[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Bệnh thương hàn gà là bệnh truyền nhiễm cấp tính của gà do vi khuẩn Salmonella gây ra. Bệnh thường xảy ra ở thể cấp tính ở gà con và mãn tính ở gà lớn. Đây là căn bệnh có tốc độ lây lan nhanh chóng, gây thiệt hại nặng nề cho người chăn nuôi. 

Bệnh thương hàn gà xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ gà mới nở, gà vài tuần tuổi cho đến khi gà trưởng thành. Vịt, cút, chim trĩ, chim công, chim sẻ…. các loài thủy cầm hay các loài chim hoang đều mẫn cảm.

Đường lây nhiễm quan trọng nhất là qua trứng, gà mái mang vi khuẩn trong buồng trứng nên trứng đẻ ra bị nhiễm khuẩn.

• Gà trống bệnh đạp mái ® gà mái bị lây bệnh ® trứng thụ tinh cũng bịnhiễm khuẩn.
• Ngoài ra, bệnh lây qua đường tiêu hóa và tiếp xúc.

      + Tiêu hóa: qua thức ăn, nước uống bị ô nhiễm, dụng cụ chăm sóc, vận chuyển gà con, máy ấp.

      + Tiếp xúc: giữa gà bệnh và gà khỏe.

Triệu chứng ở gà con: thường ở thể cấp tính

• Phôi không đạp bể vỏ ® chết.
• Nở ® rất yếu và chết.
• Gà bệnh ốm yếu, nhỏ hơn gà khác khỏe mạnh.
• Gà bệnh có biểu hiện: 

• Bụng trễ xuống do lòng đỏ không tiêu.
• Xù lông, xã cánh.
• Nhắm mắt.
• Tụ lại thành từng đám.
• Phân trắng bết vào hậu môn.
• Có đốm casein trắng đục trong nhãn cầu hay có điểm mờ đục trong giác mạc.
• Có thể viêm khớp.
• Tỷ lệ chết cao vào giữa tuần 01 đến giữa tuần 3.

Triệu chứng ở gà lớn

Thể cấp tính

• Gà bất thình lình giảm ăn.
•  Mệt mỏi, gục xuống. Xù lông, mào tái nhợt.
• Giảm sản lượng trứng. Trứng giảm khả năng ấp nở.
• Tỷ lệ chết cao trong 5-10 ngày.
• Thân nhiệt 41-43⁰C (2-3 ngày).   
• Tiêu chảy, suy yếu và mất nước.

Thể mãn tính

• Mặt, mào và yếm tái nhợt.
• Đẻ ít, không đều hay ngừng đẻ.
• Trứng có vỏ xù xì, dính máu ở vỏ hay trong lòng đỏ.
• Bụng xệ xuống do viêm phúc mạc chứa nhiều dịch chất.
• Phân lúc bón, lúc tiêu chảy.
• Gà ốm yếu, chết rải rác.

Bệnh tích ở gà (bệnh Thương hàn)

Gà con

• Lòng đỏ không tiêu, mềm nhão, màu xám xanh.
• Lách sưng to 2-3 lần.
• Viêm màng bụng, màng bao tim có dịch rỉ viêm.
• Gan sưng xuất huyết, hoại tử.
• Phổi, tim, lách và thành dạ dày cơ có hoại tử.
• Ruột viêm xuất huyết, manh tràng chứa đầy phân trắng.
• Viêm khớp, có dịch viêm (dịch màu vành chanh hay vàng cam).

Lòng đỏ không tiêu, mềm nhão, màu xám xanh

Gà lớn

• Viêm buồng trứng và ống dẫn trứng.
• Trứng méo mó, có nhiều màu sắc khác nhau:

• Vàng sậm; màu đồng đen; dị hình.
• Kéo dài hay có cuống.

• Trứng có thể bị vỡ làm viêm phúc mạc.
• Gan sưng bở, có những đốm hoại tử.
• Lách, thận sưng lớn.
• Viêm màng bụng, màng bao quanh gan, màng ngoài tim.
• Ruột viêm hoại tử, có thể có loét.
• Dịch hoàn có nốt hoại tử, màu đen.
• Thỉnh thoảng có casein ở phổi và túi khí.
• Viêm khớp.

Chẩn đoán phân biệt bệnh thương hàn với các bệnh khác

Điều trị (bệnh Thương hàn)

Cách ly gà bị bệnh, dùng các sản phẩm sau đây của Công ty TNHH thuốc Thú y Á Châu để điều trị.

Phòng bệnh (Thương hàn)

(1) Vệ sinh thú y.

Cần chú ý vệ sinh của máy ấp, khay, trứng ấp… Các dụng cụ trên phải được sát trùng trước khi ấp bằng cách xông formol (2 phần) + KMnO₄ (1 phần).

Định kỳ tiêu độc, sát trùng chuồng trại, khu vực chăn nuôi.

Trong thời gian nuôi sử dụng một trong các loại thuốc sau: IODINE hoặc ANTISEP hoặc PROTECT kết hợp với REPELL để sát trùng, tiêu độc và diệt côn trùng (muỗi, ruồi, kiến, gián….) ngăn ngừa bệnh cho gà, định kỳ 7 – 10 ngày/lần. Nếu bệnh xảy ra cũng sử dụng các sản phẩm trên 2 – 3 ngày/lần (Liều lượng tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng của Công ty TNHH thuốc Thú y Á Châu).

(2) Cùng vào, cùng ra.

(3) Định kỳ kiểm tra ® loại bỏ những con dương tính.

(4) Bằng vắc xin.

(5) Nuôi dưỡng, chăm sóc: Dùng các sản phẩm sau của Công ty TNHH thuốc Thú y Á Châu ® Phòng bệnh chủ động.