Các chiến lược đối phó với các vấn đề liên quan đến việc cai sữa heo con cần được xem xét nhiều khía cạnh. Tuy nhiên, điều phức tạp hơn là trong thực tế có một số chiến lược chống lại nhau. Vậy những vấn đề quan trọng nhất cần lưu ý để hỗ trợ sự tăng trưởng hơn nữa ở đàn heo là gì?

Cai sữa là đại diện một trong số các thách thức mà heo con phải vượt qua. Ở giai đoạn này, đường tiêu hóa của heo con phải thích nghi với sự hấp thu chất dinh dưỡng từ sữa, khả năng tiêu hóa thành phần thức ăn chủ yếu có nguồn gốc thực vật, điều đó có nghĩa là heo con phải phát triển được khả năng của enzym để đáp ứng với mục đích này. Lượng ăn vào thấp sau cai sữa là một vấn đề thường gặp và theo thường lệ thì vấn đề này đã được xử lý thông qua việc tăng hàm lượng dinh dưỡng của thức ăn.

Kích thích đường ruột heo con hình thành một hệ vi sinh khỏe mạnh

Như đã biết, khi sinh ra đường tiêu hóa heo con có hệ vi sinh rất ít vi khuẩn, hệ vi sinh này được hình thành và dễ biến đổi trong những tuần đầu, do đó nó dễ bị thay đổi bởi các yếu tố như nhiễm trùng, thay đổi chất nền thức ăn, và đặc biệt là khi sử dụng thuốc kháng sinh. Thông thường, hệ vi sinh vật không ổn định cho đến heo được 4-5 tuần tuổi. Trong những năm gần đây, người ta đã có được nhiều kiến thức hơn về tầm quan trọng của một hệ vi sinh vật khỏe mạnh đối với sự phát triển chức năng đường ruột – cả về chức năng hấp thu chất dinh dưỡng và chức năng của một cơ quan miễn dịch.

Bên cạnh đó, cai sữa là một quá trình khá căng thẳng, vì heo con có nhiều khả năng sẽ được chuyển sang một môi trường và chuồng nuôi mới, điều này làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh. Trong hầu hết các hệ thống chăn nuôi heo hiện nay thì cai sữa cho heo con xảy ra vào đúng thời điểm mà hệ miễn dịch thụ động từ sữa mẹ bị mất dần và hệ thống miễn dịch của heo con chưa được phát triển đầy đủ.

Cai sữa là khoảng thời gian khá căng thẳng của heo con vì chúng phải tiếp xúc với một khẩu phần ăn, môi trường và chuồng nuôi mới. Ảnh: Carsten Andersen

Cung cấp nguồn thức ăn chính xác cho heo con

Một trong những vấn đề khó khăn nhất là tránh việc heo chán ăn sau khi cai sữa. Trong nhiều năm, việc bổ sung thức ăn tập ăn đã được phổ biến trong thực tế ở nhiều trang trại, hoặc là cho ăn khẩu phần đơn giản, chủ yếu để kích thích tiết enzyme tiêu hóa, hoặc cho ăn khẩu phần có hàm lượng dinh dưỡng cao, dựa trên các thành phần có khả năng tiêu hóa protein cao và tạo ngon miệng. Nghiên cứu của Hà Lan đã chỉ ra rằng ngay cả khi thức ăn tập ăn được cung cấp thì không phải tất cả heo con đều ăn mà sẽ có những con heo không ăn và chúng có thể nhịn ăn đến 48 giờ sau khi cai sữa. Việc nhịn ăn này dẫn đến một dạ dày và ruột trống rỗng, dẫn đến tổn thương mô ruột.

Để tránh tổn thương đường ruột và ngăn ngừa sự rối loạn hệ vi sinh đường ruột thì heo con nên cho ăn liên tục trong suốt thời gian cai sữa là điều cần thiết để có một đường ruột khỏe mạnh. Muốn thực hiện được thì thức ăn tập ăn phải ngon miệng và hấp dẫn, cung cấp trước khi cai sữa và càng nhiều heo con ăn trước khi cai sữa càng tốt. Điều này có thể dễ dàng thực hiện bằng cách cung cấp sữa heo nái thay thế để tập cho heo con ăn không cần máng. Sữa thay thế sau đó có thể trở thành thức ăn tập ăn thực tế, có thể ở dạng lỏng, được cung cấp một vài ngày sau khi cai sữa. Hơn nữa, để ngăn ngừa nhiễm trùng thì nên hạn chế trộn các lứa heo cai sữa khác nhau trong một chuồng và chỉ nhập heo con vào chuồng khi đã được vệ sinh kỹ lưỡng và khử trùng, bao gồm cả sấy khô. Việc này cũng được thực hiện đối với người cho ăn và bất kỳ thiết bị nào khác tiếp xúc với heo con.

Bổ sung kẽm cho heo con

Tiêu chảy sau cai sữa (Post-weaning diarrhea – PWD) thường xảy ra do đường ruột chưa hấp thu kịp thức ăn được đưa vào. Bổ sung hàm lượng kẽm oxit cao ở liều dược lý (2,500-3,000 ppm Zn) vào khẩu phần ăn để chống lại tiêu chảy sau cai sữa là rất hiệu quả về mặt chi phí. Điều này đã được thực hiện trong nhiều năm, mặc dù phương thức hoạt động thực tế chưa được tìm hiểu đầy đủ. Một trong những giả thuyết chỉ ra rằng heo con chỉ đơn giản là bị thâm hụt kẽm sau khi cai sữa. Nguyên nhân có thể là do kẽm từ sữa heo nái có tính khả dụng cao hơn nhiều so với kẽm vô cơ thường được sử dụng trong thức ăn. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối tương quan giữa nguồn kẽm và hàm lượng kẽm trong huyết tương và huyết thanh heo cai sữa, thấy rằng hàm lượng kẽm trong heo con thực sự giảm sau khi cai sữa, cho dù heo con có ăn hay không thức ăn bổ sung kẽm. Chỉ có heo nhận kẽm ở liều dược lý trong giai đoạn sơ sinh thì có hàm lượng kẽm tương tự như lúc chưa cai sữa. Thật không may mắn, việc sử dụng kẽm liều dược lý cũng có nhược điểm. Có một số bằng chứng chỉ ra rằng việc sử dụng kẽm oxit này có thể kích thích sự phát triển đề kháng của E. coli, và do sự hấp thụ kẽm khá thấp nên hàm lượng cao sẽ dẫn đến sự bài tiết đáng kể ra môi trường. Dựa trên những lý do này thì sử dụng kẽm oxit sẽ cần phải được thay thế bằng các lựa chọn thay thế khác trong những năm tới.

Cung cấp một khẩu phần ăn có khả năng tiêu hóa cao

Thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng đậm đặc được cho ăn sau khi cai sữa để giúp cho heo con nhận được hàm lượng dưỡng chất lớn khi lượng ăn vào thấp, có nghĩa là lượng chất dinh dưỡng có khả năng tiêu hóa cao, nếu không được hấp thụ ở ruột non thì nó sẽ đi vào ruột già – cung cấp chất dinh dưỡng cho hệ vi khuẩn ở ruột già phát triển. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng protein không tiêu hóa có thể hoạt động như một chất nền cho vi khuẩn gây bệnh, kích thích sự rối loạn hệ vi sinh đường ruột. Việc thay đổi các thành phần chứa chất dinh dưỡng kém hấp thu không phải là một giải pháp thích hợp, vì khả năng tiêu hóa của heo con mới cai sữa bị hạn chế. Thay vào đó, các thành phần có khả năng tiêu hóa cao nên được sử dụng kết hợp với chất xơ trơ để làm loãng khẩu phần, mà không trở thành một chất nền thay thế cho vi khuẩn.

Một chất phụ gia thức ăn thường dùng khác đó là axit hữu cơ bổ sung trong thức ăn hoặc nước uống. Axit hữu cơ có tác dụng kháng khuẩn, thông qua việc giảm độ pH dạ dày, cũng như pH trong đường ruột. Thêm vào đó, việc giảm độ pH giúp tối ưu hóa môi trường cho enzym tiêu hóa hoạt động tốt trong dạ dày.

Cuối cùng, để đối phó với các yếu tố stress, chúng ta không chỉ làm giảm các nguyên nhân gây ra stress mà còn nên bổ sung thêm vi khoáng và vitamin. Để trải qua điều kiện stress thì nhu cầu về vitamin và khoáng vi lượng sẽ tăng lên một phần do tăng nhu cầu chất chống oxy hóa. Tăng vi chất dinh dưỡng cung cấp một lượng dự trữ, đảm bảo cơ thể có thể hoạt động một cách tối ưu và tạo phúc lợi động vật. Trong điều kiện thực nghiệm, người ta đã chứng minh rằng khi một con heo bị stress cả về mặt sinh lý và tâm lý, nó sẽ cảm thấy chán ăn và làm tăng nhu cầu dinh dưỡng cần thiết, tăng cung cấp quá mức dinh dưỡng trong giai đoạn quan trọng khi cai sữa để giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt, và nhờ đó giúp duy trì năng suất cao, mặc dù hàm lượng vitamin thấp hơn.

Biên dịch: Acare VN Team

(theo PigProgress)

Nguồn: Acare Vietnam