[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam]- Thời gian qua, ngành trứng của Việt Nam có những dấu hiệu phát triển quá nóng, khi mà gần đây, hàng loạt các doanh nghiệp lớn đầu tư, trong khi đó, xuất khẩu trứng nhỏ giọt, giá trứng xuống thấp. Điều này, đang tiềm ẩn những nguy cơ rủi ro rất lớn, nếu không có các giải pháp nhằm “hãm phanh”, điều chỉnh định hướng đi cho phù hợp, kịp thời sẽ rất nguy hiểm

Ngành trứng gia cầm tăng trưởng nóng

Theo số liệu của Tổng Cục Thống kê, sản lượng trứng gia cầm 9 tháng đạt 9,2 tỷ quả, tăng 10% (quý III đạt 2,4 tỷ quả, tăng 11,5%). Năm 2018 sản lượng trứng đạt trên 11,6 tỷ quả, trứng gà chiếm 60%, trong đó trứng gà công nghiệp chiếm 63,8% tổng trứng gà; trứng thủy cầm chiếm 40%, trong đó trứng vịt chiếm 97,6% trong tổng số trứng thủy cầm, còn lại 3% là trứng ngan và trứng ngỗng.

Về cơ cấu sản lượng trứng gia cầm giữa các vùng miền, trứng gà chủ yếu ở ĐBSH chiếm 32,7%, thấp nhất là Tây Nguyên 6,7%, 4 khu vực còn lại chiếm 14,2-15,6%.; trứng vịt tập trung chủ yếu ở 2 vùng ĐBSCL và ĐBSH chiếm 37 và 35,7%, BTB và DHMT 18,6%, TD&MN phía Bắc 5,4%, ĐNB 2% và thấp nhất là Tây Nguyên 1,2%.

Trong tổng gần 11,65 tỷ quả trứng gia cầm thì trứng gà chiếm 60%, trứng vịt chiếm 39%, trứng ngan và trứng ngống chỉ có 1%. Trong chăn nuôi gia cầm ngoài gà, vịt, ngan, ngỗng còn đối tượng chim cút cũng được phát triển tốt đặc biệt là các tỉnh phí nam đã có những mô hình liên kết nuôi chim cút với 22 hộ chăn nuôi (THT Trần Nguyễn Hồ) sản xuất rất có hiệu quả. Tốc độ tăng trưởng rất cao bình quân 17,83% về số lượng đầu con năm 2018 đạt trên 25,6 triệu con, số con xuất chuồng 2018 đạt gần 47 triệu con tăng trưởng bình quân trên 92%, sản lượng thịt hơi xuất chuồng tăng trưởng gần 62% đạt 6,52 ngàn tấn và sản lượng trứng tăng bình quân trên 46% đạt gần 3,4 tỷ quả.

Các giống gà chuyên trứng chủ yếu của nước ta đó là: Gà Leghorn, Goldline 54, Brown Nick, Hyline, Lohmann Brown, Hisex Brown, ISA Brown, Babcock- 380, Novogen (Novo White và Novo Brown), VCN-G15, Isa Warren, I Shaver, Dominant, Ai Cập, Newhampshire Godollo, Yellow Godollo VCN-Z15. Đối với vịt chuyên trứng có vịt Khaki Campbell; Vịt Triết Giang; Vịt Cỏ; Vịt TC; Vịt siêu nâu (TsN); Vịt Mốc; CV 2000…

Xử lí trứng tại Công ty Cổ phần Ba Huân (Hà Nội)

Doanh nghiệp cạnh tranh nhau về giá và chạy đua công nghệ…

Ngành trứng có sự cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp cả trong và ngoài nước như C.P Việt Nam, Ba Huân, Emivest, Dabaco, Vĩnh Thành Đạt, ĐTK, Hòa Phát, Japfa… và nhiều doanh nghiệp nhỏ khác.

Thị trường trứng tưởng chừng như im ắng nhưng cuộc chạy đua ngầm về giá vẫn luôn khốc liệt. Các doanh nghiệp luôn nhìn nhau để lên, xuống giá từng chút. Còn nhớ, một doanh nghiệp lớn về cung cấp trứng tại TP HCM còn tổ chức cả đội ngũ bán hàng riêng, nhằm chiếm thị phần của những người bán trứng xe đẩy. Tiếp sau đó, doanh nghiệp này còn đầu tư lớn cho dây chuyền sản xuất nhiều loại trứng chế biến sẵn, nhằm tận dụng nguồn trứng siêu thị trả về…

Cùng với sự cạnh tranh về giá cả, vài năm gần đây, ngành trứng chứng kiến một làn sóng đầu tư công nghệ cao mạnh mẽ.

Cụ thể, nhà máy xử lí và chế biến trứng gia cầm công nghệ cao của công ty Cổ phần Ba Huân (Hà Nội) khánh thành năm 2017 với số vốn 100 tỷ, công suất là 65.000 trứng/ngày với các sản phẩm như trứng bắc thảo, trứng muối…

Nhà máy sản xuất trứng gà sạch ĐTK (Phú Thọ) khánh thành năm 2017 với công suất 175 triệu trứng/năm với mức đầu tư 800 tỷ, sản phẩm là trứng tươi gà sạch.

Nhà máy chế biến trứng Dabaco của Tập đoàn Dabaco (Bắc Ninh) khánh thành năm 2018 với công suất 40.000 quả/giờ, tổng mức đầu tư 153,2 tỷ. Các sản phẩm sản phẩm chính là trứng kho và các sản phẩm trứng chế biến.

Mới đây nhất, trong thông báo chính thức Công ty TNHH Gia cầm Hòa Phát (thuộc Tập đoàn Hòa Phát) đã dẫn đầu trong số các doanh nghiệp cung cấp trứng gà tươi cho phía Bắc với sản lượng 450.000 quả/ngày.

Trong tương lai gần, một doanh nghiệp thành công công với thương hiệu thuốc thú y – thủy sản, đã có kế hoạch chuyển sang làm dự án trang trại gà đẻ trứng công nghệ cao với quy mô hơn 72ha đất ở Hàm Tân (Bình Thuận). Theo chia sẻ của lãnh đạo công ty này, tổ hợp gà đẻ trứng này có thể cung cấp trứng gà cho TP.Hồ Chí Minh một lượng không nhỏ, dự kiến sản lượng khoảng 2,4 triệu quả/ngày với những tiêu chuẩn chất lượng cao.

Giá trứng gia cầm nhảy múa liên tục…

Theo ông Nguyễn Quốc Toản – Quyền Cuc trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản, so với các nước trong khu vực và trên thế giới, sản lượng tiêu thụ trứng gà của người dân Việt Nam còn rất thấp, chỉ ở mức 89 quả/người/năm. Trong khi đó ở các nước láng giềng như Thái-Lan, Indonesia sản lượng này ở mức 125-340 quả/người/năm, người Israel ăn trứng nhiều nhất thế giới, trung bình là 404 quả/người/năm. Ngoài ra, ngành sản xuất bánh kẹo, thực phẩm chế biến trong nước cũng đang phát triển, đẩy tăng nhu cầu trứng gia cầm các loại.

Tuy vậy, thực tế cho thấy, thời gian qua, giá trứng gia cầm bấp bênh, lên xuống liên tục, đặc biệt là trứng gà. Cụ thể, theo Cục Chăn nuôi, giá trứng gà năm 2016 bình quân là 1.770 đồng/quả, năm 2017 giảm mạnh với bình quân là 1.370 đồng/ quả, nhưng đến năm 2018 giá trứng lên mức bình quân 1.820 đồng/quả có thời điểm lên trên 2.250 đồng/quả. Giá trứng vịt luôn cao hơn trứng gà công nghiệp khoảng 15-20%, thấp nhất là 1.200 đồng/quả và cao nhất 2.630 đồng/quả, giá bình quân cao nhất cũng ở năm 2018 2.300 đồng/quả.

Còn năm 2019 đến nay, giá trứng gia cầm ở mức thấp so với mọi năm. Cụ thể, từ tháng 7 tháng trở lại đây, giá trứng vịt, trứng gà mới tăng lên đáng kể, trong khi đó từ cuối năm 2018 đến tháng cuối tháng 6/2019, giá trứng gà chỉ xoay quanh điểm hòa vốn, những tháng đầu năm 2019 đã có thời điểm rớt xuống dưới 1.000 đồng/quả, trong khi trứng vịt cũng chỉ xoay quanh 1.500 đồng/quả (giá thành SX trứng vịt trung bình phải 1.700 đồng/quả)…

Bảng giá giá trứng giai đoạn 2016-2018 (Nguồn: Cục Chăn nuôi)

Trứng gia cầm rớt thảm hại khiến cho người chăn nuôi thiệt hại nặng nề. Trong bối cảnh đó, xuất khẩu các sản phẩm trứng gia cầm của nước ta so với tổng số cực kỳ thấp. Theo Cục Chăn nuôi, đối trứng vịt muối duy trì mỗi năm khoảng từ 10 – 15 triệu quả và thấp nhất ở năm 2018. Ngoài ra còn xuất khẩu trứng chim cút đóng hộp, gà ác tiềm, lòng đỏ trứng vịt muôi, trứng vịt muối luộc và bột trứng. Đồng bằng sông Cửu Long là nơi duy nhất xuất khẩu trứng vịt muối, hiện đang có 3 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu là Doanh nghiệp tư nhân Vĩnh Nghiệp (Vĩnh Long) 32,9%, Công ty TNHH SX TM&DV Nguyễn Phan 61% và XN CBTP Meko 6,1% (Cần Thơ).

Cần nhiều giải pháp để ngành trứng thực sự bền vững…

Theo TS Nguyễn Thanh Sơn – Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Gia cầm Việt Nam, ngành trứng thời gian qua đã có những dấu hiệu phát triển quá nóng, khi mà gần đây, hàng loạt các doanh nghiệp lớn đầu tư vào chăn nuôi quy mô lớn. Trong khi trứng Việt Nam chưa thể xuất khẩu đáng kể, nhất là trứng các loại thì đều này đang tiềm ẩn những nguy cơ rủi ro rất lớn, nếu không có các giải pháp nhằm “hãm phanh”, điều chỉnh định hướng đi cho phù hợp, kịp thời thì sẽ rất nguy hiểm. Thay vì phát triển nóng, tăng về số lượng quy mô đàn, cần chuyển hướng sang chất lượng, đi đôi với hạ giá thành sản xuất. Đây cũng là xu thế của ngành chăn nuôi gia cầm thế giới khi mà các nước đều đang chuyển dần từ số lượng sang chất lượng bằng việc đưa ra các dòng sản phẩm đa dạng, chất lượng cao gắn với thương hiệu, gắn với sản phẩm chế biến sâu…

Còn theo ông Nguyễn Quốc Toản, cần tăng cường hoạt động tuyên truyền, quảng bá về chất lượng trứng sản xuất công nghiệp. Bởi lẽ, hiện nay, trong khi ngành trứng sạch sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại được kiểm định bởi những tiêu chí khắt khe của thế giới, thì nhiều người tiêu dùng vẫn cố hữu quan niệm rằng trứng sạch là trứng gà ta, nuôi thả.

TS Đoàn Xuân Trúc, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng, trứng gia cầm là sản phẩm có lợi thế nhất trong tất cả các sản phẩm của ngành chăn nuôi. Hầu hết các nước khi phát triển gà công nghiệp họ đều ưu tiên phát triển trước hết gà nuôi lấy trứng do đầu tư thấp. Hiệu quả kinh tế trên đơn vị thức ăn hỗn hợp để tạo ra 1 đơn vị protein động vật ở gà lấy trứng cao hơn so với gà lấy thịt; nhu cầu đất để làm chuồng ít hơn vì gà đẻ trứng chủ yếu nuôi trên lồng nhiều tầng. Những nghiên cứu gần đây đã khẳng định nuôi gà đẻ trứng ít gây ảnh hưởng tới môi trường nhất so với tất cả các loại vật nuôi khác do thải khí cacbon ít nhất.

Nuôi gà đẻ trứng cũng đòi hỏi nhu cầu nước ít hơn nhiều so với nuôi gà thịt và thấp nhất trong các vật nuôi. Tuy nhiên, cần tuyên truyền liên tục để khuyến khích ăn trứng và các sản phẩm có trứng gia cầm; coi đây là một trong các giải pháp tối ưu để nâng cao dinh dưỡng cho người Việt Nam do giá trị dinh dưỡng cao và rẻ tiền nhất.

Theo ông Trương Chí Thiện – Giám đốc Công ty Vĩnh Thành Đạt, với trứng tươi, thị trường hiện nay gần như bão hòa. Chế biến trứng gia cầm là lĩnh vực mới, ít cạnh tranh hơn và nếu làm tốt, triển vọng tăng trưởng rất lớn. Công ty Vĩnh Thành Đạt đang phấn đấu làm trứng cút xuất đi Nhật, trứng vịt muối, trứng ăn liền xuất khẩu và tin rằng những sản phẩm này sẽ tăng trưởng rất nhanh. Khi đó sẽ giải quyết được đầu ra cho người nuôi vịt và dễ hướng người chăn nuôi theo mô hình chăn nuôi mới.

Với thị trường trong nước, tại các cửa hàng tiện lợi, trứng gia cầm chế biến sẵn của Vĩnh Thành Đạt tiêu thụ khá tốt. Vĩnh Thành Đạt đã đầu tư mở thêm nhà máy trên diện tích 4ha tại Sóc Trăng với tổng vốn đầu tư trên 100 tỷ đồng. Bằng việc sản xuất và xuất khẩu trứng gia cầm chế biến sẵn, Vĩnh Thành Đạt muốn tạo kênh tiêu thụ mới, bao tiêu trứng cho các trại chăn nuôi và tạo thêm giá trị

H.Ngân