[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Cục Chăn nuôi đã đưa ra 03 kịch bản cho ngành chăn nuôi nếu đại dịch Covid-19 được khống chế vào cuối tháng cuối quý III, cuối quý IV và sau Tết nguyên đán.

Bộ NN&PTNT tổ chức họp trực tuyến về sản xuất chăn nuôi, cung – cầu thực phẩm các tháng cuối năm 2021, khó khăn, vướng mắc trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 

Chăn nuôi “ngấm đòn” đại dịch Covid-19

Đại diện Cục Chăn nuôi cho biết: ” Do diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 làm đứt gẫy nhiều chuỗi cung ứng nên giá vật tư đầu vào của sản xuất đều tăng cao đặc biệt là giá nguyên liệu TACN từ đó dẫn tới giá thành phẩm TACN, cho giá thành sản phẩm tăng rất cao. Mọi chi phí cho lưu thông vận chuyển hàng hóa đều tăng, lên lợi ích không hài hòa giữa 3 khâu: sản xuất – lưu thông – tiêu dùng”.

Một số nhà máy, doanh nghiệp; cơ sở sản xuất, giết mổ, chế biến  có người bị Covid-19 nên phải ngừng sản xuất.

Do giãn cách xã hội nên các nhà hàng, quán ăn, bếp ăn tập thể, trường học đóng cửa, nhu cầu thực phẩm giảm rõ rệt.

Do nhu cầu giảm, lưu thông hàng hóa còn khó khăn nên sản phẩm quá lứa, quá thời gian nuôi ứ đọng sản xuất, nên thiếu chuồng trại để tái đàn. Giá tiêu thụ sản phẩm rất thấp đặc biệt là gà công nghiệp trắng khu vực ĐNB và ĐBSCL chỉ dao động từ 6.000-10.000 đồng đồng/kg (giá thành 27.000-29.000 đồng/kg). Hiện nay một số doanh nghiệp lớn như gà công nghiệp trắng chỉ tiêu thụ khoảng 5-10%, 50% gà công nghiệp trắng quá lứa trên 3,8kg/con, gà lông màu tiêu thụ được khoảng 50-70%, lợn tiêu thụ được khoảng 70-80%.

Gía gà thịt lông trắng rẻ như rau…

Đại dịch Covid-19 cũng làm gián đoạn các chuỗi cung ứng vật tư đầu vào, cũng như phân phối sản phẩm đầu ra, gây ùn ứ các sản phẩm chăn nuôi do đóng cửa các chợ đầu mối, chợ truyền thống hay các cửa hàng, điểm bán thực phẩm…

Dịch bệnh cũng gây khan hiếm cục bộ các sản phẩm chăn nuôi trên thị trường, khan hiếm tại thời điểm nhất định. Theo báo cáo từ nhiều địa phương, do áp dụng giãn cách xã hội nên việc thu gom của thương lái bị ảnh hưởng lớn, làm giảm sút nghiêm trọng lượng thực phẩm cung ứng cho thị trường (ước tính giảm khoảng 20-30%). Bên cạnh đó, một số cơ sở giết mổ nhỏ lẻ đóng của tạm thời do nhu cầu tiêu thụ giảm.

Chăn nuôi nông hộ vẫn còn nhiều, chưa sản xuất theo chuỗi nên khó khăn cho việc tiêu thụ sản phẩm. Thương lái có thể ép giá nông dân khi thu mua ở cổng trại (mặc dù giá đến tay người tiêu dùng vẫn ở mức cao) làm cho người nông dân thua lỗ và càng gặp khó khăn hơn.

Mặc dù, quốc lộ và tỉnh lộ cơ bản thông suốt nhưng đến nay một số địa phương khi xe vận chuyển vật tư, sản phẩm đi tiêu thụ đủ điều kiện cho phương tiện vận chuyển và người ngồi trên xe thì vẫn không được vào các huyện, xã, thôn mà phải trung chuyển bằng xe nhỏ nên gặp rất nhiều khó khăn. Hai tỉnh Quảng Ngãi và Lâm Đồng vẫn khó khăn lưu thông TACN và sản phẩm chăn nuôi. Các tỉnh Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh, Bình Thuận, Bến Tre và An Giang không cho vận chuyển tinh để phối giống tái đàn.

Một số địa phương người ngồi trên phương tiện vận chuyển bắt buộc phải có kết quả phân tích PCR không chấp nhận Test nhanh, và chỉ chấp nhận kết quả trong 24 hoặc 48 giờ, không thống nhất với quy định của Bộ Y tế làm khó khăn và gây tăng chi phí cho sản xuất…

Nguy cơ thiếu thực phẩm nếu dịch bệnh Covid-19 không được kiểm soát

Cụ thể, theo ông Dương Tất Thắng – Quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi, tính 1/7/2021, nước ta có đàn heo là 26,3 triệu con; gia cầm 518 triệu con; bò thịt 6,3 triệu con và bò sữa 813 nghìn con. Cơ bản ngành chăn nuôi đáp ứng được nhu cầu thịt, trứng trong nước.

Dựa vào tình hình của dịch bệnh Covid-19, Cục Chăn nuôi đưa ra 03 tình huống như sau:

Tình huống 1: Dự báo dịch Covid-19 có thể kiểm soát trong cuối tháng 9 hoặc cuối quý III, nhu cầu thực phẩm tăng trở lại; các chuỗi chăn nuôi, giết mổ, phân phối được giải quyết, lưu thông trở lại thì ngành chăn nuôi phục đủ nhu cầu nội địa và Tết Nguyên đán 2022.

Tình huống 2: Cuối quý IV, dịch Covid-19 mới được khống chế, người chăn nuôi gặp khó khăn để duy trì sản xuất vì giá thành đầu vào như thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y tăng nhưng giá sản phẩm đầu ra bấp bênh; sức mua thị trường suy giảm nhiều; các chuỗi giết mổ, phân phối không được lưu thông; người chăn nuôi không dám tái đàn, nhiều cơ sở chăn nuôi, doanh nghiệp TACN bị ảnh hưởng, nguồn cung thực phẩm sẽ Tết thiếu 10-20%.

Tình huống 3: Covid-19 kéo dài sau Tết nguyên đán, hàng loạt chuỗi cung ứng bị đứt gãy, nếu không có giải pháp cải thiện lưu thông, phân phối thì người chăn nuôi bỏ không chuồng trại, nhiều nhà máy TACN vừa và nhỏ bị khó khăn, có thể dẫn đến phá sản. Nguy cơ nguồn cung thực phẩm thiếu 30-40%.

 Còn ông Trần Lâm  Sinh – Phó Sở NN&PTNT tỉnh Đồng Nai nhận định về thị trường sản phẩm chăn nuôi cuối năm: Đối với nhóm thịt gia cầm, giá cả khó tăng, chỉ có nhóm gà ta dịp Tết có khả năng tăng lên do cầu  tăng. Còn đối với heo, tổng đàn đang ở mức cao, bằng khoảng 80-90% so với trước dịch, nhưng lực cầu yếu do giảm 40% do bếp ăn Khu công nghiệp, Khu chế xuất tỉ lệ hoạt động thấp, người lao động thất nghiệp không có thu nhập. Giá heo hơi hiện dao động 50.000-52.000 đồng/kg. Nếu dịch covid-19 được khống chế thì giá heo lên 60.000 đồng/kg.

Ông cũng cho rằng, ngành heo đang gặp hai khó khăn. Đó là sự uy hiếp của ASF, bởi lẽ, một số doanh nghiệp lớn có lượng heo thịt còn nhiều, nếu không bán được  nguy cơ dịch bệnh rất lớn; giá TACN còn tiếp  tục tăng làm biên lợi nhuận không nhiều nên người chăn nuôi bỏ trống nhiều lên và chăn nuôi quy mô nông hộ giảm.

Nói về việc tồn ứ sản phẩm chăn nuôi, ông Vũ Anh Tuấn – Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam cho biết, trước kia, C.P cung cấp ra thị trường khoảng 18.000 con heo thịt/ngày, tuy nhiên, do nhu cầu thấp và vướng mắc trong khâu vận chuyển nên hiện nay công ty chỉ cung cấp ra được từ 14.000-15.000 con heo/ngày, làm tồn ứ vật nuôi, ảnh hưởng chu chuyển của đàn vật nuôi, kiểm soát dịch bệnh khó khăn hơn, ảnh hưởng đến thu nhập của người chăn nuôi trong chuỗi…

Với gà thịt công nghiệp, C.P. Việt Nam cũng đang cung cấp: 1 triệu con/tuần (tương đương 140.000 con/ngày, hơn ½ số này là giết mổ, chế biến);  gà ta lai 50 000 con/ngày; vịt 20.000 con/ngày, trứng gần 1 triệu quả/ngày. C.P đang cố gắng duy trì hệ thống trang trại, nhà máy giết mổ, chế biến và đang thực hiện nhiều kênh phân phối trên các địa bàn cả nước như thông qua các cửa hàng freshmart, fivestar, siêu thị, nhà hàng…

Đề nghị các doanh nghiệp TACN chung tay vì cộng đồng chăn nuôi

Theo Cục Chăn nuôi, để khắc phục những khó khăn của ngành do Covid-19 gây ra, cần tổ chức kết nối, hỗ trợ các HTX, THT, trang trại, công ty chăn nuôi mở rộng thị trường, đưa sản phẩm cung ứng trực tiếp thông qua hệ thống phân phối sẵn có; đa dạng hoá kênh phân phối sản phẩm chăn nuôi: cần phát triển mạnh các sàn thương mại điện tử nhằm giảm áp lực kênh phân phối là siêu thị, cửa hàng tiện lợi. Trước mắt, trang bị thêm hệ thống xe bán hàng lưu động để giúp người dân tiêu thụ sản phẩm, đồng thời đảm bảo yêu cầu phòng dịch.

Cùng với đó, cần giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và lùi thời gian đóng thuế thu nhập cho các doanh nghiệp sản xuất giống, TACN, chế biến, giết mổ, trang trại trong thời gian dịch COVID-19 diễn biến phức tạp; khẩn trương hoàn thiện các chính sách hỗ trợ phát triển chăn nuôi theo quy định của Luật Chăn nuôi, quan tâm đến chăn nuôi nông hộ là các đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi các yếu tố bất lợi trong quá trình sản xuất chăn nuôi;Tập trung chỉ đạo đồng bộ các giải pháp tiếp tục tái đàn, tăng đàn lợn theo hướng ATSH; cần sớm có Quy định về việc thu mua, giết mổ, chế biến và dư trữ thit gà, thit lợn khi ứ đọng, chậm tiêu thụ do cung vượt cầu, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh… nhằm giảm bớt thiệt hai cho người chăn nuôi, tham gia điều tiết thị trường, góp phần bảo vệ người tiêu dùng và chủ động điều hành sản xuất  trong nước và lộ trình nhập khẩu thịt hàng năm.

Còn theo ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT chia sẻ với các doanh nghiệp, HTX, bà con nông dân trong thời điểm khó khăn này, trong bất cứ hoàn cảnh nào, Bộ NN&PTNT vẫn đứng bên cạnh bà con nông dân, trang trại, giữ vững, duy trì và phát triển.

Ông khẳng định những người trong chuỗi nông sản đằng sau họ là với hàng chục triệu nông dân, với khối lượng nông sản khổng lồ và người tiêu dùng; nếu không  có lương thực, thực phẩm thì giải quyết mục tiêu kép ra sao vì ai cũng phải ăn. Vậy nên, các địa phương cần chú ý việc đảm bảo tiêm vắc xin cho những người trong chuỗi nông sản. Với thức ăn gia súc, gia cầm, bộ NN&PTNT đã có văn bản kiến nghị với Bộ Tài chính và Chính phủ giảm thuế nhập khẩu nguyên liệu TACN như ngô, khô đậu tương. Ông cho rằng, trong lúc giá lợn hơi 103 000 đồng/kg thì doanh nghiệp vẫn đứng cùng với Chính phủ, có doanh nghiệp vẫn bán 70 000 đồng/kg. Vì vậy, ông đề nghị với các doanh nghiệp TACN dù trong nước hay FDI để mức giá TACN thành phẩm hợp lí, chung tay vì ngành chăn nuôi vượt qua khó khăn này,

Các doanh nghiệp TACN cần chung tay vì ngành chăn nuôi

Thứ trưởng cũng cho rằng, cần quan tâm đến việc phòng, chống dịch bệnh ASF, Viêm da nổi cục. Cùng với đó, chúng ta cần chuẩn bị tốt cho chu kỳ sản xuất dịp giáp Tết. Hiện nay, chúng ta đang có những cái khó khăn nhưng nếu không chuẩn bị tốt, thực phẩm thiếu sẽ ảnh hưởng đến đời sống, thu nhập và các chỉ tiêu kinh tế và CPI. Chúng ta giữ được đà tăng trưởng của các tỉnh miền Bắc, khi covid-19 được khống chế thì thì phần thiếu hụt được ở các tỉnh phía Nam được bù đắp.

Thứ trưởng Tiến cũng cho biết, Bộ sẽ tập hợp những khó khăn của doanh nghiệp chăn nuôi, thủy sản để đề nghị Chính phủ có cơ chế chính sách hỗ trợ về vốn, về tín dụng…

HÀ NGÂN