[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Các nhà khoa học của nước ta đã nghiên cứu, làm chủ được nhiều công nghệ trong chăn nuôi, thú y. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu việc chuyển giao công nghệ còn hạn chế. Nghiên cứu khoa học cần thiết phải sát với thực tiễn sản xuất để chăn nuôi thú y Việt Nam tiến xa hơn, tiệm cận với sự phát triển của thế giới.

Khoa học Công nghệ góp phần to lớn trong tăng trưởng của ngành chăn nuôi Thú y

Theo Bộ NN&PTNT, trong chăn nuôi-thú y, giai đoạn 2011-2019 có 51 giống mới, 35 tiến bộ kỹ thuật và 02 sáng chế đã được công nhận. Đến nay các nhà khoa học Việt Nam đã làm chủ được công nghệ chọn tạo giống lợn, chọn lọc thành công dòng lợn nái có số con cai sữa đạt 26,1 con/nái/năm. Nhờ có đầu tư khoa học chọn lọc và cải tiến quy trình chăn nuôi, đến nay, các giống gà nội có năng suất trứng, thịt được cải thiện đáng kể. Các dòng gà lông màu cải tiến có chất lượng thịt thơm ngon, năng suất trứng và thịt cao hơn gà lông màu truyền thống từ 30 – 35%, đã chiếm lĩnh hầu hết thị trường cả nước.

Các nhà khoa học đã nghiên cứu thành công và đưa vào sản xuất 7 loại vắc xin: vắc xin tụ huyết trùng trâu bò; vắc xin dịch tả lợn đông khô; vắc xin dịch tả lợn nhược độc đông khô phòng bệnh dịch tả cho lợn sau cai sữa; vắc xin kép nhược độc tụ huyết trùng và phó thương hàn lợn đông khô; vắc xin xoắn trùng vô hoạt dạng nước phòng bệnh xoắn trùng cho trâu, bò, lợn; vắc xin tụ huyết trùng trâu bò; vắc xin kép nhược độc tụ huyết trùng và phó thương hàn lợn đông khô; vắc xin viêm gan vịt-ngan nhược độc đông khô.

Đã nghiên cứu thành công và chuyển giao vào sản xuất các chủng giống vi rút để sản xuất vắc xin phòng bệnh cúm gia cầm và bệnh tai xanh. Đã xây dựng được danh mục giống vi rút gia cầm (A/H5N1, Gumboro, virut siêu viêm gan vịt, dịch tả vịt, Newcastle…) với các thông số kỹ thuật về cấu trúc gen, độc lực, khả năng gây nhiễm trên tế bào và bản động vật, tính ổn định di truyền, tính kháng nguyên và các chỉ số sinh học khác, được công nhận quốc gia ứng dụng cho sản xuất vắc xin phòng chống dịch hại trên gia cầm ở Việt Nam.

Sản xuất probiotics tại Công ty Cổ phần Công nghệ mùa Xuân (Biospring)

Theo TS Nguyễn Văn Lý (Vụ Khoa học Công nghệ – Bộ NN&PTNT), những năm qua nhà nước quan tâm tăng đầu tư cho nghiên cứu và chuyển giao. Cơ chế hoạt động khoa học công nghệ đã đổi mới theo hướng tăng cường tính tự chủ của tổ chức Khoa học và Công nghệ. Cùng với đó, công tác nghiên cứu và chuyển giao tập trung vào các sản phẩm chủ lực của ngành, góp phần to lớn trong tăng trưởng ngành chăn nuôi.

Chuyển giao khoa học công nghệ còn nhiều hạn chế

Tuy nhiên, cũng theo TS Nguyễn Văn Lý, việc phối hợp nghiên cứu giữa Viện, Trường và doanh nghiệp còn hạn chế; sự gắn kết giữa nghiên cứu – chuyển giao – ứng dụng theo cơ chế ràng buộc thường xuyên và chặt chẽ. Hoạt động nghiên cứu và chuyển giao vẫn còn cắt quãng, chưa hình thành định hướng chiến lược; việc chuyển đổi sang hoạt động chưa được thực hiện kiên quyết. Đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng được yêu cầu.

Cùng với đó, kinh phí hoạt động nghiên cứu và chuyển giao còn rất hạn chế; công tác quản lý tài chính chuyển đổi chậm; năng lực đội ngũ cán bộ nghiên cứu và chuyển giao
còn hạn chế. Cán bộ có điều kiện lại đi ra ngoài làm việc. Chưa có thị trường Khoa học và Công nghệ thực sự đưa nghiên cứu vào chuyển giao; Việc chuyển giao kết quả nghiên cứucòn chậm; chưa thực hiện đánh giá kết quả sau nghiệm thu. Trong chăn nuôi, chất lượng giống chưa đáp ứng được yêu cầu. Tiêu tốn thức ăn còn cao, giá thành sản phẩm cao; việc ứng dụng các kỹ thuật mới (kỹ thuật di truyền phân tử công nghệ hỗ trợ sinh sản) trong chọn tạo giống vật nuôi còn hạn chế.

Cùng với đó, chính sách tác động đến ngành chăn nuôi còn chưa đáp ứng được nhu cầu của hoạt động sản xuất; chưa có chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao và tổ chức xã hội đầu tư cho hoạt động khuyến nông.

Định hướng nghiên cứu giai đoạn 2021-2030

Theo Bộ NN&PTNT thời gian tới, công tác nghiên cứu Khoa học công nghệ trong lĩnh vực chăn nuôi thú y cần kết hợp nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu chuyển giao, xã hội hóa nghiên cứu để các doanh nghiệp cùng tham gia nghiên cứu cùng.

Trong chọn tạo giống vật nuôi, ưu tiên chọn tạo giống vật nuôi chủ lực có năng suất, chất lượng cao, mà còn thích ứng với biến đổi khí hậu; chọn tạo, lai tạo giống bản địa đặc sản phù hợp với từng vùng miền, từng phân khúc thị trường, từng biến đổi khí hậu ví dụ tập trung nghiên cứu dê, cừu cho vùng Tây Nguyên. Cùng với đó, Khoa học công nghệ cần chọn tạo cho các giống bản địa; phục tráng và phát triển một số vật nuôi bản địa có giá trị kinh tế và lợi thế cạnh tranh. Cần nghiên cứu các gen có ích, gen kháng bệnh, tăng khả năng sinh sản và ứng dụng công nghệ sinh học bảo tồn nguồn gen các loại và vật nuôi như tinh, phôi, mô, tế bào.

Cùng với đó, tăng cường ứng dụng quy trình chăn nuôi công nghiệp, công nghệ cao nhằm nâng cao năng suất giảm thiểu ô nhiễ môi trường, đảm bảo an toàn hướng tới chăn nuôi an toàn sinh học.

Trong lĩnh vực dinh dưỡng, ứng dụng, sử dụng phụ phẩm nông nghiệp hiệu quả, phù hợp với từng đối tượng vật nuôi và vùng sinh thái; sử dụng thảo dược thay thế kháng sinh; sử dụng các chế phẩm nano, probiotics…

.

Môi trường và các vấn đề khác, cần ưu tiên nghiên cứu Công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi, xử lý ô nhiễm môi trường chăn nuôi có hiệu quả cao; sản xuất chế phẩm vi sinh xử lý chất thải chăn nuôi; xây dựng hệ thống chăn nuôi theo chuỗi khép kín, chăn nuôi công nghệ cao, chăn nuôi hữu cơ, chăn nuôi an toàn sinh học; công nghệ chuồng trại, công nghệ mới; ứng dụng công nghệ 4.0 và công nghệ chế biến. Xây dựng các mô hình liên kết trong sản xuất, ưu tiên trong sản xuất giống, thức ăn và tiêu thụ sản phẩm.

Về thú y, cần ưu tiên nghiên cứu bệnh mới nổi đặc điểm gây bệnh; Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất vắc xin; ứng dụng sinh học thay thế thuốc sát trùng, thuốc kháng sinh…

Tâm An