Nội độc tố, hay lipopolysaccharides (LPS), gồm có một chất béo (lipid) và các thành phần tinh bột (saccharide), là dấu vết còn lại của vách tế bào vi khuẩn Gram âm như E. coli và Salmonella. Chúng được giải phóng khi vi khuẩn chết và tăng lên khi các điều kiện gây chết tế bào vi khuẩn này tăng lên như vậy. Nguyên nhân phổ biến của nội độc tố phơi bày ở bò bao gồm thức ăn có kháng sinh và chứng nhiễm a-xít cận cấp tính (SARA).

Nội độc tố gây ra các phản ứng viêm sưng mạnh và được sử dụng kinh điển trong nghiên cứu để dẫn chứng cho tình huống gây sốt. LPS hoạt động bằng cách kết dính với các chất tiếp nhận chủ yếu ở nhiều loại tế bào, nhưng đặc biệt ở các tế bào đơn nhân, tế bào hình cây, đại thực bào và tế bào B đẩy mạnh sự bài tiết các cytokines tiền viêm sưng, oxit nitric và eicosanoids. Thú vị là, bò có thể không biểu lộ phản ứng sốt khi xử lý với nội độc tố rất cao hay rất thấp, dù cho thiếu sốt, ít ra ở bò không có nghĩa là không có một sự phóng thích và tác động của nôi độc tố.

Tổn hại cho Bò

Các tác dụng của nội độc tố ở bò có liên quan chặt chẽ với cả chứng a-xít dạ cỏ và chứng a-xít dạ cỏ cận cấp tính (SARA). SARA là căn bệnh chung ở bò nuôi vỗ béo và bò sản xuất sữa nhận khẩu phần ăn tăng năng lượng từ nguồn hạt. Tình trạng SARA có thể đưa đến kết quả không chỉ làm cho dung giải vi khuẩn Gram âm mà còn có thể đem lại hậu quả về tính toàn vẹn của vách dạ cỏ kém đi. Sự kết hợp này đưa đến kết quả là sự chuyền thế hệ của vi khuẩn như Fusobacterium necrophorum liên kết với áp xe gan và tăng hấp thu các nội tiết tố.

Tấn công gan

Có lẽ tác dụng bất lợi lớn nhất của nội độc tố trên năng suất là do tác động lên gan. Gan là cơ quan trước tiên chịu trách nhiệm loại bỏ các độc tố từ nhiều nguồn bao gồm các chất độc thực vật, độc tố nấm mốc và nội độc tố. Tế bào Kupffer là những đại thực bào chuyên biệt chịu trách nhiệm loại bỏ nội độc tố. Chúng cũng chịu trách nhiệm trong phần lớn đợt các trường hợp viêm sưng. Gan là cơ quan hết sức tích cực với nhiều chức năng. Ngoài chức năng khử độc và chức năng liên quan đến miễn dịch, gan còn quan trọng đối với việc sản xuất và tích lũy lại chất dinh dưỡng, carbohydrates và béo. Gan bị hỏng sẽ làm giảm sự hiện hữu của chất dinh dưỡng và sản xuất.

Thời gian quanh quá trình sinh đẻ

Bò sữa ở trong tình trạng cân đối năng lượng không đồng nhất với các nhu cầu về glucose mà phần lớn được sản xuất ở gan, và cả béo được tích lũy lại để phân phối tới các mô tế bào thông qua VLDL do gan thải ra. Thường thấy sự tích tụ béo tăng lên ở gan gần thời kỳ sinh đẻ.

Điều kiện có thể trở nên đủ trầm trọng, đưa đến hội chứng “gan nhiễm mỡ” kết hợp với giảm chức năng gan bao gồm việc sản xuất glucose bị giảm dẫn đến bệnh thở thơm (ketosis). Người ta cũng phát hiện rằng gan có hàm lượng béo tăng thì thực hiện công việc lọc nội độc tố từ máu kém, cho phép lượng nội độc tố lớn hơn lưu hành vào các mô tế bào khác.

Phòng ngừa và giảm nhẹ

Các nhà sản xuất có thể giảm được rủi ro về bệnh nội độc tố thông qua quản lý và sử dụng các chất bổ sung chủ lực Mức độ nội độc tố tăng cùng với pH dạ cỏ tăng. Việc duy trì pH dạ cỏ ổn định thông qua việc chọn lựa các nguyên liệu thức ăn và sử dụng các chất đệm tiềm năng có thể giảm được yếu tố nguy cơ này. Hơn nữa nhũng thách thức LPS trở nên tồi tệ hơn khi thay đổi thức ăn đột ngột từ khẩu phần cơ bản xơ sang khẩu phần hạt. Thêm vào sản phẩm độc tố nấm mốc nào đó được thiết kế để hấp phụ a atoxins và ergot alkaloids cũng có thể kết dính được các nội độc tố. Tuy nhiên không phải tất cả các sản phẩm đều có ái lực với LPS và nên chú ý chọn những sản phẩm đã được thử nghiệm và chứng minh để hấp phụ nội độc tố. Với sự quản lý tốt và thành phần thức ăn thích hợp, bò sữa của bạn có thể vượt qua tình trạng những nguy kịch trong điều kiện tốt.

Science & Solution No.37 – BIOMIN