[Chăn nuôi Việt Nam] – Giá lợn hơi tăng nhanh giúp nông dân, HTX chăn nuôi có thêm lợi nhuận. Nhưng đi cùng với đó là những bất lợi về nguồn con giống, gây áp lực cho nông dân, HTX khi muốn tái đàn.

Để phát triển ngành chăn nuôi lợn phải chủ động được nguồn giống

Giá lợn giống tăng

Trước việc giá lợn hơi tăng, nhiều nông dân, HTX đang đẩy mạnh hoạt động tái đàn. Tuy nhiên, một vấn đề khó khăn đặt ra hiện nay với không ít HTX là không đủ nguồn giống chất lượng phục vụ chăn nuôi hoặc giá lợn giống cao do khan hiếm.

Đại diện một HTX dịch vụ chăn nuôi tại Hưng Yên cho biết, giá lợn hơi cao nên nhu cầu tái đàn tăng kéo theo giá lợn giống tăng. Hiện, giá lợn giống 7-10kg tại những tỉnh lân cận Hưng Yên đang ở mức 2,3-2,7 triệu đồng/con. Cá biệt có những đơn vị ở các tỉnh, thành khác bán với giá 3-3,2 triệu đồng/con lợn giống 10kg. Các doanh nghiệp chăn nuôi hiện nay xuất bán con giống cũng rất ít và người mua cần đặt cọc nhưng vẫn phải chờ cả tháng mới có. Đó là chưa tính đến giá lợn hậu bị đang có giá khoảng 22 triệu đồng/con.

Trước đây, trong giai đoạn giá lợn hơi ở mức 52.000-58.000 đồng/kg thì giá lợn giống chỉ vào khoảng trên dưới 1 triệu đồng/con 7-10 kg; giá lợn hậu bị cũng chỉ khoảng 9-11 triệu đồng/con. Như vậy, giá lợn giống thời điểm này đã cao hơn 2 lần.

Theo đánh giá của một doanh nghiệp chăn nuôi, hiện giá lợn giống trên các vùng miền cả nước đều ở mức cao, dao động khoảng 1.440.000-2.250.000 đồng/con lợn giống 7-10kg. Giá lợn giống tăng được các đơn vị cung ứng giống lý giải là do nhu cầu chăn nuôi đang tăng khi giá lợn hơi lên cao. Đi liền với đó là giá xăng dầu cũng tăng nên tác động một phần đến giá giống.

Trong đó, nếu tính toán thì hiện nay trong quá trình chăn nuôi lợn, giá sản xuất 1 con lợn khoảng 1 tạ là 6-6,5 triệu đồng. Trong đó, chi phí con giống 1,5-2,2 triệu đồng, chi phí thức ăn khoảng 2,8-3 triệu đồng, chi phí thuốc thú y khoảng 500.000 đồng. Với giá bán trung bình 77.000 đồng/kg lợn hơi thì người chăn nuôi có thu được lãi sau khoảng 4 tháng nuôi, nhưng đây là chưa tính đến rủi ro phát sinh.

Theo các chuyên gia, dù ngành chăn nuôi lợn những năm gần đây đã chuyển dịch dần sang chăn nuôi trang trại, quy mô lớn vì chăn nuôi nhỏ lẻ đã giảm khoảng 15-20%, nhưng vấn đề nguồn giống đảm bảo chất lượng vẫn chưa được tháo gỡ.

Hiện, đối với các doanh nghiệp chăn nuôi lớn, nguồn giống được chủ động do chăn nuôi theo chuỗi. Và một số HTX chăn nuôi quy mô lớn cũng đã làm được điều này. Tuy nhiên, nguồn lợn giống của những đơn vị này chủ yếu đủ dùng phục vụ chăn nuôi cho chính các chuỗi của doanh nghiệp, HTX, chỉ có một phần nhỏ được tiêu thụ ra ngoài.

Trong khi đó, nguồn giống của các nông hộ chủ yếu do tự phối giống hoặc mua ở các chợ, các điểm bán không đảm bảo chất lượng. Điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đàn vật nuôi.

Cần chủ động nguồn giống

Một trong những quy luật trong chăn nuôi là muốn tái đàn phải có lợn nái sinh sản. Theo tính toán của ngành chăn nuôi, cả nước lúc cao điểm nhất cũng mới có khoảng 4 triệu lợn nái, trong đó 1,2-1,4 triệu lợn nái là ở các doanh nghiệp. Dù điều kiện chăn nuôi, sinh sản lợn ở doanh nghiệp có tốt hơn nhưng đàn lợn nái trong khu vực này cũng không thể đáp ứng đủ nhu cầu lợn giống phục vụ chăn nuôi trên quy mô cả nước. Do đó, tình trạng nhập giống lợn, lợn nái vẫn diễn ra.

Để nâng cao chất lượng đàn lợn và giảm chi phí chăn nuôi, một vấn đề cần phải giải quyết đó chính là chủ động được nguồn giống. Hiện nay, nhiều HTX đã tập trung vào nuôi lợn giống, vì theo tính toán với mức giá hiện nay, sau quá trình nuôi và trừ chi phí, chủ trang trại có thể lãi từ 600.000-900.000 đồng/con lợn giống.

Đại diện một HTX chăn nuôi tại Lào Cai chia sẻ, để nuôi được lợn giống thì phải có lợn nái. Để đầu tư được lợn nái thì giá cả cũng rất cao, trung bình phải trên 10 triệu đồng/con, nên không phải đơn vị nào cũng có đủ năng lực để đầu tư.

Còn một số đơn vị tính toán đến việc giữ lợn lại để làm lợn giống thì quá trình nuôi và giữ được một con giống cũng rất dài, phải tính theo năm. Mà khi có được kết quả thì chưa chắc giá lợn hơi còn ở mức cao.

Theo Cục Chăn nuôi, đàn lợn nái bản địa ở Việt Nam có chất lượng con giống chưa thực sự tốt khi mỗi con nái đẻ trung bình khoảng 1,8 lứa/năm; mỗi lợn nái chỉ đẻ được khoảng 10 lợn thịt/năm.

Việc nhập giống lợn ngoại về nghiên cứu, lai tạo đã có những thành công nhất định khi cho ra một số giống lợn có năng suất cao hơn. Vậy nhưng điều này vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu vì khi nhập giống, nếu thực hiện nuôi theo quy trình và điều kiện khí hậu ở Việt Nam thì hiệu quả vẫn không cao như những giống ngoại được nuôi theo quy trình và điều kiện khí hậu của các nước.

Do đó, việc đầu tư cho cải tạo và nâng cấp đàn giống để nâng cao năng suất sinh sản bình quân vẫn cần được chú trọng. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu và chủ động nguồn thức ăn cho lợn giống, lợn nái cũng cần được đẩy mạnh để tránh kiểu bị động. Bởi ở 3 miền Bắc – Trung – Nam khí hậu khác nhau, cần có công thức thức ăn khác nhau để tránh lãng phí thức ăn nhưng vừa đảm bảo năng suất sinh sản.

Hiện, phần lớn thức ăn cho lợn nái đều được mua từ các doanh nghiệp với tỷ lệ protein cao, còn tỷ lệ lysine thấp hơn mức khuyến cáo của Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Hoa Kỳ (NRC).

Giải pháp đồng bộ giúp giá lợn giống ổn định và bền vững

Theo Bộ NN&PTNT, tỷ lệ sử dụng giống lợn ngoại đã tăng mạnh trong những năm qua, nhưng tỷ lệ giống nội vẫn chiếm phần lớn trong cơ cấu đàn lợn giống (trên 60%). Để giải quyết tình trạng thiếu lợn giống hiện nay, cần thực hiện một loạt các giải pháp từ phía Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng chăn nuôi.

Nhằm phát triển giống lợn trong nước, những năm qua, một số doanh nghiệp lớn trong ngành như Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam đã đầu tư vào việc sản xuất giống lợn chất lượng cao tại Việt Nam. C.P. Việt Nam cũng đang phát triển các giống lợn ngoại nhập và nhân giống trong nước để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Điều này có thể mở rộng ra toàn quốc nếu có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Nhà nước.

Khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất giống thông qua việc thúc đẩy công nghệ thụ tinh nhân tạo (TTNT) cần được chú trọng và đẩy mạnh. Các doanh nghiệp như Công ty Cổ phần Thực phẩm Lương thực Sài Gòn (Vissan) đã áp dụng thành công công nghệ TTNT, giúp giảm chi phí và cải thiện chất lượng giống lợn. Số lượng lợn giống từ TTNT tại các trại giống của Vissan và các công ty lớn khác chiếm đến 40% tổng số lượng lợn giống sử dụng trên thị trường.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2023, Việt Nam nhập khẩu hơn 200.000 con lợn giống từ các quốc gia như Hà Lan và Đức. Điều này cho thấy nhu cầu nhập khẩu giống lợn vẫn rất lớn để đáp ứng sự thiếu hụt trong nước. Việc nhập khẩu giống lợn chất lượng từ các nước có ngành chăn nuôi phát triển như Hà Lan, Đức, Hoa Kỳ có thể giúp bổ sung nguồn giống nhanh chóng và chất lượng. Thực tế, các doanh nghiệp như C.P. Việt Nam và Dabaco đã nhập khẩu lợn giống từ các nước có ngành chăn nuôi phát triển, đồng thời thực hiện chương trình nhân giống lợn siêu nạc tại các trang trại của mình.

Công tác hỗ trợ tài chính cho người chăn nuôi giống với các gói tín dụng ưu đãi đã và đang được triển khai. Theo thông tin từ Ngân hàng Chính sách Xã hội, trong giai đoạn 2020-2022, đã có hơn 10.000 hộ chăn nuôi lợn tại các tỉnh phía Bắc nhận được các khoản vay ưu đãi để phát triển chăn nuôi giống, góp phần tăng trưởng đàn lợn giống trên toàn quốc.

Theo báo cáo từ Bộ NN&PTNT, tính đến tháng 10/2024, tỷ lệ tiêm phòng thành công cho đàn lợn giống đạt 95%, giảm thiểu tối đa rủi ro dịch bệnh trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi và các dịch bệnh khác diễn biến phức tạp. Công tác phòng chống dịch bệnh thông qua các biện pháp như tiêm phòng, kiểm soát vận chuyển lợn giống, và duy trì các khu vực cách ly an toàn đã và đang phát huy hiệu quả tích cực.

Ngoài ra, các doanh nghiệp, HTX và các tổ chức nông dân cần thiết lập các mô hình liên kết chặt chẽ từ sản xuất giống đến tiêu thụ để giảm tình trạng gián đoạn nguồn cung. Các mô hình chuỗi này giúp tạo sự ổn định trong thị trường giống lợn và đảm bảo giá cả hợp lý (Công ty TNHH De Heus và các doanh nghiệp chăn nuôi lớn khác đã xây dựng thành công các chuỗi liên kết với các hộ chăn nuôi để cung cấp giống và hỗ trợ kỹ thuật, tạo ra một hệ sinh thái bền vững cho ngành chăn nuôi).

Xây dựng lộ trình đào tạo nghề và kỹ thuật chăn nuôi giống cho người nuôi thông qua việc liên kết, phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp là giải pháp phát triền chăn nuôi giống dài hạn và bền vững. Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, hơn 5.000 hộ chăn nuôi đã tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật chăm sóc và sản xuất giống trong 3 năm qua, giúp nâng cao năng lực sản xuất giống tại địa phương…

Để giải quyết tình trạng thiếu lợn giống, cần thực hiện các giải pháp đồng bộ từ Nhà nước và doanh nghiệp, từ việc phát triển nguồn giống trong nước, khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ, đến việc hỗ trợ tài chính và phòng chống dịch bệnh. Các giải pháp này không chỉ giúp ổn định nguồn cung giống lợn mà còn tạo nền tảng phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi lợn trong nước.

Quỳnh Chi