Cả nước đang có gần 24.000 nhà nuôi yến. Tổ yến Việt Nam đã được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ tổ yến lớn nhất nhưng vẫn đang cần hoàn thiện các thủ tục để đi chính thức.

Cơ hội lớn cho ngành yến

Tại Hội nghị “Đánh giá tình hình chăn nuôi chim yến và xây dựng dữ liệu nhà nuôi chim yến phục vụ xuất khẩu”, do Bộ NN-PTNT, FAO và USAID tổ chức tại TP.HCM ngày 16/2, ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục Chăn nuôi, cho biết, đến năm 2022, cả nước đã có 23.665 nhà yến. Các địa phương có số lượng nhà yến tăng nhanh nhất là Kiên Giang, Khánh Hòa và Lâm Đồng. Tỉnh có số lượng nhà yến lớn nhất là Kiên Giang 2.995 nhà yến, tiếp đến là Bình Định 1.722 nhà yến.

Bốn vùng ĐBSCL, Đông Nam bộ, Nam Trung bộ và Tây Nguyên có 100% số tỉnh có nghề nuôi yến. Nhiều nhất là khu vực ĐBSCL với 10.572 nhà yến, chiếm 44,67%. Tiếp đến là vùng Nam Trung bộ với 5.965 nhà yến, chiếm 25,21%. Vùng Đông Nam bộ với 4.958 nhà yến, chiếm 20,95%. Vùng Tây Nguyên với 1.969 nhà yến, chiếm 8,32%.

• 7 bước để đăng ký xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc
• Tổ yến cho nguồn thu xuất khẩu khoảng 200 – 300 triệu USD/năm

Nuôi chim yến đang có nhiều cơ hội phát triển khi chim yến đã chính thức được coi là động vật khác trong chăn nuôi, được hướng dẫn quản lý trong Luật Chăn nuôi và các văn bản dưới luật. Đồng thời, sản phẩm của yến được đưa vào định hướng trong Chiến lược phát triển chăn nuôi 2021-2030, tầm nhìn 2045.

Đặc biệt, ngày 9/11/2022, Bộ NN-PTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc, đây là cơ hội rất lớn cho ngành yến Việt Nam, bởi nhu cầu tiêu thụ tổ yến đang tăng mạnh trên thế giới, mà Trung Quốc chính là thị trường tiêu thụ lớn nhất.

Theo ông Trần Phương Tuấn, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Phát triển Tổ yến Việt Nam, tổng doanh thu tổ yến trên thế giới trong năm 2022 đạt trên 10 tỷ USD. Trong đó, thị trường Trung Quốc chiếm trên 80% (trên 8 tỷ USD). Ngoài Trung Quốc, tổ yến còn được tiêu thụ nhiều ở Hongkong, Đài Loan, Mỹ, Úc, New Zealand… là những nơi có nhiều người Hoa sinh sống.

Hiện nay, ở thị trường Trung Quốc, 2 nguồn cung cấp tổ yến chính ngạch chủ yếu là Indonesia và Malaysia. Năm 2022, Trung Quốc nhập khẩu chính ngạch 451,6 tấn tổ yến, gồm 291,8 tấn đến từ Indonesia và 159,8 tấn đến từ Malaysia.

Tổ yến Việt Nam đã xuất khẩu sang Trung Quốc nhưng là qua đường tiểu ngạch và chiếm thị phần rất khiêm tốn trên thị trường này. Vì vậy, việc ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc sẽ giúp cho ngành yến Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này trong thời gian tới.

Sớm hoàn thiện thủ tục xuất khẩu

Tuy nhiên, để xuất khẩu được tổ yến Việt Nam sang Trung Quốc theo đường chính ngạch, cần phải hoàn thiện các thủ tục xuất khẩu, mà trước hết là cấp mã số cho nhà nuôi chim yến.

Bởi trong Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc, yêu cầu sản phẩm tổ yến xuất khẩu phải có sự giám sát theo chuỗi sản phẩm, có thể truy xuất nguồn gốc từ gây nuôi, khai thác, sơ chế, chế biến, bảo quản, đóng gói, ghi nhãn đến sản phẩm cuối cùng, đáp ứng yêu cầu kiểm soát chất lượng, an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm.

Chính vì vậy, Bộ NN-PTNT, Cục Chăn nuôi đang khẩn trương lấy ý kiến các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia… để hoàn thiện và sớm ban hành hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến.

Việc sớm ban hành hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến cũng đang được các địa phương và doanh nghiệp mong đợi để có thể sớm bắt tay vào xuất khẩu chính ngạch tổ yến sang Trung Quốc. Nhiều doanh nhân ngành yến bày tỏ mong muốn có thể xuất khẩu chính ngạch những lô hàng tổ yến sang Trung Quốc ngay trong năm nay.

TS Nguyễn Đức Trọng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, cho rằng, Bộ NN-PTNT cần kịp thời chỉ đạo các cơ quan trực thuộc phối hợp với FAO và các doanh nghiệp triển khai hướng dẫn cho các địa phương, thống nhất về quản lý ngành yến.

Các doanh nghiệp chế biến chủ động xây dựng phần mềm cấp mã QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, quản lý sản phẩm theo chuỗi, từ nuôi, vệ sinh thú y, kiểm soát dịch bệnh, thu hoạch, vận chuyển, sơ chế, chế biến, tiêu thụ. Phần mềm truy xuất nguồn gốc có thể tích hợp vào phần mềm về cơ sở dữ liệu quốc gia để phục vụ cho quản lý ngành.

Ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục Chăn nuôi

Để phát triển ngành yến có hiệu quả, có 3 điều kiện cần: tổ chức lại hệ thống sản xuất và quản lý sản phẩm yến theo chuỗi giá trị; gắn mã định danh và thực hiện truy xuất nguồn gốc; đảm bảo về an toàn dịch bệnh, an toàn sinh học đối với cơ sở nuôi yến và an toàn thực phẩm đối với sản phẩm tổ yến.

Đồng thời, có 3 điều kiện đủ là: xây dựng và tiêu chuẩn hóa thương hiệu quốc gia về sản phẩm tổ yến; cam kết mạnh mẽ về hợp tác giữa doanh nghiệp chế biến xuất khẩu tổ yến với người nuôi chim yến; sự ủng hộ vào cuộc giữa các cơ quan Trung ương, chính quyền địa phương nhằm thúc đẩy thị trường xuất khẩu tổ yến chính ngạch.

Thanh Sơn

Báo Nông Nghiệp Việt Nam