trong đó, tỉnh Đồng Nai cũ có 2,1 triệu con; tỉnh Bình Phước cũ có 2,017 triệu con.

Đồng Nai có gần 2.000 trang trại, trong đó chăn nuôi trang trại chiếm tới 92%. Tuy vậy, dịch bệnh vẫn xảy ra tại 15 ổ dịch trên địa bàn 12 xã, khiến 3.775 con lợn bị tiêu hủy.

Toàn tỉnh Đồng Nai có hơn 4,17 triệu con lợn. Ảnh: Nguyên Vỹ

Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Nai cho biết, dù tỉnh đã bố trí hơn 42 tỷ đồng để phòng chống dịch tả lợn châu Phi trong năm nay nhưng công tác phòng chống vẫn gặp khó khăn.

Hiện đã có vaccine phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi. Tuy nhiên, vaccine chưa đưa vào chương trình bệnh bắt buộc phải tiêm phòng, và chưa có hướng dẫn của Cục chăn nuôi và Thú y, người chăn nuôi chưa sử dụng rộng rãi.

Trong khi đó, bệnh lây lan phức tạp và tồn tại lâu trong môi trường, nhất là ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không đảm bảo an toàn sinh học.

Tình trạng giết mổ động vật cũng là một điểm nóng. Đồng Nai có 76 cơ sở giết mổ, tuy nhiên giết mổ nhỏ lẻ, không phép vẫn phổ biến, trong khi các cơ sở được đầu tư bài bản lại hoạt động dưới công suất.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất Chính phủ nâng mức xử phạt đối với hành vi giết mổ tại cơ sở không phép lên gấp 5 lần. Hiện mức phạt giết mổ động vật tại địa điểm không phép chỉ từ 6-8 triệu đồng theo Nghị định 90/2017, quá thấp nên chưa đủ sức răn đe.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai kiến nghị nâng mức xử phạt đối với hành vi giết mổ tại cơ sở không phép. Ảnh minh họa: Nguyên Vỹ

Đồng thời, Đồng Nai kiến nghị bổ sung hình thức xử phạt bắt buộc tiêu hủy sản phẩm vi phạm, thay vì chỉ xử lý chuyển đổi mục đích sử dụng như trước.

Tại An Giang, đàn lợn đạt hơn 359.000 con, nhưng chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm phần lớn. Dù tỉnh chưa ghi nhận ổ dịch nào trong năm nay, nhưng nguy cơ vẫn rất cao do dịch đang lưu hành ở Cần Thơ và Cà Mau.

Tỉnh An Giang giáp biên giới Campuchia với nhiều đường mòn, lối mở, dễ phát sinh tình trạng nhập lậu lợn. Hoạt động vận chuyển, giết mổ giữa các tỉnh chưa được kiểm soát chặt.

Ngành nông nghiệp tỉnh An Giang kiến nghị cần mở rộng đối tượng tiêm vaccine, nhất là với lợn nái và lợn con. Đồng thời, đề xuất Trung ương xem xét xây thêm từ 1-2 trạm kiểm dịch để tăng cường kiểm soát vận chuyển động vật tại địa phương.

Hoạt động vận chuyển lợn thịt giữa các tỉnh thành. Ảnh minh họa: Nguyên Vỹ

Ngoài ra, tỉnh cũng vướng trong việc triển khai các cơ sở giết mổ tập trung do vướng quy định khoảng cách 500m với khu dân cư, sông ngòi theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia yêu cầu vệ sinh thú y đối với cơ sở giết mổ động vật tập trung QCVN 01-150:2017/BNNPTNT.

Với đặc thù địa hình sông ngòi, kênh rạch cũng như tập quán phân bố dân cư ở ĐBSCL, tỉnh An Giang rất khó có vị trí đáp ứng khoảng cách theo quy định này. Đây cũng là vướng mắc cho các địa phương về quy hoạch, bố trí quỹ đất hoặc kêu gọi đầu tư từ nguồn lực xã hội để thực hiện kế hoạch hình thành mạng lưới cơ sở giết mổ tập trung.

Hoàn thiện hệ thống thú y cơ sở để kiểm soát dịch tả lợn châu Phi

Tại TP Cần Thơ, trong 6 tháng đầu năm, nơi đây ghi nhận 3 ổ dịch, tiêu hủy 52 con. Việc sáp nhập các tỉnh (Sóc Trăng, Hậu Giang và TP Cần Thơ cũ) làm thay đổi hệ thống tổ chức quản lý, phân quyền chưa đồng bộ khiến công tác kiểm soát giết mổ và báo cáo gặp khó khăn.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp Đồng Tháp, từ đầu năm đến nay, dịch tả lợn châu Phi đã xảy ra tại 12 ổ dịch thuộc địa bàn tỉnh Tiền Giang cũ.

Chốt kiểm dịch động vật trên địa bàn tỉnh Tiền Giang cũ (nay là tỉnh Đồng Tháp). Ảnh: Sĩ Nguyên

Tuy tỉnh đã chủ động trong phòng dịch, nhưng vẫn gặp nhiều vướng mắc. Vaccine hiện chỉ áp dụng cho lợn thịt, chưa có khuyến cáo cho nhóm lợn sinh sản, trong khi đây là nhóm rất dễ nhiễm bệnh.

Sau khi sáp nhập, nhiều xã chưa ký hợp đồng lại với thú y trưởng, thiếu người có chuyên môn trực tiếp làm công tác chăn nuôi, thú y. Một số nơi cán bộ nông nghiệp thuộc phòng kinh tế lại không có chuyên môn phù hợp.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Đồng Tháp Hồ Huỳnh Mai cho biết, nhiều cơ sở giết mổ tại địa phương được xây từ lâu, chưa đáp ứng các yêu cầu theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khoảng cách vệ sinh. Điều này gây khó khăn cho việc cải tạo, nâng cấp và đảm bảo điều kiện vệ sinh thú y.

Ông Hồ Huỳnh Mai đề nghị Cục Chăn nuôi và Thú y tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường có văn bản định hướng cho các tỉnh sớm kiện toàn hệ thống thú y cấp xã là lực lượng nồng cốt cho UBND cấp xã trong công tác phát triển chăn nuôi và phòng, chống dịch bệnh động vật.

Tây Ninh triển khai cam kết “5 không”: Không giấu dịch; không giết mổ hay tiêu thụ lợn bệnh, chết, nhập lậu, không rõ nguồn gốc; không vứt xác lợn ra môi trường; không cho lợn ăn thức ăn thừa chưa qua xử lý. Một điểm bán thịt lợn ở Tây Ninh. Ảnh: Nguyên Vỹ

Tây Ninh là một trong những địa phương ghi nhận nhiều ổ dịch mới với 717 con lợn bị tiêu hủy tại 22 hộ chăn nuôi. Bà Trần Thị Hòa, một hộ nuôi tại xã Vĩnh Thạnh chia sẻ: “Tôi từng tiêu hủy gần 30 con lợn vào năm 2022, thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Nay dịch trở lại, tôi rất lo, dù đã vệ sinh kỹ và nhập giống rõ nguồn gốc”.

Theo bà Đinh Thị Phương Khanh – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tây Ninh, thách thức lớn là một số người chăn nuôi không khai báo, giấu dịch, gây nguy cơ lây lan. Tỉnh đã triển khai ký cam kết phòng chống dịch theo nguyên tắc “5 không” và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Tây Ninh có gần 370km đường biên giới nên việc kiểm soát nhập lậu lợn cực kỳ khó khăn. Tỉnh cảnh báo nếu không kiểm soát chặt, dịch bệnh có thể lan rộng từ lợn nhập lậu.

Bà Khanh cho biết, ngành nông nghiệp tỉnh đã yêu cầu các địa phương biên giới không được chủ quan, lơ là và quyết tâm không để dịch bùng phát, lây lan diện rộng.

Nguyên Vỹ

Nguồn: Báo Dân Việt