[Chăn Nuôi Việt Nam] – Ngành chăn nuôi Việt Nam đạt được những thành tựu lớn về quy mô và năng suất, tuy nhiên, cũng đối mặt với thách thức không nhỏ từ vấn đề ô nhiễm môi trường do chất thải gây ra, đòi hỏi cần có những giải pháp đồng bộ từ thể chế chính sách, khoa học kỹ thuật, tài chính…

 

Đó là thông điệp được chia sẻ tại hội thảo “Cập nhật công nghệ xử lý chất thải trong chăn nuôi” do Hội Chăn nuôi Việt Nam và Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) và Liên hiệp các Hội KHKT tỉnh Bắc Ninh đồng tổ chức ngày 3/7/2025 tại Công ty Cổ phần Dinh dưỡng Hải Thịnh (xã Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Ninh). Hội thảo có sự tham gia của đại diện các Hội/Hiệp hội, doanh nghiệp, nhà chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

 

Chăn nuôi Việt Nam: Vươn mình nhưng không quên trách nhiệm với môi trường

 

PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA

 

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA, nhấn mạnh rằng mặc dù ngành chăn nuôi Việt Nam có nhiều chỉ số đứng đầu thế giới, nhưng để trụ vững và phát huy tốt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kỷ nguyên phát triển, việc quan tâm đến môi trường là yếu tố then chốt. “Trước đây, chăn nuôi nhỏ lẻ đơn giản hơn, nhưng hiện nay, khi hướng tới quy mô công nghiệp và trở thành lĩnh vực trọng điểm của nền kinh tế nông nghiệp, vấn đề môi trường không còn là vấn đề nhỏ nữa,” ông Thao khẳng định. Ô nhiễm môi trường không chỉ ảnh hưởng đến không khí, nước, đất và dịch bệnh, mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe con người, đòi hỏi một thái độ nghiêm túc, cùng với các động thái, cơ chế chính sách và chiến lược ứng phó phù hợp.

 

Ông Vũ Tấn Phú, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh Bắc Ninh

 

Ông Vũ Tấn Phú, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh Bắc Ninh, cung cấp cái nhìn chi tiết hơn về tình hình tại địa phương. Sau sáp nhập, Bắc Ninh có trên 1.300 trang trại chăn nuôi, trong đó 10% ứng dụng công nghệ cao. Đàn vật nuôi phát triển ổn định với hơn 28 ngàn con trâu, 112 ngàn con bò, 35 ngàn con dê, 1.2 triệu con lợn và ước đạt 25 triệu con gia cầm (trong đó 21.4 triệu con gà). Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân gần 3%/năm đã biến Bắc Ninh thành một trong những tỉnh phát triển mạnh về chăn nuôi.

 

Tuy nhiên, ông Phú cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế trong bảo vệ môi trường. Tình trạng chăn nuôi nhỏ lẻ còn phổ biến gây khó khăn trong quản lý dịch bệnh và áp dụng quy trình hiện đại. Các hộ chăn nuôi nông hộ thiếu điều kiện đầu tư hệ thống xử lý chất thải dẫn đến ô nhiễm cục bộ. Việc thu gom, xử lý và tái sử dụng chất thải, phụ phẩm nông nghiệp chưa triệt để. Chăn nuôi tập trung chưa đồng bộ về quy trình an toàn sinh học, làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh diện rộng. Ô nhiễm chất thải rắn và nước thải chăn nuôi đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước mặt và nước ngầm, đồng thời tác động trực tiếp đến chất lượng không khí và cuộc sống của người dân xung quanh. Nhiều hệ thống xử lý chất thải tại các trang trại đã lạc hậu, không còn hiệu quả hoặc không phù hợp với quy mô hiện tại. Bên cạnh đó, thiếu diện tích đất cho các khu xử lý quy mô lớn như hồ sinh học, ao lắng, cùng với việc quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung xa khu dân cư và có hạ tầng xử lý môi trường chưa được quan tâm đúng mức, cũng là những rào cản lớn.

 

Công nghệ mới: Chìa khóa cho xử lý chất thải chăn nuôi

 

Nhận thức rõ tầm quan trọng của công nghệ, các chuyên gia đã giới thiệu nhiều giải pháp tiên tiến nhằm biến chất thải chăn nuôi từ gánh nặng thành tài nguyên.

 

Xử lý chất thải theo hướng tuần hoàn

 

TS. Nguyễn Thành Trung, Bộ môn Nghiên cứu Hệ thống và Môi trường chăn nuôi – Viện Chăn nuôi

 

TS. Nguyễn Thành Trung, Bộ môn Nghiên cứu Hệ thống và Môi trường chăn nuôi – Viện Chăn nuôi nhấn mạnh: chất thải chăn nuôi (phân) là một tài nguyên quan trọng giàu dinh dưỡng và chất hữu cơ. Nếu quản lý kém, chúng sẽ trở thành vấn đề môi trường, đóng góp 6% tổng lượng phát thải khí methane do hoạt động của con người. Hướng đi mới là xử lý chất thải theo hướng tuần hoàn.

 

• Mô hình tổng quan: Chất thải rắn (phân rắn) có thể được ủ compost hoặc nuôi côn trùng (giun quế, ruồi lính đen) để tạo ra thức ăn cho vật nuôi (lợn, gia cầm, lươn, ếch) hoặc phân hữu cơ. Chất thải lỏng có thể được lắng lọc, xử lý bằng biogas, sau đó nước thải sau biogas có thể dùng cho cây ăn quả hoặc rau. Khí biogas còn có thể dùng để đốt xác lợn chết.

 

• Giải pháp 1: Nuôi giun quế: Phân lợn được xử lý bằng cách rải bạt, rải cơ chất (phân trâu bò, lợn khô), thả giun giống và bơm nước phân để nuôi giun. Sản phẩm thu được là giun quế làm thức ăn chăn nuôi (cho lợn rừng, ếch) và phân giun quế làm phân bón chất lượng cao.

 

• Giải pháp 2: Kết hợp tách phân, biogas và biochar: Chất thải chăn nuôi được đưa qua máy tách phân thành phân rắn và nước thải. Phân rắn có thể chuyển hóa thành biochar hoặc ủ compost. Nước thải sau tách qua bể biogas, bể lắng và ao sinh học để tiếp tục xử lý.

 

Biến chất thải chăn nuôi thành Biochar

 

TS. Nguyễn Thành Trung cũng cho biết, đây là một giải pháp đầy tiềm năng để khắc phục những vấn đề của phương pháp xử lý thông thường như mùi hôi, hợp chất hữu cơ bay hơi, khí nhà kính, mầm bệnh (Salmonella, E. coli, Listeria, Cryptosporidium), tồn dư kháng sinh và kim loại nặng.

 

Lợi ích của biochar đó là giải quyết triệt để các vấn đề ô nhiễm, cải thiện chất lượng đất (tăng độ phì nhiêu, giữ nước, cung cấp dinh dưỡng) và đặc biệt là cô lập carbon, giảm phát thải khí nhà kính hiệu quả.

 

Quy trình sản xuất như sau: Chất thải chăn nuôi (phân bò, lợn, gà) được tách nước/làm khô sơ bộ, nghiền nhỏ (nếu cần), sau đó đốt yếm khí ở nhiệt độ 350-600°C để tạo ra biochar dùng cải tạo đất, hấp thụ kim loại nặng và giữ nước.

 

Ông Vũ Tấn Phú, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh Bắc Ninh, TS. Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Chăn nuôi Việt Nam và ông Lê Thanh Tùng – Trưởng ban Truyền thông và Phổ biến kiến thức, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam chủ trì hội thảo

 

Nuôi đúng theo nhu cầu

 

Đây là một phương thức cung cấp khẩu phần ăn đáp ứng đúng nhu cầu của từng cá thể vật nuôi, dựa trên dữ liệu thu thập từ cảm biến theo dõi khối lượng, hoạt động, lượng thức ăn tiêu thụ và điều kiện môi trường.

 

Mục tiêu của việc nuôi đúng theo yêu cầu giúp đảm bảo vật nuôi nhận đủ chất dinh dưỡng, tránh thiếu hụt hoặc dư thừa, giảm các vấn đề sức khỏe và ô nhiễm môi trường.

 

Từ đó, nó có lợi ích ở bò sữa như sau: Giảm 25% lượng protein ăn vào, giảm 40% lượng ni-tơ thải ra môi trường, tăng hiệu quả kinh tế 10%. Ở lợn: Giảm hơn 60% lượng ni-tơ và phốt pho thải ra môi trường, giảm 12% lượng phát thải khí nhà kính, tăng hiệu quả kinh tế 12%.

 

Thực tiễn xử lý chất thải chăn nuôi từ doanh nghiệp

 

Các doanh nghiệp trong ngành cũng đã và đang tích cực triển khai các giải pháp công nghệ tiên tiến, góp phần vào mục tiêu chung.

 

Ông Lê Văn Hưng, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Dinh dưỡng Hải Thịnh

 

Ông Lê Văn Hưng, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Dinh dưỡng Hải Thịnh, chia sẻ về những ứng dụng công nghệ của công ty trong việc xử lý chất thải chăn nuôi.

 

• Công nghệ lên men và bổ sung probiotic trong thức ăn chăn nuôi: Giúp cải thiện tiêu hóa, giảm phát thải.
• Công nghệ xử lý vi sinh tại chuồng nuôi: Trực tiếp giảm mùi và mầm bệnh.
• Công nghệ kiểm soát các chỉ số, nồng độ giảm thiểu mùi hôi: Sử dụng công nghệ GS của Hàn Quốc để kiểm tra các chỉ số như nồng độ amoniac, đảm bảo môi trường chuồng nuôi trong lành.
• Thu gom, chế biến phân hữu cơ và đánh giá hiệu quả: Biến chất thải thành sản phẩm có giá trị.

 

Các giải pháp này góp phần tăng giá trị trong chuỗi kinh tế tuần hoàn, xử lý triệt để các chất thải phát thải trong chăn nuôi, tạo quy trình thân thiện và bền vững cho Hải Thịnh. Đặc biệt, công ty còn hỗ trợ các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ xử lý mùi hôi trong chuồng nuôi, ngăn chặn phát tán ra môi trường bên ngoài. Ông Hưng đề xuất cần có thiết bị hỗ trợ hộ chăn nuôi, tổ chức tập huấn, thăm quan các mô hình ứng dụng hiệu quả và kêu gọi các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu công nghệ tiên tiến hơn.

 

Thạc sĩ Nguyễn Thị Mến, Công ty Hanvet

 

Tại sự kiện, Thạc sĩ Nguyễn Thị Mến, Công ty Hanvet cho biết, Hanvet doanh nghiệp có gần 40 năm kinh nghiệm trong sản xuất thuốc thú y và thủy sản, là một trong những đơn vị tiên phong đầu tư vào vaccine, kháng thể và probiotic. Hanvet đã làm chủ công nghệ probiotic tại Việt Nam với bộ giống phong phú, công nghệ sản xuất probiotic đơn chủng ưu việt và công thức thành phẩm tối ưu cho từng đối tượng. Probiotic là thành phần quan trọng để xử lý chất thải chăn nuôi. Các sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi của Hanvet bao gồm: (1) Sản phẩm làm đệm lót, rắc chuồng, ủ phân, xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp: (Han-proway, EcoMic); (2) Sản phẩm xử lý mùi chuồng nuôi, khu tập kết rác thải và chất hữu cơ trong chất thải lỏng: (Micoro-farm) giúp xử lý nước thải và biogas.

 

Thạc sĩ Nguyễn Thị Mến cũng cho biết, hiện nay, các sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi của Hanvet đã được nhiều trang trại, doanh nghiệp sử dụng. Tiêu biểu như: Tại HTX chăn nuôi Nguyễn Gia là một trong những đơn vị chăn nuôi gà đẻ lớn nhất tỉnh Hưng Yên với quy mô hơn 6 vạn gà đẻ đã gắn bó với chế phẩm vi sinh Han-proway từ nhiều năm nay. Chế phẩm vi sinh EcoMic đã được khẳng định hiệu quả trong việc dùng xử lý phân bò làm thức ăn nuôi trùn quế tại trại giun Gia An, thôn Hạnh Lâm, xã Mai Động, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên (với diện tích 2000m²).

 

Ông Nguyễn An Dương, Giám đốc Công ty DK Việt Nam

 

Ông Nguyễn An Dương, Giám đốc Công ty DK Việt Nam, nhận định rõ ràng về sự chuyển dịch cơ cấu quy mô chăn nuôi lợn tại Việt Nam, từ nhỏ lẻ sang trang trại lớn. Điều này kéo theo áp lực ô nhiễm môi trường ngày càng tăng, đòi hỏi các biện pháp đồng bộ để xử lý mùi, chất thải rắn và nước thải.

 

DK Việt Nam cung cấp giải pháp xử lý mùi hôi trong trang trại bằng chế phẩm vi sinh. Phương pháp này không chỉ giảm mùi rõ rệt trong chuồng nuôi, trên rãnh dẫn phân, bể gom, mà cả nước sau biogas. Việc vận hành linh hoạt có thể là phun tự động theo lập trình, phun trực tiếp bằng nhân công, hoặc đổ trực tiếp vào khu vực rãnh phân và các vùng lân cận phát sinh mùi.

 

Về xử lý chất thải, DK Việt Nam áp dụng công nghệ sàng tách chất thải thành hai phần: Lượng phân rắn thu được sử dụng làm phân bón hữu cơ cho cây trồng; nước thải được dẫn vào hầm Biogas HDPE.

 

Đặc biệt, máy sàng tách phân của DK Việt Nam cho kết quả vượt trội, thu được lượng chất thải cao hơn gấp 2-3 lần so với các sản phẩm hiện có trên thị trường. Nước thải sau khi tách hết phân (chất thô) tiếp tục được xử lý bằng phương pháp sinh học MBBR (Moving Bed Biofilm Reactor). Nước thải khi ra khỏi hệ thống xử lý của DK Việt Nam đạt QCVN 62-MT: 2016/BTNMT, quy định cho nước thải chăn nuôi, đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường.

 

Ông khẳng định rằng, để quản lý hiệu quả chất thải chăn nuôi, cần có một giải pháp tổng thể về thể chế, chính sách; khoa học kỹ thuật; tài chính; quy hoạch vùng chăn nuôi; quy hoạch trang trại, thiết kế chuồng trại; quản lý trang trại… Để quản lý hiệu quả chất thải chăn nuôi về mặt kỹ thuật thì cần giảm lượng chất thải bằng cách áp dụng phương pháp nuôi đúng nhu cầu; quản lý hiệu quả chất thải ra bằng cách xử lý theo hướng tuần hoàn: kết hợp chăn nuôi với trồng trọt.

 

Một số hình ảnh khác tại hội thảo:

 

Ông Lê Văn Dương, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Bắc Ninh phát biểu tại hội thảo

 

Một chủ trang trại chăn nuôi chia sẻ quan điểm tại hội thảo

 

Các đại biểu tham dự hội thảo chụp ảnh lưu niệm

 

Hà Ngân

 

Ứng dụng vi sinh vật (Probiotics) trong xử lý chất thải chăn nuôi

Xử lý chất thải chăn nuôi: Thực trạng và giải pháp