Năm 2020, thịt heo nhập khẩu giúp hạ nhiệt giá heo trong nước thì thịt gà giá rẻ lại tàn phá ngành chăn nuôi gia cầm nặng nề nhất trong lịch sử.

Ngành chăn nuôi gà đang được cảnh báo nguy cơ sẽ “chết” và nhiều ý kiến cho rằng thịt gà trong nước đang bị cạnh tranh bất bình đẳng.

Thịt heo nhập khẩu từ Mỹ được bán tại một siêu thị ở quận 2, TP.HCM chiều 5-1 – Ảnh: QUANG ĐỊNH

Thịt nhập khẩu tăng nóng

Chính thức khai trương kho đông lạnh công suất 70.000 tấn vào ngày 1-1 vừa qua, ông Dương Ngọc Minh, tổng giám đốc Công ty cổ phần Hùng Vương, cho rằng ngày chính thức khai trương đã có 50% kho được sử dụng để chứa hàng của khách đặt trước. Trong vòng 2-3 tháng tới, toàn bộ công suất kho cũng được lấp đầy do nhu cầu trữ đông hàng hóa tại VN rất cao.

“Nhu cầu tìm kho trữ thực phẩm đông lạnh xuất nhập khẩu tăng rất nhanh những năm trở lại đây đã khiến ngành xây dựng kho lạnh cho thuê trở thành ngành có lợi nhuận hấp dẫn, khi chỉ mất khoảng 4 năm kể từ ngày đi vào hoạt động là có thể thu hồi vốn”, ông Minh cho biết.

Theo các công ty kinh doanh thực phẩm, lượng thịt nhập khẩu trong năm 2019 và 2020 đã tăng lên nhanh chóng. Bên cạnh khoảng 200.000 tấn thịt gà mỗi năm, năm 2020 còn có thêm nhiều thịt heo và bò nhập khẩu. Nhiều thời điểm hàng về đến cảng nhưng không tìm được kho chứa nên doanh nghiệp giảm giá sâu để bán ngay. Có những thời điểm giá thịt gà bán ra chưa tới 15.000 đồng/kg trong khi giá thành trong nước 23.000 – 24.000 đồng/kg (gà lông).

Heo nhập khẩu đã giúp hạ nhiệt giá heo hơi trong nước từ mức cao nhất 100.000 đồng/kg xuống 65.000 đồng/kg vào tháng 10-2020. Nhưng đồng thời cũng tạo ra cơ hội để các nước xuất khẩu tìm cách thâm nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị này tại VN.

Một mặt hàng khác là thịt bò cũng có mức tăng trưởng cao do trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu. Ông Tống Xuân Chinh, phó cục trưởng Cục Chăn nuôi, cho biết trong 11 tháng đầu năm 2020, VN đã nhập 517.904 con trâu, bò (91,5% là bò) với trị giá hơn 556 triệu USD cho mục đích giết mổ lấy thịt. Cũng trong 11 tháng đầu năm, VN nhập 80.124 tấn thịt trâu, bò đông lạnh, trị giá 295,9 triệu USD.

Nếu như nhập khẩu thịt heo, bò đáp ứng phần thiếu hụt nhu cầu trong nước, qua đó giảm giá bán lẻ tới tay người tiêu dùng thì việc nhập khẩu thịt gà đã góp phần làm ngành này thiệt hại nặng nề nhất trong lịch sử chăn nuôi.

Theo các trang trại chăn nuôi gà, nguyên năm 2020 người nuôi gà đều lỗ khi giá gà nhiều lúc giảm còn 13.000 – 14.000 đồng/kg và tính trung bình hằng tháng không tháng nào vượt quá giá thành sản xuất.

Nhiều nước nhảy vào thị trường 18 tỉ USD

Theo ước tính của ngành chăn nuôi, thị trường thịt tại VN có giá trị khoảng 18 tỉ USD/năm. Sự bất ổn của ngành chăn nuôi trong nước là cơ hội để thịt nhập khẩu ngày càng nhiều và thâm nhập sâu chuỗi phân phối và tiêu dùng tại VN.

Những năm qua, các quốc gia xuất khẩu thịt lớn trên thế giới như Mỹ, EU, Úc, Hàn Quốc, Nhật Bản… đều có những chương trình quảng bá và tiếp thị các sản phẩm thịt đến người tiêu dùng VN. Mới đây, Ireland, nước xuất khẩu thịt bò lớn nhất châu Âu (EU), đang có chương trình xúc tiến thương mại tại VN.

Hiệp hội Những người chăn nuôi heo Thái Lan cho hay sản lượng heo sống của Thái năm 2021 dự báo tăng 10% so với mức 22 triệu con trong năm 2020. Dự báo năm 2021 Thái Lan sẽ xuất khẩu khoảng 2,4 triệu heo sống sang Campuchia, Lào, VN và Myanmar, tăng 20% so với năm 2020.

Theo Bộ NN&PTNT, đến nay đã có gần 2.000 công ty của 24 quốc gia và vùng lãnh thổ được công nhận đủ điều kiện xuất khẩu thịt và sản phẩm động vật vào VN. Trong đó nhiều nhất là Mỹ có 479 công ty, Pháp 172, Nhật 152, Úc 130, Ý 121 và Brazil cũng có tới 86 công ty…

Thịt gà nhập khẩu giá rẻ làm ngành nuôi gà trong nước thua lỗ nặng nề trong năm 2020 – Ảnh: Tr.Mạnh

Chăn nuôi gà sẽ “chết”?

Ông Nguyễn Văn Ngọc, phó chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam Bộ, cho biết giá gà nhập khẩu quá rẻ đang giết chết ngành chăn nuôi gà trong nước. Có thể trong chăn nuôi heo giá thành tại VN còn cao hơn nhiều so với các quốc gia tiên tiến, nhưng gà công nghiệp giá thành tại VN đã cạnh tranh được với họ. Các nước xuất khẩu có lợi thế về vùng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi nhưng lại tốn chi phí vận chuyển, lưu kho nên giá thành không thể thấp đến mức chỉ có 15.000 – 16.000 đồng/kg về đến cảng VN như vậy được.

Ông Ngọc cho hay hiệp hội đã đề xuất nhiều lần việc kiểm soát nguồn gốc thịt gà, thời hạn sử dụng và việc sử dụng chất tạo nạc cấm trong chăn nuôi nhưng chưa được giải quyết và cho rằng người nuôi gà VN đang phải cạnh tranh không lành mạnh với các nước nhập khẩu.

Theo ông Vũ Mạnh Hùng – tổng giám đốc Tập đoàn Hùng Nhơn (Bình Phước), cả năm 2020 ngành nuôi gà của VN thua lỗ nặng nề, ngoài bị ảnh hưởng bởi gà nhập khẩu giá rẻ còn do nguồn cung trong nước vượt nhu cầu. Có hai nguyên nhân dẫn đến mất cung cầu trong nước là sức tiêu thụ giảm do ảnh hưởng của Covid-19, nhưng quan trọng nhất là các công ty tăng đàn quá nhanh.

Ông Hùng cho rằng ngành gà của VN không có chiến lược hay kiểm soát cụ thể dẫn tới bất ổn lúc thừa rất nhiều, giá gà rẻ như rau nhưng cũng có thời điểm thiếu hụt phải nhập khẩu rất nhiều. Chính vì vậy, Chính phủ hay Bộ NN&PTNT rất khó ban hành các chính sách hỗ trợ ngành chăn nuôi gà.

“Hãy làm như Hà Lan, họ quy hoạch các vùng chăn nuôi với số lượng cụ thể đến từng trang trại cho từng năm nên sản lượng ổn định, rất dễ ban hành chính sách xuất nhập khẩu. Ai muốn nuôi nhiều hơn phải đàm phán mua lại quota. Tôi cho rằng VN cũng cần phải có chính sách như vậy để ổn định nguồn cung trong nước, trên cơ sở đó Nhà nước mới có những chính sách kiểm soát thịt nhập khẩu”, ông Hùng đề xuất.

* Ông Phạm Đức Bình (phó chủ tịch Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi VN): Quá khó để cạnh tranh

Việc thịt nhập khẩu từ nước ngoài vào VN sẽ ngày càng nhiều hơn là một quá trình không thể đảo ngược, bởi đây là ngành VN có rất ít lợi thế cạnh tranh. Nhìn cả chuỗi chăn nuôi từ con giống, thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, hệ thống chuồng trại công nghệ cao… thì VN chúng ta có gì? Không gì cả, toàn bộ là nhập khẩu thì làm sao cạnh tranh với người ta.

VN trước đây thu hút chăn nuôi bởi lợi thế đất đai và nhân công giá rẻ. Nhưng cả hai yếu tố trên đều đang dần mất đi. Chi phí nhân công ngày càng tăng nhanh trong khi doanh nghiệp tiếp cận được quỹ đất đủ yêu cầu để đầu tư trang trại chăn nuôi giờ đây cực kỳ khó vì cả chính sách lẫn giá cả. Giá đất nông nghiệp nông thôn thời gian qua cũng tăng nóng theo những cơn sốt đất phân lô bán nền. Giá đất cao như thế này thì ai còn dám bỏ tiền ra mua đất xây trang trại chăn nuôi.

Ngành chăn nuôi phát triển tốt?

Trong khi đó, theo Bộ NN&PTNT, dịch bệnh trên gia súc, gia cầm tiếp tục được kiểm soát. Các địa phương tiếp tục triển khai giải pháp thúc đẩy tái đàn, tăng đàn, khôi phục chăn nuôi heo trên địa bàn, nhất là tại các cơ sở chăn nuôi quy mô lớn.

Tổng sản lượng thịt các loại cả năm ước đạt 5,39 triệu tấn, tăng 5,4% so với năm 2019. Trong đó, thịt heo đạt 3,46 triệu tấn, tăng 3,9%; thịt gia cầm 1,42 triệu tấn, tăng 9,2%; thịt bò 372.500 tấn, tăng 4,8%…

Tác giả: Trần Mạnh

Nguồn: Báo Tuổi trẻ