Xuất khẩu mặt hàng nông sản chủ lực của Mỹ giảm sâu sau khi Trung Quốc ngừng mua đậu tương, khiến nông dân chịu thiệt hại nặng nề.

Nông dân thu hoạch đậu tương tại bang Iowa, Mỹ. Ảnh: EPA-EFE/TTXVN

Theo số liệu của Chính phủ Mỹ, mùa xuất khẩu đậu tương mới bắt đầu mà không có bất kỳ hợp đồng hay chuyến hàng nào sang Trung Quốc. Đây là sự đảo ngược hoàn toàn so với cùng kỳ năm ngoái, khi Trung Quốc đã đặt mua 6,5 triệu tấn. Trong khi đó, hàng tồn kho bắt đầu chất đống khi mùa thu hoạch của Mỹ bước vào giai đoạn cao điểm.

Trong nhiều thập kỷ, hơn một nửa sản lượng đậu tương của Mỹ được xuất sang Trung Quốc – thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, khi các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước rơi vào bế tắc trong năm nay thì không một hạt đậu tương nào của Mỹ được đưa sang Trung Quốc. Điều này khiến nông dân Mỹ chật vật xoay sở trong bối cảnh kho chứa đầy ắp, giá giảm mạnh, và Trung Quốc chuyển sang nguồn cung kỷ lục từ Brazil.

Ông Darin Johnson, Chủ tịch Hiệp hội Nông dân trồng đậu tương bang Minnesota, cho biết nông dân đang chạy đua với thời gian. Ông nhận định rằng ngay cả khi Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận thì cũng không kịp cho vụ thu hoạch năm nay. Giống như nhiều nông dân trên khắp nước Mỹ, ông đang đối mặt với một mùa vụ không có đầu ra, dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung đậu tương có thể gây tác động “nghiêm trọng”.

Đậu tương chủ yếu được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, đồng thời cũng là nguyên liệu trong sản xuất công nghiệp và hàng tiêu dùng. Các sản phẩm phụ như dầu đậu tương có thể được chế biến thành nhiên liệu sinh học hoặc bọt chữa cháy.

Tình trạng dư cung đang kéo giá đậu tương giảm xuống, trong khi chi phí đầu vào như phân bón lại tăng do ảnh hưởng từ thuế quan. Kể từ khi Chính quyền Tổng thống Donald Trump áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, nước này đã trả đũa bằng cách ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ. Động thái này đe dọa sẽ gây thua lỗ lớn cho nông dân vùng Trung Tây nước Mỹ và có thể dẫn đến phá sản hàng loạt các trang trại được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Tổng thống Trump ngày 25/9 tuyên bố sẽ sử dụng nguồn thu từ thuế quan để lập chương trình hỗ trợ nông dân Mỹ. Ông nhấn mạnh rằng Chính quyền sẽ trích một phần tiền thuế đã thu được để hỗ trợ những người nông dân chịu thiệt hại trong ngắn hạn, trước khi các biện pháp thuế quan phát huy hiệu quả. Đây không phải là lần đầu nông dân Mỹ rơi vào tình cảnh này. Năm 2019, sau khi ông Trump áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh đã giảm nhập khẩu đậu tương Mỹ. Khi đó, Chính quyền đã tung gói cứu trợ trị giá 23 tỷ USD cho nông dân. Kết quả là nông dân Brazil mới là bên hưởng lợi lớn nhất. Theo ông Todd Main thuộc Hiệp hội Đậu tương Illinois, Mỹ đã mất khoảng 20% thị phần vào tay Brazil và đến nay vẫn chưa thể giành lại được. Lần này, Trung Quốc gần như hoàn toàn chuyển sang Nam Mỹ, đẩy xuất khẩu đậu tương của Brazil lên mức cao kỷ lục. Từ tháng 1-8/2025, Brazil đã xuất sang Trung Quốc 66 triệu tấn đậu tương, chiếm 3/4 tổng lượng xuất khẩu của nước này.