[Chăn Nuôi Việt Nam] – Trước áp lực từ Streptococcus suis và tình trạng kháng kháng sinh gia tăng, ngành chăn nuôi heo cần giải pháp phòng ngừa bền vững. LUMIGARD MOST – sản phẩm chứa hỗn hợp các acid esters chuyên biệt đang chứng minh hiệu quả trong bảo vệ heo con và giảm dần sự phụ thuộc vào kháng sinh.

Tại “Hội nghị Khoa học và Công nghệ Ngành Heo Toàn quốc (PST) lần thứ nhất”, diễn ra tại Đồng Nai vào ngày 24 – 25/5/2025, do Trường Đại học Lâm nghiệp – Phân hiệu Đồng Nai phối hợp với Chi hội Chăn nuôi Cần Thơ và Câu lạc bộ Ngành Heo Việt Nam tổ chức, với chủ đề “Từ khoa học cơ bản đến ứng dụng – Từ trang trại đến bàn ăn”, Công ty TNHH MiXscience Asia đã tham gia trình bày tham luận với nội dung: “Phòng ngừa Streptococcus suis – Ưu tiên hàng đầu trong chăn nuôi heo”.

Streptococcus suis – Kẻ thù giấu mặt trong chuồng nuôi

Trong ngành chăn nuôi heo hiện nay, Streptococcus suis (S. suis) không còn là một cái tên xa lạ đối với người chăn nuôi và các bác sĩ thú y. Đây là loại vi khuẩn Gram dương, hình cầu hoặc hình trứng, sống kỵ khí tùy tiện và thường tồn tại theo cặp hoặc chuỗi ngắn. S. suis có tới 29 dạng huyết thanh (serotype), được phân biệt dựa trên cấu trúc nang polysaccharide. Trong đó, serotype 2 và 9 là hai dạng phổ biến và nguy hiểm nhất, xuất hiện nhiều ở châu Á và châu Âu.

Vi khuẩn này thường trú ngụ ở phần trên của đường hô hấp: mũi, họng, amidan của heo khỏe mạnh mà không gây biểu hiện bệnh. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện thuận lợi như stress, suy giảm miễn dịch, vệ sinh kém hoặc đồng nhiễm với các mầm bệnh khác, S. suis có thể bùng phát mạnh, gây ra các hội chứng nghiêm trọng như viêm màng não, nhiễm trùng máu, viêm khớp, viêm phổi và thậm chí gây chết heo.

Đặc biệt, S. suis chủ yếu được truyền từ nái sang heo con thông qua đường sinh dục, tiếp xúc trực tiếp hoặc qua không khí. Tỷ lệ heo con mang khuẩn trong đàn có thể lên tới 80 – 100%, trong khi tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 5 – 50% tùy theo điều kiện vệ sinh và sức khỏe trại. Nếu không được điều trị, tỷ lệ chết có thể lên tới 20%. Dù đã có một số loại vaccine dạng autogenous (tự phối), nhưng vẫn chưa có vaccine thương mại phổ rộng nào được chứng minh hiệu quả toàn diện với tất cả serotype của S. suis.

Tình trạng nhiễm S. suis thường xảy ra mạnh nhất sau khi heo con cai sữa, khi kháng thể mẹ truyền không còn đủ bảo vệ. Vi khuẩn xâm nhập qua amidan, vào máu, lan rộng ra các cơ quan như hệ thần kinh trung ương, khớp và phổi. Heo nhiễm bệnh thường sốt, yếu, khó thở, run rẩy, mất kiểm soát các chi và có thể chết nhanh chóng nếu không xử lý kịp thời.

Hình 1. Vi khuẩn có thể “đi xuyên” hàng rào bảo vệ tự nhiên của heo, gây bệnh nặng và có thể dẫn đến tử vong (Nguồn: Bài trình bày của MiXscience Asia tại Hội nghị ngày 25/5/2025)

Những thách thức trong phòng và điều trị Streptococcosis

Một trong những đặc điểm khiến S. suis trở thành mối nguy hàng đầu là khả năng “tận dụng cơ hội”. Vi khuẩn này có thể ngủ yên trong cơ thể heo khỏe, chỉ chờ điều kiện thuận lợi để phát bệnh. Sự xuất hiện đồng thời của các mầm bệnh khác như PRRS, cúm heo, circovirus (PCV2) hay Mycoplasma, kết hợp với điều kiện trại không đảm bảo như thông gió kém, độ ẩm cao, nhiều bụi, mật độ nuôi dày, thiếu vitamin E sẽ tạo điều kiện lý tưởng để S. suis tấn công.

Hiện nay, kháng sinh nhóm beta-lactam như penicillin, amoxicillin, ceftiofur vẫn được sử dụng là phương pháp điều trị chính cho bệnh này. Tuy nhiên, thực trạng kháng kháng sinh đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu. Tại Trung Quốc, 80% chủng S. suis phân lập cho thấy khả năng kháng với hơn ba loại kháng sinh, bao gồm cả các loại thường dùng như penicillin, ampicillin và ceftiofur. Ở châu Âu, các chủng serotype 9 bắt đầu nổi lên như một thách thức mới khi thể hiện mức độ kháng cao với nhiều loại kháng sinh phổ biến.

Việc sử dụng kháng sinh không kiểm soát không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn làm tăng nguy cơ kháng chéo sang các vi khuẩn khác, ảnh hưởng nghiêm trọng tới toàn ngành chăn nuôi. Hơn nữa, điều trị bằng thuốc gặp nhiều hạn chế vì heo bệnh thường giảm ăn, giảm uống, khiến lượng thuốc hấp thụ không đủ liều.

Ngoài thiệt hại về sức khỏe vật nuôi, S. suis còn là mối lo ngại đối với sức khỏe con người. Vi khuẩn này đã được ghi nhận gây viêm màng não, nhiễm trùng máu ở người, đặc biệt là những người tiếp xúc trực tiếp với heo hoặc ăn thịt sống. Tại Việt Nam, chi phí trực tiếp cho bệnh Streptococcosis ước tính từ 370.000 đến 500.000 USD/năm, chưa kể chi phí gián tiếp có thể lên đến gần 3 triệu USD. Tại Thái Lan, con số thiệt hại được ghi nhận khoảng 11,3 triệu USD GDP.

Trên toàn cầu, theo thống kê của USDA (Hoa Kỳ), thiệt hại do S. suis ước tính hơn 300 triệu USD mỗi năm. Một số nước châu Âu như Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha cũng báo cáo chi phí thiệt hại hàng triệu euro mỗi năm vì bệnh này. Trong đó, chi phí cho vaccine autogenous (vaccin tự sinh) vẫn chiếm phần lớn tổng chi phí thú y.

LUMIGARD MOST – Hướng đi mới trong phòng ngừa Streptococcus suis

Trước tình trạng kháng sinh bị lạm dụng và hiệu quả phòng bệnh bằng vaccine còn hạn chế, các nhà nghiên cứu đã hướng đến giải pháp tăng cường miễn dịch tự nhiên và cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột để chống lại sự xâm nhập của S. suis. Một trong những sản phẩm nổi bật hiện nay là LUMIGARD MOST – giải pháp thế hệ mới đến từ Pháp.

LUMIGARD MOST là hỗn hợp độc quyền của các acid hữu cơ dạng esters được sản xuất dưới công nghệ VSTAR – các hợp chất có khả năng ức chế mạnh sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, đồng thời hỗ trợ cải thiện sức khỏe đường ruột cho heo con. Cơ chế hoạt động của sản phẩm này tập trung vào:

• Tăng cường sức khỏe niêm mạc ruột, giúp đường ruột hoạt động tốt hơn, hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn.

• Hỗ trợ phát triển lông nhung ruột, giúp tăng hấp thu dinh dưỡng và tăng cường hệ miễn dịch đường ruột.

• Cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tạo điều kiện cho các vi khuẩn có lợi phát triển.

• Giảm các phản ứng viêm trong cơ thể, từ đó giảm nguy cơ phát bệnh.

Hình 2: Thử nghiệm heo con S. suis – Ngăn ngừa việc xâm chiếm của vi khuẩn gây bệnh (Nguồn: Bài trình bày của MiXscience Asia tại Hội nghị ngày 25/5/2025)

Một nghiên cứu được MiXscience Asia thực hiện với ba nhóm heo con (nhóm đối chứng âm, nhóm đối chứng dương bị gây nhiễm và nhóm được bổ sung LUMIGARD MOST với liều 2 kg/tấn thức ăn) cho thấy: sản phẩm này giúp giảm rõ rệt mật độ vi khuẩn S. suis 9 trong amidan, nơi được xem là “cửa ngõ” xâm nhập chính của vi khuẩn vào cơ thể heo.

Kết quả cho thấy, nhóm sử dụng LUMIGARD MOST có lượng vi khuẩn thấp hơn đáng kể so với nhóm không bổ sung sản phẩm và gần đạt mức như nhóm không bị nhiễm khuẩn. Điều này chứng minh vai trò của sản phẩm trong việc hạn chế khả năng vi khuẩn xâm chiếm ngay từ đầu thay vì chỉ điều trị khi đã phát bệnh.

Đại diện MiXscience Asia cho biết, chi phí sử dụng LUMIGARD MOST tại châu Âu dao động từ 0.60 đến 1.30 euro/heo con, con số hoàn toàn hợp lý nếu so sánh với chi phí điều trị bệnh hoặc thiệt hại kinh tế do heo chết, chậm lớn, đồng đều kém.

“Người chăn nuôi nên cân nhắc bổ sung LUMIGARD MOST vào khẩu phần ăn tại các giai đoạn quan trọng: thức ăn cho nái chửa, nái nuôi con đối với nái và thức ăn cho heo con tập ăn cũng như giai đoạn cai sữa, đây là những thời điểm dễ tổn thương nhất với S. suis – như một biện pháp chủ động bảo vệ đàn heo và đầu tư cho sự ổn định dài hạn của trại”, đại diện MiXscience Asia khuyến cáo.

S. suis là một trong những mối đe dọa hàng đầu trong ngành chăn nuôi heo, không chỉ vì mức độ phổ biến và khó kiểm soát mà còn vì tác động lớn đến kinh tế, sức khỏe đàn heo và cả con người. Trong bối cảnh kháng kháng sinh gia tăng và vaccine chưa hiệu quả toàn diện, việc chuyển hướng sang các giải pháp phòng ngừa bằng dinh dưỡng và tăng cường hệ miễn dịch là xu hướng tất yếu.

LUMIGARD MOST – với công thức chứa các acid esters độc quyền, là một trong những lựa chọn hiệu quả và an toàn để hỗ trợ phòng ngừa bệnh Streptococcosis. Sản phẩm này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe heo con ngay từ giai đoạn nhạy cảm nhất, mà còn góp phần  xây dựng mô hình chăn nuôi bền vững, ít phụ thuộc vào kháng sinh, giảm chi phí lâu dài và nâng cao chất lượng vật nuôi.

Phạm Huệ