[Chăn nuôi Việt Nam] – Ngành chăn nuôi nước ta đang phát triển nhanh chóng, đóng góp quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Tuy nhiên, cùng với sự tăng trưởng đó, mối lo ngại về ô nhiễm môi trường phát sinh từ hoạt động chăn nuôi ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Chăn nuôi được xác định là một trong những ngành sản xuất tạo ra lượng chất thải nhiều nhất ra môi trường. Chất thải rắn chăn nuôi là nơi khu trú, tồn dư của nhiều loại vi sinh vật và mầm bệnh có hại (Bùi Hữu Đoàn và cs, 2011).

Theo báo cáo của Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), chất thải của chăn nuôi toàn cầu tạo ra 65% lượng Nitơ oxit (N₂O) trong khí quyển. Đây là loại khí có khả năng hấp thụ năng lượng mặt trời cao gấp 296 lần so với khí CO₂. Cùng với các loại khí khác như CO₂, CH₄,… gây nên hiệu ứng nhà kính, làm trái đất nóng lên (Bùi Hữu Đoàn và cs, 2011).

Có nhiều biện pháp xử lý chất thải chăn nuôi bằng phương pháp hóa, lý (chôn lấp, ủ đống, đốt…), nhưng xử lý các chất thải chăn nuôi hữu cơ theo phương pháp sinh học tức là dùng một số vi sinh vật (VSV) có lợi nhất định không những đạt hiệu quả cao, rút ngắn thời gian, hạn chế ô nhiễm môi trường, mà còn tạo ra nguồn phân bón hữu cơ có giá trị cho cây trồng, cải thiện đất đai.

Vai trò của VSV trong xử lý chất thải chăn nuôi

Theo Gaur và cs (1980) cho thấy, việc bổ sung các loại VSV có khả năng phân hủy cellulose cùng các chất thải hữu cơ, giúp rút ngắn thời gian ủ phân chuồng từ 4-6 tháng xuống còn 1-2 tháng.

Yin và cs (2019) đã phát hiện ra rằng, việc bổ sung Bacillus spp. giúp thúc đẩy phân hủy các chất carbohydrate, chất béo và đạm thành những đơn vị nhỏ hơn. Bacillus phân huỷ nhanh các hợp chất hữu cơ, làm giảm mùi hôi thối, cạnh tranh môi trường sống làm giảm số lượng vi khuẩn có hại gây bệnh, kích thích sự phát triển các vi khuẩn có lợi, ổn định môi trường. Ngoài ra, các chủng vi khuẩn này còn phân hủy phụ phẩm cây trồng và nâng cao chất lượng phân hữu cơ.

Nghiên cứu của Đoàn Thị Vân và cs (2021), ứng dụng vi khuẩn B. licheniformis TT01 xử lý chất thải chăn nuôi chim cút cho kết quả rõ rệt. Sau 2 tháng sử dụng, phân chim cút tơi xốp, mật độ VSV gây hại trong phân giảm rõ rệt, hàm lượng khí H₂S giảm 90,24%; khí NH₃ giảm 80,37% so với đối chứng. Ngoài ra, B. licheniformis giúp phân hủy nhanh thành phần cellulose trong rơm rạ, giảm thời gian ủ phân và nâng cao chất lượng của phân ủ (Mohamed Ali Abdel-Rahman và cs, 2015).

Asano và cs (2010), Sakai và cs (2000), Tran và cs (2015) chỉ ra rằng, việc bổ sung vi khuẩn lactobacillus spp. (LAB) giúp đẩy nhanh quá trình ủ phân. Chủng Lactobacillus paracasei B1 có khả năng làm giảm 96,8% nồng độ NH₃ trong không khí, tác dụng thanh lọc kéo dài hơn 3 giờ (Hetian Zhang và cs, 2022). Nghiên cứu củaQuyen Ngoc Minh Tran và cs (2019) cho rằng, Pediococcus giúp đẩy nhanh quá trình ủ phân bằng cách tạo ra axit lactic ngăn chặn sự tạo ra axit acetic, do đó kích hoạt các VSV ủ phân bản địa hoạt động.

Sheffield và cs (2014) đã thêm Saccharomyces cerevisiae và Lactobacillus casei vào phân gà ghi nhận hàm lượng Salmonella typhimurium giảm sau 9 ngày bổ sung.

Nghiên cứu của Nafeesa Kulsoom và cs (2023) cho thấy, S. cerevisiae giảm lượng ammonium nitrate (NH₄NO₃) đối với chất thải từ: chăn nuôi gia súc (22,5%); gia cầm (9,7%); thủy sản (7,7%); phân bón (12,9%); thực vật (5,2%) và chất thải hỗn hợp (7%). 

Chế phẩm vi sinh EcoMic và ứng dụng trong xử lý chất thải chăn nuôi

Chế phẩm vi sinh EcoMic của Công ty HANVET là sản phẩm của đề tài “Nghiên cứu chế phẩm vi sinh xử lý chất thải rắn trong chăn nuôi” có mã số ĐTHV 2020/02.

Sản phẩm là tập hợp nhiều VSV hữu ích được phân lập, tuyển chọn với các hoạt tính sinh học mạnh, khả năng sinh trưởng nhanh, sinh các enzyme ngoại bào (amylase, cellulose, protease, xylanase), sinh chất kháng khuẩn và khử NH⁴⁺. Với hàm lượng 1,0×10¹¹ CFU/kg các Bacillus spp (B. subtilis, B. licheniformis, B. megaterium; (1,0×10¹¹ CFU/kg các vi khuẩn Lactic (Lactobacillus acidophilus, P. acidilactici) và 1,0×10¹⁰ CFU/kg Saccharomyces cerevisiae tác dụng phân hủy nhanh các chất thải chăn nuôi hữu cơ (phân, nước, lót chuồng, rơm rạ, trấu, cỏ, thân ngô, rác thải…) làm nguyên liệu đầu vào sản xuất phân bón. Ngoài ra, các VSV này ức chế sinh mùi, làm  giảm mùi hôi thối, khí độc trong chuồng trại, khu vực thu gom, xử lý chất thải.

Chế phẩm vi sinh EcoMic đã được ứng dụng thành công, khẳng định hiệu quả xử lý chất thải chăn nuôi gà tại Hợp tác xã Nguyễn Gia, xã Chính Nghĩa, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên (với quy mô 6 vạn gà đẻ trứng) có khu tập kết xử lý ủ phân. Ông Nguyễn Hữu Tuệ giám đốc Hợp tác xã Nguyễn Gia cho hay: “Trước đây, khi chưa biết đến chế phẩm vi sinh, phân gà được đóng bao bán tươi cho các nhà vườn. Tuy nhiên, phân gà chưa được xử lý có mùi hôi thối nên được thu mua với giá rẻ và không ổn định. Từ khi biết đến chế phẩm vi sinh EcoMic, phân gà được thu gom và xử lý. Phân sau xử lý hoai mục, khô xốp không còn mùi thối. Phân xử lý đến đâu các nhà vườn xếp hàng đặt mua hết đến đó với giá cao hơn, thật là lợi đôi đằng”.

Phân gà xử lý bằng chế phẩm vi sinh EcoMic sau 2 tháng đạt yêu cầu phân hữu cơ theo QC01-189-2019 (Hàm lượng chất hữu cơ ≥20; tỷ lệ C/N ≤12), tạo ra nguồn phân bón có giá trị cao cung ứng cho các nhà vườn trồng rau, hoa quả trong khu vực.

Chế phẩm vi sinh EcoMic đã được khẳng định hiệu quả trong việc dùng xử lý phân bò làm thức ăn nuôi trùn quế tại trại giun Gia An, thôn Hạnh Lâm, xã Mai Động, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên (với diện tích 2000m²). Tại đây, cơ sở có hệ thống bể ủ phân trước khi cho trùn quế ăn. Anh Nguyễn Thành Luân chủ trại giun chia sẻ: “Qua dùng thử nghiệm và so sánh với một số chế phẩm khác nhận thấy phân bò được xử lý bằng EcoMic giảm mùi thối rõ rệt, giun ăn dễ dàng và phát triển nhanh hơn, tăng sinh khối giun thu được, đồng thời thu được nguồn phân giun đáng kể”. Anh Luân quyết định đưa EcoMic vào quy trình xử lý thức ăn nuôi trùn quế của trại đến nay đang cho kết quả rất tốt và ổn định.

Kết luận

Sử dụng chế phẩm vi sinh EcoMic để xử lý chất thải chăn nuôi mang lại tác dụng rõ rệt. Ngoài việc góp phần bảo vệ môi trường, giảm ô nhiễm VSV có hại hay khí thải độc, vừa đảm bảo sức khỏe vật nuôi, hay tạo ra những phụ phẩm thứ cấp, đảm bảo phát triển nền chăn nuôi, nông nghiệp bền vững.

Công ty TNHH Dược HANVET