[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Hiện nay, vấn đề tồn dư thuốc kháng sinh trong thực phẩm chăn nuôi đang là mối lo ngại chung của toàn xã hội, đặc biệt là đối với người tiêu dùng. Việc sử dụng kháng sinh sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm, sức khỏe con người, môi trường và là rào cản lớn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm động vật.

Vì vậy, sử dụng các hoạt chất có nguồn gốc thực vật thay thế kháng sinh là rất cần thiết không những tạo ra các sản phẩm sạch mà còn hạn chế được hiện tượng kháng kháng sinh đối với những vi khuẩn gây bệnh trên gia súc và con người. Do đó, thế giới, đặc biệt tại châu Âu đã ban hành luật cấm sử dụng kháng sinh như chất kích thích tăng trưởng trong thức ăn gia súc. Tại Việt Nam, sử dụng kháng sinh trong thức ăn gia súc cũng đang được quan tâm, hạn chế hơn thông qua ý thức của nhà chăn nuôi và quy định từ phía nhà nước. Tuy hạn chế hay không sử dụng kháng sinh như chất kích thích tăng trưởng được sự ủng hộ và yêu cầu của người tiêu dùng, nhưng điều này lại gây khó khăn cho nhà chăn nuôi bởi sẽ làm năng suất con thú giảm sút, và tăng chi phí chăn nuôi.

Sử dụng các hoạt chất có nguồn gốc thực vật thay thế kháng sinh là rất cần thiết trong chăn nuôi

Vì sao tannin (polyphenol) được quan tâm?

Tannin (acid tannic) thuộc nhóm polyphenol, là hợp chất có cấu trúc phức tạp và được chia thành 2 nhóm tannin thủy phân và tannin cô đặc. Tannin (polyphenol) hiện diện trong hầu hết thực vật và có nhiều trong cà phê, trà, nho, cam thảo, dâu, cây hạt dẻ, các loại đậu…Tùy thuộc vào nguồn thực vật, thành phần và cấu trúc tannin cũng khác biệt rất lớn. Tannin thủy phân có tính năng kháng khuẩn mạnh hơn tannin cô đặc, và được phân hủy hấp thu phần nào trong đường tiêu hóa. Đáng chú ý, tannin từ cây hạt dẻ chỉ có tannin thủy phân.

Quan điểm truyền thống và một số công trình nghiên cứu khoa học trong dinh dưỡng thú đơn vị nói chung, và gia cầm nói riêng cho rằng tannin (tannic acid) là chất kháng dinh dưỡng, làm giảm lượng thức ăn ăn vào, giảm khả năng tiêu hóa và ảnh hưởng xấu đến năng suất vật nuôi. Tuy nhiên tác động không tốt của tannin từ những nghiên cứu trên là do hàm lượng tannin trong khẩu phần cao và nguồn tannin có cấu trúc không tốt, như tannin trong các loại cao lương.

Những nghiên cứu gần đây đã chứng tỏ khi tannin được sử dụng với liều lượng đúng mức, tùy nguồn gốc thực vật, và cấu trúc có thể nâng cao năng suất vật nuôi, tăng cường sức khỏe, kháng khuẩn và là một ứng cử viên có thể thay thế việc dùng kháng sinh trong khẩu phần gia cầm (Redondo và ctv., 2014). Tannin trong thực vật từ lâu đã được ứng dụng để điều trị tiêu chảy, tác động này càng rõ với các động vật có đường tiêu hóa ngắn như gia cầm.

Thí nghiệm của Schiavoneetal và ctv., 2008 cho thấy chiết xuất tannin từ cây hạt dẻ giúp cải thiện đáng kể tăng trưởng của gà thịt, và giảm lượng nitơ trong chất độn chuồng giúp bảo vệ môi trường. Đặc biệt, tannin cũng có thể làm giảm ký sinh trùng đường ruột trên gia cầm (Marzoni và ctv ., 2005).

Về tác động trên vi khuẩn, tannin thực vật có khả năng ức chế vi khuẩn phát triển và tác động đến vi khuẩn Gram dương mạnh hơn (Nohynek và ctv., 2006; Engels và ctv., 2011). Chiết xuất tannin từ cây hạt dẻ cũng cho kết quả ngăn ngừa các bệnh viêm ruột hoại tử do vi khuẩn Clostridium perfringens trên gia cầm cả lâm sàng và trong phòng thí nghiệm (Elizondo và ctv., 2010; Redondo và ctv., 2013; Tosi và ctv., 2013). Đồng thời, vi khuẩn Clostridium perfringens khó có khả năng đề kháng lại tannin như đối với kháng sinh (Redondo ctv., 2015), và điều này giúp nhà chăn nuôi an tâm sử dụng chế phẩm có chứa tannin lâu dài hơn.

Kết quả trong phòng thí nghiệm của Lupini và ctv (2009) cho thấy tannin có thể ức chế một số virus gây bệnh trên gia cầm. Đồng thời, vì thuộc nhóm polyphenol, tannin cũng là chất chống oxy hóa tự nhiên mạnh cũng như vitamin E, và C. Theo tính toán, 3g tannin từ cây hạt dẻ tương đương 90,4mg vitamin E cho vào thức ăn. Bổ sung tannin vào thịt gia cầm chế biến làm tăng hạn sử dụng thêm 15 ngày (Malay và ctv., 2013).

Với những ưu thế của tannin thì hiện nay tại Việt Nam có sản phẩm Silvafeed là sản phẩm được chiết xuất từ thân cây hạt dẻ có nguồn gốc Châu Âu có 170 năm kinh nghiệm nghiên cứu về tannin.  Với thành phần Chỉ có tannin thủy phân (acid tannic ≥ 75%), dạng bột màu nâu đỏ, dễ tan trong nước, ethanol, acetone, glycerin v.v…Có mùi tương đối lạ, vị chát, 100% thuần tự nhiên, an toàn hữu hiệu.

Ảnh hưởng của Tannin (Silvafeed) đến hiệu quả chăn nuôi gà thịt

Thí nghiệm thực hiện trên 360 gà lai Chọi lúc 01 ngày tuổi với tỷ lệ trống mái là 1:1 được chia hoàn toàn ngẫu nhiên vào 4 nghiệm thức (NT), mỗi nghiệm thức gồm 90 con được nuôi trong 3 ô chuồng như 3 lần lặp lại, mỗi ô gồm 30 con, trọng lượng gà thí nghiệm tương đối ngang nhau đạt khoản 42gam/con. Sử dụng thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh và cho ăn tự do với các mức bổ sung tanin khác nhau là 300gam/tấn, 450gam/tấn, 600gam/tấn (Sivalfeed/thức ăn) và lô đối chứng. Thức ăn được cân và ghi chép theo ngày, khối lượng gà được cân theo tuần và được cân cố định vào 1 ngày trong tuần trước khi cho ăn, cân từng cá thể bằng cân điện tử SF 400 với sai số ± 1gam. Các chỉ tiêu theo dõi gồm gồm trọng lượng kết (gam/con), sinh trưởng tuyệt đối (gam/con/ngày), tiêu tốn thức ăn (FCR).

Kết quả thí nghiệm cho thấy trọng lượng kết thúc của gà lai Chọi từ 1 đến 13 tuần tuổi tăng dần qua các tuần tuổi ở các lô thí nghiệm với mức bổ sung Sivalfeed khác khau. Tuy có sự khác nhau về trọng lượng kết thúc ở các lô thí nghiệm nhưng không có sự khác biệt về thống kê ( P>0,05). Cả giai đoạn thí nghiệm sinh trưởng tuyệt đối ở lô NT 2 đạt cao nhất (21,1gam), tiếp đến là lô đối chứng (20,4gam), 2 lô thí nghiệm 2 và 3 bằng nhau (20,2gam). Tuy có sự khác nhau về mức sinh trưởng tuyệt đối ở các lô thí nghiệm nhưng không có sự khác biệt về thống kê (p>0,05). Đối với tiêu tốn thức ăn (FCR) thì kết quả cho thấy có sự khác nhau giữa các lô thí nghiệm qua từng tuần tuổi (bảng 1). FCR ở NT 1 là thấp nhất 2,63; tiếp đến  NT 2 và NT 3; cao nhất là ở NT đối chứng là 3,09, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Kết quả này cho thấy tanin có tác dụng làm se niêm mạc ruột và làm giảm nhu động đường ruột. Nên thức ăn sẽ ở trong đường tiêu hóa lâu hơn và tăng khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng dẫn tới nâng cao hiệu quả sử dụng thức ăn, tuy nhiên nếu bổ sung ở mức cao sẽ gây rối loạn tiêu hóa. Với kết quả thí nghiệm thu được cho thấy bổ sung ở mức 300 gam chế phẩm Silvafeed làm tăng hiệu quả sử dụng thức ăn của gà.

Bảng 1. Tăng trọng và FCR của gà lai chọi ăn các khẩu phần thức ăn cơ bản và có bổ sung Silvafeed từ 1 đến 13 tuần tuổi

3. KẾT LUẬN

Như vậy bổ sung tannin vào trong khẩu phần ăn cho gà lai chọi mang lại hiệu quả sử dụng thức ăn tốt hơn lô không bổ sung. Từ đó giảm chi phí thức ăn và giá thành sản phẩm nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi của gà lai chọi.

Nguyễn Đức Điện

                                                                                   Trường Đại học Tây Nguyên