[Chăn Nuôi Việt Nam] – Sáng 13/9/2025 tại Hà Nội, Hội Thú y Việt Nam tổ chức hội thảo kỹ thuật về dịch tả lợn châu Phi (ASF), quy tụ đông đảo chuyên gia, doanh nghiệp, bác sĩ thú y và chủ các trang trại chăn nuôi. Chủ tịch Hội, TS. Nguyễn Thị Hương nhấn mạnh, ASF từ khi xâm nhập vào Việt Nam năm 2019 đã gây ra những thiệt hại hết sức nặng nề. Hàng triệu con lợn đã phải tiêu hủy, nhiều hộ chăn nuôi trắng tay, chuỗi cung ứng thịt lợn bị đứt gãy, thiệt hại kinh tế được ước tính hàng chục nghìn tỷ đồng.

Trong bối cảnh ASF tiếp tục là mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi, các giải pháp được chia sẻ tại hội thảo đã giúp củng cố niềm tin và trang bị thêm kiến thức cho người chăn nuôi

Mặc dù những năm gần đây, dịch bệnh đã phần nào được kiểm soát, song thực tế ASF vẫn âm ỉ tồn tại ở nhiều địa phương, luôn tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát. Virus ASF đặc biệt nguy hiểm vì có sức đề kháng cao, tồn tại lâu trong môi trường và trong các sản phẩm từ lợn. Thêm vào đó, trên thế giới đã ghi nhận sự xuất hiện của một số biến chủng mới, gây khó khăn hơn cho việc kiểm soát dịch bệnh.

Với chủ đề mang tính thời sự, gắn liền với thực tiễn sản xuất, hội thảo “Dịch tả lợn châu Phi – Phương pháp chẩn đoán, giải pháp an toàn sinh học mới nhất để thích ứng và áp dụng thực tiễn” thực sự trở thành diễn đàn thiết thực cho người tham dự. Những vướng mắc và khó khăn thực tế của người chăn nuôi đã được giải đáp trực tiếp bởi các nhà quản lý, nhà khoa học, cùng với các giải pháp chẩn đoán và phòng bệnh từ các nghiên cứu mới nhất. Điểm nổi bật của hội thảo là sự kết hợp giữa góc nhìn khoa học và kinh nghiệm thực tiễn từ các doanh nghiệp chăn nuôi lớn, giúp người tham dự vừa nắm vững kiến thức chuyên môn, vừa học hỏi được các mô hình thành công để áp dụng ngay vào trang trại.

TS. Nguyễn Thị Hương, Chủ tịch Hội Thú y Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo

Bùng nổ nhu cầu xét nghiệm ASF: Tăng 56% so với cùng kỳ

Hiện Việt Nam đang lưu hành cả hai genotype I và II. Virus có sức đề kháng cao, tồn tại lâu trong máu, cơ quan, chất thải và chỉ bị tiêu diệt ở 56°C trong 70 phút hoặc trong môi trường pH cực đoan nếu không có huyết thanh.

Bà Ngô Thị Hoa, Trung tâm Chẩn đoán và Xét nghiệm Thú y Trung ương I chia sẻ tại hội thảo

Bà Ngô Thị Hoa, Trung tâm Chẩn đoán và Xét nghiệm Thú y Trung ương I, cho biết số mẫu xét nghiệm ASF trong 7 tháng đầu năm 2025 tăng 56% so với cùng kỳ 2023, cho thấy nhu cầu giám sát dịch bệnh vẫn rất lớn.

Theo bà Hoa, việc kết hợp các phương pháp xét nghiệm hiện đại là chìa khóa giúp nâng cao hiệu quả giám sát, phát hiện sớm và kiểm soát ASF tại Việt Nam. Real-time PCR, theo khuyến cáo của WOAH tiếp tục là phương pháp chủ lực, phát hiện được tất cả các genotype với độ nhạy cao. Trung tâm cũng triển khai các kỹ thuật phân biệt virus thực địa với virus vaccine bằng mồi đặc hiệu, giải trình tự gen (p72, p54, CVR, IGR, CD2v) để phân loại genotype và theo dõi biến chủng, góp phần xây dựng bản đồ dịch tễ học phân tử. Ngoài ra, phương pháp phân lập virus trên tế bào bạch cầu đơn nhân được sử dụng như chuẩn tham chiếu, trong khi ELISA và test nhanh hỗ trợ phát hiện kháng thể và xử lý nhanh ổ dịch tại thực địa.

TS. Đặng Hữu Anh nhấn mạnh, có bốn biện pháp an toàn sinh học cơ bản (cơ học, vật lý, hóa học, sinh học), trong đó biện pháp cơ học đóng vai trò quan trọng nhất, quyết định đến 80 hiệu quả phòng bệnh

Tại hội thảo, TS. Đặng Hữu Anh đã có bài trình bày chuyên sâu về “Nguyên lý an toàn sinh học trong chăn nuôi” nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của an toàn sinh học (ATSH) trong phòng, chống ASF và các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác. Theo TS. Đặng Hữu Anh, ATSH là tập hợp các biện pháp lý – hóa – sinh học và quản lý nhằm giảm thiểu, loại trừ tác nhân gây bệnh từ bên ngoài xâm nhập vào, hạn chế lây lan bên trong và ngăn phát tán ra môi trường. Việc thực hiện tốt ATSH không chỉ bảo vệ đàn vật nuôi, giảm chi phí điều trị, tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi mà còn giúp trang trại đạt chứng nhận VietGAHP, nâng cao giá trị và khả năng tiêu thụ sản phẩm.

Bài trình bày đã hệ thống hóa các yếu tố nguy cơ chính trong quá trình phát sinh dịch bệnh, bao gồm thức ăn, nước uống, không khí, đất, dụng cụ – thiết bị chăn nuôi, sản phẩm động vật, động vật khác, côn trùng và con người. Với từng yếu tố, TS. Đặng Hữu Anh đưa ra khuyến nghị cụ thể như: bảo quản thức ăn trong kho khô ráo, định kỳ xử lý hệ thống nước bằng Cloramin, vệ sinh – khử trùng chuồng trại và dụng cụ, phát quang bụi rậm, lắp lưới chắn côn trùng, hạn chế nuôi động vật khác trong trang trại, đồng thời yêu cầu người lao động phải được trang bị bảo hộ, phun khử trùng và tuân thủ quy trình ATSH.

Ông cũng chỉ rõ các lỗi phổ biến khiến ATSH bị vô hiệu, như kho chứa ẩm bẩn, không phân tách khu sạch – khu bẩn, không xử lý môi trường định kỳ, không ủ sinh học phân và chất thải, ý thức tuân thủ kém của công nhân. Để khắc phục, TS. Đặng Hữu Anh nhấn mạnh cần phân định rõ khu vực sạch – bẩn, xây dựng quy trình ATSH chi tiết, đào tạo nhân viên, giám sát và đánh giá – hiệu chỉnh định kỳ theo các tiêu chuẩn QCVN và VietGAHP.

Kinh nghiệm xây dựng “lá chắn” sinh học từ BAF

Xác định ATSH là ‘lá chắn’ quan trọng bảo vệ đàn vật nuôi trước dịch bệnh, Hội Thú y Việt Nam đã mời ông Nguyễn Văn Minh, Phó Tổng Giám đốc Công ty BAF, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn của doanh nghiệp. Để chủ động ứng phó với ASF, BAF đã đầu tư gần 400 tỷ đồng nâng cấp toàn bộ hạ tầng ATSH cho hệ thống trang trại – yếu tố được đánh giá là then chốt giúp doanh nghiệp duy trì sản xuất ổn định trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Ông Nguyễn Văn Minh, Phó Tổng Giám đốc Công ty BAF chia sẻ, công ty đang áp dụng quy trình ATSH 5 cấp cho toàn bộ hệ thống, giúp phát hiện sớm và ngăn chặn các mối nguy

Theo ông Nguyễn Văn Minh, Phó Tổng Giám đốc Công ty BAF, doanh nghiệp hiện đang triển khai đồng loạt nhiều công nghệ hiện đại nhằm nâng cao an toàn sinh học tại các trang trại. 100% trang trại mới đã được lắp đặt hệ thống khử mùi kết hợp lọc và khử trùng không khí trước khi thải ra ngoài, giúp giảm hơn 95% mùi và hạn chế lây lan mầm bệnh.

BAF cũng đang đầu tư hệ thống lọc không khí 4 lớp cho 8 trang trại mới. Hệ thống này có khả năng lọc virus ASF, PED, giả dại, tai xanh… và cung cấp luồng khí sạch riêng cho từng ô chuồng. Nhờ vậy, nếu có cá thể nhiễm bệnh, nguy cơ lây lan được giảm tối đa, việc khoanh vùng xử lý cũng trở nên dễ dàng hơn.

Ngoài ra, BAF áp dụng hệ thống máy chẩn đoán nhanh thông minh, cho phép phát hiện sớm mầm bệnh, rút ngắn thời gian chỉ còn 45-60 phút. Công ty còn trang bị hệ thống sấy xe tự động, giảm nguy cơ lây nhiễm qua phương tiện vận chuyển.

Đặc biệt, từ tháng 10/2025, BAF sẽ đưa vào sử dụng hệ thống camera AI tại các chuồng nuôi mới. Hệ thống này tích hợp cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, theo dõi liên tục tình trạng đàn lợn, tự động nhận diện heo mắc bệnh và hỗ trợ quản lý mà không cần tiếp xúc trực tiếp với vật nuôi.

“Có rất nhiều cách để đảm bảo ATSH cho trang trại, nhưng quan trọng nhất là phát hiện sớm mối nguy để khoanh vùng kịp thời, hạn chế lây lan và bảo vệ đàn lợn”, ông Nguyễn Văn Minh chia sẻ.

Rất nhiều câu hỏi được người tham dự đặt ra tại phiên thảo luận

Phiên thảo luận của hội thảo diễn ra sôi nổi, nhiều câu hỏi thực tiễn được đặt ra và giải đáp trực tiếp, mang lại giá trị thiết thực cho người chăn nuôi và doanh nghiệp. TS. Nguyễn Thị Hương khẳng định kết quả thu được từ hội thảo sẽ góp phần quan trọng vào công tác phòng chống dịch bệnh, bảo vệ ngành chăn nuôi và sinh kế hàng triệu nông hộ. Trong bối cảnh ngành chăn nuôi lợn đang chịu nhiều áp lực từ dịch bệnh, việc bảo vệ đàn lợn không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà đã trở thành chiến lược sống còn, quyết định thành bại của người chăn nuôi và cả chuỗi cung ứng thực phẩm. Hội Thú y Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong việc kết nối nhà quản lý, nhà khoa học và doanh nghiệp, cùng tìm giải pháp giúp ngành chăn nuôi vượt qua khó khăn và phát triển bền vững.

Hiểu Lam