Với chiêu bài đưa các loại khoáng vô cơ giá rẻ và chỉ được dùng trong công nghiệp vào thức ăn chăn nuôi (TĂCN), các DN sản xuất TĂCN đã thu những món lợi lớn thay vì phải sử dụng các loại khoáng chuyên dụng trong TĂCN theo quy định….

NNVN ngày 2/8 đã đưa tin về việc Thanh tra Bộ NN-PTNT cùng Cục Cảnh sát môi trường (C49, Bộ Công an) đã bắt quả tang một Cty tại huyện Bình Chánh (TP.HCM) có hành vi sử dụng trái phép các hóa chất chỉ dùng trong công nghiệp vào sản phẩm thức ăn thủy sản. Không chỉ trong lĩnh vực thủy sản, hành vi gian dối, cố tình đưa các loại khoáng chất vô cơ, chỉ được dùng trong công nghiệp đã diễn ra tràn lan trong lĩnh vực TĂCN. Theo nguồn tin riêng của NNVN, mới đây, Thanh tra Bộ NN-PTNT phối hợp với C49 đã kiểm tra và phát hiện hàng loạt các nhà máy TĂCN tại phía Nam đã cố tình sử dụng nhiều loại khoáng chất chỉ được dùng trong công nghiệp vào sản xuất TĂCN.

Đủ chiêu trò gian lận

Theo tiết lộ của Thanh tra Bộ NN-PTNT, hành vi gian lận, tuồn khoáng vô cơ chỉ được dùng trong công nghiệp sang lĩnh vực TĂCN diễn ra dưới rất nhiều chiêu bài: Có trường hợp DN kinh doanh hóa chất NK các loại khoáng chỉ được dùng trong công nghiệp (theo quy định chỉ được bán cho đối tượng sử dụng trong công nghiệp), nhưng sau đó họ bán cả cho các NM sản xuất TĂCN. Có trường hợp DN đăng ký NK khoáng công nghiệp, trên bao bì của nhà SX cũng ghi rõ bằng tiếng anh là “For Industrial Use Only” (chỉ được sử dụng trong công nghiệp), nhưng sau đó họ lại cố tình lập lờ dán nhãn phụ, ghi mục đích sử dụng là dùng trong lĩnh vực TĂCN để đánh lừa cơ quan chức năng và bán cho các NM sản xuất TĂCN….

Một bao Magnesium Sulphate ghi rõ dòng chữ “For Insdutrial Use Only” (chỉ dùng trong công nghiệp)…

Trường hợp thứ ba, phổ biến nhất là DN kinh doanh hóa chất khi đăng ký NK mục đích là để phục vụ cho lĩnh vực TĂCN, nhưng sau đó họ lại cố tình NK các loại khoáng chỉ dành trên công nghiệp để bán cho Cty TĂCN. Với hình thức thứ ba này, cả DN hóa chất và các Cty TĂCN đều được hai món lợi: Một là thay vì phải sử dụng khoáng dành cho TĂCN với giá đắt, họ lập lờ dùng loại khoáng công nghiệp với giá rẻ; hai là sẽ không phải chịu thuế NK. Bởi theo quy định, các loại khoáng NK phục vụ cho nông nghiệp sẽ có thuế NK bằng 0%, trong khi các loại khoáng phục vụ cho công nghiệp phải chịu thuế NK tới 10%. Điều đáng nói là mặc dù việc NK phải trải qua các khâu kiểm tra hải quan rất ngặt nghèo, nhưng hành vi gian lận này không hiểu sao vẫn bị lọt lưới. Một số ví dụ về các hành vi gian lận này, theo kết quả kiểm tra tại kho nguyên liệu của một số NM sản xuất TĂCN tại phía Nam có thể kể ra như: Khoáng Manganese Sulphate (MnSO4, thành phần chính Mn) và khoáng Zinc Oxide (ZnO) (thành phần chính là Zn) do một Cty hóa chất tại phường Tân Hiệp, quận Tân Phú (TP.HCM) NK, trên bao bì nhà SX ghi là “Chỉ được dùng trong công nghiệp”, nhưng nhà NK đã đăng ký NK về phục vụ cho TĂCN và ghi nhãn phụ nhập nhèm là “Dùng trong thức ăn chăn nuôi”. Một Cty hóa chất khác tại phường 15, quận 11 thì NK hàng loạt các loại khoáng vốn chỉ được dùng trong công nghiệp nhưng lại bán cho các NM TĂCN với số lượng rất lớn như: Manganese Oxide (MnO); Zinc Oxide (ZnO); Sodium Sulphate (thành phần chính Na2SO4); Copper Sulphate (thành phần chính SuSO4); MgO (Magnesium Oxide)……

Ông Phạm Tiến Dũng, Trưởng phòng Thanh tra chuyên ngành (Thanh tra Bộ NN-PTNT) cho biết, hiện đã phát hiện ít nhất 7 loại khoáng công nghiệp (gồm MgO; ZnO; MgSO4; Na2SO4; CuSO4; ZnSO4 và NaHPO3) đã bị các DN đưa vào trong sản xuất TĂCN trái phép.

Trục lợi khủng khiếp

Để làm rõ câu hỏi DN đưa khoáng công nghiệp vào TĂCN đang trục lợi ở mức nào, PV NNVN đã tìm đến một số Cty TĂCN và chuyên gia uy tín về lĩnh vực này. Thạc sỹ Vương Long (Cty Vinamilk) cho biết: Tỷ lệ hấp thụ của con vật đối với khoáng hữu cơ tới gần 100%. Còn với khoáng vô cơ, tỷ lệ hấp thụ rất thấp, có loại chỉ hấp thụ được 10%, còn 90% bị thải ra ngoài môi trường….

Các thùng sản phẩm BIO POND (Cty VIBO sản xuất) dùng trong thủy sản nhưng có thành phần là khoáng vô cơ chỉ sử dụng trong công nghiệp…

Do tỉ lệ hấp thu thấp nên để đảm bảo đủ hàm lượng, DN phải cho vào một lượng khoáng vô cơ (có lẫn tạp chất và kim loại nặng) rất lớn vào TĂCN, điều này khiến cho lượng tồn dư kim loại và các tạp chất trên vật nuôi theo đó tăng lên khủng khiếp. Về chất lượng sản phẩm, một doanh nhân chuyên cung ứng nguyên liệu sản xuất TĂCN tiết lộ: Con vật cho ăn khoáng hữu cơ sẽ chắc thịt hơn so với ăn khoáng vô cơ. Cũng theo các chuyên gia, ngay trong khoáng vô cơ hiện cũng phân biệt rõ gồm 2 loại: Khoáng vô cơ chỉ dùng trong công nghiệp và khoáng vô cơ được dùng trong chăn nuôi, nuôi thủy sản (hầu như các nhà SX đều ghi rõ trên bao bì là dùng vào lĩnh vực nào). Khoáng vô cơ được dùng trong chăn nuôi, nuôi thủy sản có độ tinh khiết cao, nên giá cao hơn so với khoáng vô cơ chỉ dùng trong công nghiệp….

Trong khi đó, khoáng vô cơ chỉ dùng trong công nghiệp thì độ lẫn tạp chất cao, nhất là các loại kim loại nặng. Do đó, Bộ NN-PTNT đã cấm sử dụng khoáng chỉ dùng trong công nghiệp vào SX TĂCN cũng như sản phẩm phục vụ chăn nuôi, thủy sản. Về giá, giá khoáng hữu cơ trên thị trường đang cao hơn khoảng 5 – 6 lần so với khoáng vô cơ. Đó là lý do mà nhiều Cty TĂCN, thức ăn thủy sản, nhất là những DN nhỏ vẫn đang ưu tiên sử dụng khoáng vô cơ hơn hữu cơ, thậm chí lén lút sử dụng trái phép các loại khoáng vô cơ chỉ dùng trong công nghiệp….

Theo một doanh nhân ngành chăn nuôi, có một sự thật là ở nước ta, chỉ có một số NM TĂCN lớn, có thiết bị định lượng tự động, có thể chuẩn hóa, đạt độ chính xác cao trong việc đưa các chất khoáng vô cơ với hàm lượng hợp lý, chính xác vào sản xuất premix. Còn lại, rất nhiều NM vẫn đang mua khoáng nguyên liệu về phối trộn một cách rất thủ công khi SX premix, nên khó đảm bảo được sự chính xác về hàm lượng khoáng. Mà hàm lượng các loại khoáng trong premix bị thiếu hay thừa đều không tốt….

Lê Bền – Thanh Sơn (Báo Nông nghiệp Việt Nam)