[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Để trở thành đầu mối phân phối giống lợn chất lượng, có thương hiệu, công tác cải thiện di truyền giống ở TP Hồ Chí Minh cần đẩy mạnh hơn nữa tính liên kết và ứng dụng công nghệ mang tính hiệu quả cao.

Giống lợn Duroc ở các trại giống được khuyến cáo nên lưu ý cải thiện về sinh trưởng

Còn nhiều hạn chế

Từ những năm đầu thập niên 80, Xí nghiệp lợn giống Cấp I thuộc Công ty Chăn nuôi và Chế biến thực phẩm Sài Gòn (gọi tắt Công ty) được giao nhiệm vụ giữ, nhân đàn giống gốc thuần cũng như sản xuất kinh doanh, cung cấp con giống cho các trại trong Thành phố và các tỉnh thành.

Công tác cải thiện giống lợn bao gồm việc chọn giống và phối giống. Việc chọn giống và phối giống hiện đang thực hiện dựa trên trên giá trị gây giống của các tính trạng sinh sản, sinh trưởng. Từ đó, những cá thể tốt được ghép đôi giao phối và ước lượng theo phương pháp dự đoán tuyến tính (BLUP).

Tại xí nghiệp, ứng dụng BLUP đã triển khai nhiều năm qua, đã tạo ra được nhiều nhóm giống có ngoại hình đẹp và sinh sản tốt như giống Landrace S807; Yorkshire S548, đặc biệt là giống Duroc S43-1…

HTX chăn nuôi lợn an toàn Tiên Phong (Củ Chi) là một trong những đơn vị đầu tiên tham gia chương trình nhập nội, cải thiện giống lợn của Thành phố thông qua việc tiếp nhận các liều tinh giống cao sản này.

Theo ông Nguyễn Hữu Chí – Chủ nhiệm HTX Tiên Phong, việc cải tiến di truyền thể hiện vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất. Nhưng, ông này lo lắng khi việc tiêu thụ lợn giống vẫn còn nhiều khó khăn. Theo ông, ngoài nguyên nhân đầu ra thị trường lợn thịt, sản phẩm lợn giống của TP Hồ Chí Minh chưa có thương hiệu, trong khi phải cạnh tranh căng thẳng với các doanh nghiệp nước ngoài…

Theo PGS TS Trịnh Công Thành, Trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh, tốc độ cải thiện giống ở Thành phố có nhiều tiến bộ ở giai đoạn sau 2010. Nhưng tổng hợp số liệu thu thập đến giữa năm 2017, công tác di truyền giống còn nhiều việc phải cải thiện.

Số liệu ở cả 3 trại chăn nuôi: trại giống cấp 1, trại Đồng Hiệp, trại Phước Long (cùng thuộc Công ty) cho thấy, tính trạng độ tuổi 90kg cải thiện nhiều, nhưng tính trạng dày mỡ lưng liên quan tiêu tốn thức ăn, độ nạc ở cả 3 trại chưa có sự cải tiến.

Theo ông Thành: “Công tác giống hiện còn nhiều khó khăn khi khả năng sinh sản không cao, quy mô sản xuất còn nhỏ,… Việc tính toán BLUP chưa được chính xác do sai số”.

Lựa chọn phương pháp tối ưu

Theo TS Nguyễn Hữu Tỉnh, Phó giám đốc Phân viện chăn nuôi Nam Bộ, phương pháp thống kê BLUP được sử dụng với thông tin từ các cá thể có mối quan hệ huyết thống đòi hỏi phải thu thập bộ dữ liệu hoàn chỉnh về thông tin hệ phả và năng suất cá thể qua nhiều thế hệ.

Đây là trở ngại đối với một số tính trạng cần thời gian dài hoặc khó đo lường nhưng thường lại có tầm quan trọng rất lớn trong sản xuất như: hiệu quả sử dụng thức ăn, chất lượng thịt hay sức đề kháng với bệnh tật.

Phương pháp chọn giống dựa vào cấu trúc hệ gen (GEN-BLUP) được ứng dụng gần đây trên thế giới có thểm làm tăng tốc độ cải tiến di truyền từ 10 – 43% đối với hàng loạt các tính trạng khó này.

Tuy vậy ngành chăn nuôi lợn lại chậm ứng dụng các thông tin này hơn so với chăn nuôi bò sữa. Lý do cơ bản là cấu trúc nhân giống ở lợn, trong đó đàn thương phẩm là những cá thể giống lai, còn đàn hạt nhân thường là những cá thể giống thuần nên thiếu sự liên kết về năng suất giữa đàn giống thuần và đàn giống lai.

Theo TS.Tỉnh, do khu vực chăn nuôi TP Hồ Chí Minh chật hẹp về diện tích, quy mô đàn giống nhỏ hơn nhiều so với Đồng Nai, Bình Dương nên cần tập trung phát triển các cơ sở chọn tạo giống ở cấp độ cụ kị, ông bà (giống thuần) và hạn chế tối đa phát triển các trại thương phẩm.

Đồng thời, ông Tỉnh kiến nghị hỗ trợ các cơ sở giống ứng dụng nhanh các công nghệ chọn tạo giống tiên tiến của thế giới như BLUP, GEN-BLUP (dựa trên cấu trúc hệ gen) để tạo ra sản phẩm con giống chất lượng cao, mang thương hiệu của TP Hồ Chí Minh và cung cấp cho các khu vực chăn nuôi thương phẩm ở các tỉnh lân cận.

PGS Thành lại cho rằng, chương trình nhập tinh lợn mà Thành phố đang thực hiện tuy có chậm nhưng rất tốt. Song song với cố gắng duy trì các nguồn gen ngoại tốt đã nhập về, cần phát triển thêm các nhóm, tổ hợp mới khi có nguồn thêm nguồn gen mới.

“Nhưng để khai thác được gen tốt, phổ biến rộng rãi, nâng cao năng suất đàn lợn thì phương pháp BLUP cổ điển vẫn là phù hợp, vì phương pháp GEN-BLUP tốn kém kinh phí mà hiệu quả kinh tế chưa chắc đã cao”, ông Thành nhấn mạnh.

Đồng thời, ông Thành đề xuất, giữa các trại sản xuất giống phải có sự tin tưởng nhau để cùng cung cấp số liệu, từ đó có tính toán chính xác để công bố và chọn lựa tốt hơn. 3 trại của Công ty phải đi đầu để thực hiện việc cùng việc nâng cao vai trò của Trung tâm giống TP Hồ Chí Minh.

Khánh Chương