[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Chăn nuôi gia cầm ở nước ta về quy mô tổng đàn không chỉ đủ cho tiêu thụ trong nước mà tiềm năng xuất khẩu lớn, nếu tầm soát được các bệnh truyền lây nguy hiểm và sử dụng kháng sinh có kiểm soát để hạn chế tồn dư và kháng kháng sinh. Một trong những giải pháp hữu hiệu hiện nay là thực hiện quy trình chăn nuôi an toàn sinh học và sử dụng các chế phẩm sinh học thay thế kháng sinh.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Chăn nuôi gia cầm nói chung và chăn nuôi gà nói riêng đã và đang phát triển cả về quy mô và tính chuyên hoá. Ngày nay, việc sử dụng chế phẩm sinh học probiotics được xem như giải pháp mới trong chăn nuôi gà góp phần giảm thực trạng lạm dụng và kháng kháng sinh (Reuben et al., 2019). Bacillus subtilis (B. subtilis) khi sống cộng sinh trong hệ tiêu hóa, B. subtilis có thể mang lại nhiều lợi ích cho vật chủ, bao gồm cạnh tranh với các vi khuẩn có hại để giành vị trí bám, sản xuất các chất ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại, và tạo ra các enzyme giúp tăng cường quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng (Irawan et al., 2022).

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng bổ sung chế phẩm chứa B. subtilis (Procell B03 của công ty cổ phần công nghệ sinh học R.E.P Biotech) đến khả năng sinh trưởng và sự biến động số lượng của E. coli, vi khuẩn hiếu khí và bào tử trong phân và dịch ruột của gà thịt lông màu.

VẬT LiỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Thí nghiệm được tiến hành trên tổng số 200 gà nòi sọc đen 1 ngày tuổi khỏe mạnh, tương đối đồng đều về khối lượng được bố trí ngẫu nhiên vào 10 ô chuồng tương ứng; bố trí thí nghiệm gồm 2 nghiệm thức, với 20 con gà/nghiệm thức, và lặp lại 5 lần với tỷ lệ trống/mái tương đương nhau.

Nghiệm thức đối chứng (ĐC): Nuôi theo khẩu phần ăn cơ bản được quản lý dưới dạng thức ăn tự phối trộn cho gà đáp ứng tiêu chuẩn cho ăn của gà thịt của Bộ NN&PTNT (10 TCN 661-2005).

Nghiệm thức bổ sung chế phẩm Procell-B03: Nuôi theo khẩu phần ăn cơ bản có bổ sung chế phẩm B. subtilis đảm bảo nồng độ 2×10⁹ CFU/kg thức ăn. Tại mỗi giai đoạn của thí nghiệm (35, 42, 90 ngày tuổi), 10 con gà/nghiệm thức được giết mổ nhân đạo để kiểm tra các chỉ tiêu vi sinh vật trong phân và dịch ruột non (tá tràng, không tràng, hồi tràng).

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Ảnh hưởng của bổ sung Procell B03

Tăng tỷ lệ nuôi sống trong điều kiện không sử dụng kháng sinh

Kết quả cho thấy tỷ lệ sống ở gà có bổ sung chế phẩm B. subtilis (Procell B03) cao hơn so với nhóm đối chứng chỉ với khẩu phần ăn cơ bản (P < 0,05). Ở nhóm có bổ sung chế phẩm có tổng số con gà ở cuối giai đoạn là 80 con (80%) trong khi nhóm đối chứng chỉ có 72 con gà (72%). So với TCVN 9117:2011 về kỹ thuật trong chăn nuôi gà, thì tỷ lệ sống của gà bổ sung chế phẩm trong nghiên cứu này vẫn đảm bảo đạt yêu cầu. Theo Qiu et al. (2021), bổ sung B. subtilis giúp giảm tỷ lệ chết trên gà thí nghiệm. Một số nghiên cứu khác cho thấy cho biết bổ sung lợi khuẩn (B. amyloliquefaciens, B. licheniformis) cũng không làm ảnh hưởng đến tỷ lệ sống trên gà thịt (Chen et al.; Qin et al., 2024).

Tăng sinh trưởng tích lũy của gà

Kết quả cho thấy sinh trưởng tích lũy của gà ở các nghiệm thức tăng liên tục qua các tuần tuổi, trong đó tốc độ sinh trưởng ở gà có bổ sung chế phẩm Procell-B03 cao hơn đáng kể so với gà đối chứng (P < 0,05). Sự khác biệt về khả năng sinh trưởng ở hai nhóm thể hiện rõ từ tuần tuổi thứ 2 đến lúc kết thúc thí nghiệm ở 13 tuần tuổi (bảng 2). Tại 13 tuần tuổi trung bình gà đối chứng đạt trọng lượng 1.143,94 gam/con, trong khi gà ở nghiệm thức bổ sung chế phẩm Procell-B03 đạt trọng lượng tương đối cao với 1.300,58 gam/con. Như vậy, việc bổ sung chế phẩm đã giúp gà tăng trưởng tốt hơn. Tương tự, tác giả Qin et al. (2024) cũng cho biết bổ sung lợi khuẩn Bacillus giúp gà đạt tăng trọng trung bình ở 70 ngày tuổi 1.622,90 gam/con, cao hơn so với nhóm đối chứng với 1.515,50 gam/con. Theo Chen et al. (2024) mặc dù bị gây nhiễm cầu trùng và Clostridium perfringens ở giai đoạn 2; 2,5 – 3 tuần tuổi, tương ứng, thì gà được bổ sung B. subtilis vẫn tăng trưởng tốt và đạt trọng cao hơn đối chứng chỉ nuôi với khẩu phần cơ bản và bị gây nhiễm.

Giảm số lượng E. coli và vi sinh vật hiếu khí trong phân và dịch ruột

Đối với vi khuẩn E. coli: Mẫu phân và mẫu dịch ruột sau khi thu thập được tiến hành xác định số lượng vi khuẩn E. coli theo phương pháp pha loãng bồi dưỡng khuẩn lạc trên thạch đĩa SS-agar kết quả cho thấy có sự khác biệt về số lượng E. coli trung bình trong phân và dịch ruột non, đặc biệt giai đoạn gà 42, 90 ngày tuổi (P < 0,05). Mật độ E. coli ở nghiệm thức được bổ sung chế phẩm Procell-B03 có xu hướng giảm hơn so với đối chứng.

Đối với vi khuẩn hiếu khí tổng số: Tổng số vi khuẩn hiếu khí trung bình trong nghiệm thức có bổ sung chế phẩm Procell-B03 thấp hơn so với đối chứng các giai đoạn 34, 42 và 90 ngày tuổi (P < 0,05). Một số nghiên cứu cho thấy E. coli và Clostridium perfringens là những những vi khuẩn hiện hữu trong đường ruột của người, vật nuôi và gây bệnh khi hệ miễn dịch của vật chủ suy yếu (Ba et al.; Tiwari et al., 2024). Tuy nhiên, sự bổ sung Bacillus đã giúp cải thiện khả năng tiêu hoá thức ăn, và sự đóng chiếm của lợi khuẩn trong đường ruột giúp giảm sự bám dính vi khuẩn bất lợi trên bề mặt niêm mạc ruột (Hu et al., 2022). Nghiên cứu của Qiu et al. cho biết, bổ sung B. subtilis trong khẩu phần ăn của gà giúp giảm coliforms (3,80 x 10⁷ CFU/g) và C. perfringens (5,47 x 10⁵ CFU/g) trong manh tràng, so với nhóm đối chứng (coliforms – 5,29 x 10⁷ CFU/g; C. perfringens – 7,51 x 10⁵ CFU/g) (Qiu et al., 2021).

Tăng lượng bào tử B. subbtilis trong đường ruột

Qua kết cho thấy số lượng bào tử trung bình ở nghiệm thức gà được bổ sung chế phẩm Procell-B03 cao hơn đáng kể so với nhóm đối chứng ở tất cả các giai đoạn phân tích (P < 0,05). Một số nghiên cứu khác cũng cho thấy việc bổ sung chế phẩm sẽ làm tăng số lượng bào tử. Theo Qiu et al., chế độ ăn bổ sung B. subtilis làm tăng đáng kể lượng Lactobacillus (3,22 x 10⁹; 4,78 x 10⁹ CFU/g) và Bifidobacteria (0,45 x 10⁶; 4,68 x 10⁶ CFU/g) trong hồi tràng và manh tràng; trong đó ở nhóm đối chứng không được bổ sung chế phẩm có số lượng bào tử thấp hơn như Lactobacillus trong manh tràng và hồi tràng, từ 2,44 x 10⁹– 4,03 x 10⁹ CFU/g, và Bifidobacteria trong hồi tràng và manh tràng từ 0,39 x 10⁶ – 3,78 x 10⁶ CFU/g (P < 0,05) (21).

KẾT LUẬN

Bổ sung chế phẩm Procell B03 trong khẩu phần gà đã tăng tỷ lệ sống cho gà; giảm mật độ E. coli và vi khuẩn hiếu khí tổng; tăng lượng bào tử (B. subtilis) trong đường tiêu hoá.

Như vậy, khi nuôi gà đảm bảo các điều kiện an toàn sinh học kết hợp làm vaccine đầy đủ thì bổ sung chế phẩm Procell B03 sẽ giảm được tiêu thụ kháng sinh từ đó góp phần hạn chế tính kháng kháng sinh ở vi khuẩn.

Hoàng Thị Anh Phương¹, Lê Thị Hoài Chúc²,

Nguyễn Đinh Thùy Khương², Phan Thị Hằng²,

Phan Vũ Hải², Trần Quang Vui²,

Ngô Quốc Cường³, Nguyễn Xuân Hòa^2*

¹Khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại học Tây Nguyên

²Khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại Học Nông Lâm Huế

 ³R.E.P Biotech JSC

[email protected]

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Ba, X., Jin, Y., Ning, X., Gao, Y., Li, W., Li, Y., Wang, Y., & Zhou, J. (2024). Clostridium perfringens trong Intestine: Innocent Bystander or Serious Threat. Microorganisms, 12(8), 1–14.

Doi.org/10.3390/microorganisms12081610