[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Sự thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Ukraine làm tăng giá nguyên liệu đầu vào cho sản xuất trên toàn cầu. Giá nguyên liệu đầu vào như lúa mì, ngô đã tăng lên khoảng 10 – 20%, giá phân bón tăng trên 20%.

Lo ngại thị trường nguyên liệu sản xuất TACN heo

Nga và Ukraine là 2 trong số các nước sản xuất ngũ cốc lớn nhất thế giới, chiếm gần một phần ba tổng kim ngạch thương mại lúa mì thế giới. Trong vòng 10 năm, Nga đã tăng gấp đôi sản lượng lúa mì. Đó là sản xuất chủ yếu hướng đến xuất khẩu, Nga hiện là nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu thế giới, đáp ứng khoảng 20% ​​nhu cầu trên thị trường thế giới. Những người mua chính bao gồm các nước Bắc Phi và Trung Đông, những quốc gia phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu lúa mì, dẫn đầu là Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ.

Căng thẳng giữa Nga – Ukraine đã khiến giá lúa mì tăng 17,8% so với mức giá trước xung đột. Ngoài ra, Ukraine còn là nước xuất khẩu ngô lớn thứ 4, chiếm 22% kim ngạch thương mại thế giới, khiến giá thành phẩm từ ngô tăng 8,4% so với trước khi xảy ra xung đột. Lúa mì và ngô là một trong những nguyên liệu chính để sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Ukraine, cũng giống như Nga, là một nước sản xuất ngũ cốc lớn nhờ có đất đen ở phía đông của đất nước, sâu và rất giàu mùn. Sản xuất của quốc gia này cũng hướng mạnh vào xuất khẩu: xuất khẩu lúa mì đứng thứ 5 thế giới, xuất khẩu ngô thứ 4 thế giới. Đối với Ukraine, các quốc gia ở Bắc Phi và Trung Đông cũng có tầm quan trọng lớn, đều có thể tiếp cận bằng các tuyến đường hàng hải của Biển Đen. Do đó, nguồn gốc “Biển Đen” cung cấp 30% thương mại thế giới về lúa mì và 15% trong số đó là ngô.

Thierry Blandinieres, Giám đốc điều hành InVivo, Tập đoàn hợp tác của Pháp, một trong những công ty nông nghiệp lớn nhất châu Âu, nói rằng cuộc xung đột đang diễn ra có thể ảnh hưởng lâu dài đến nguồn cung ngũ cốc của Ukraine, với một số ước tính cho thấy sản lượng lúa mì của nước này có thể giảm ít nhất một nửa và khiến thị trường thế giới thiếu 20 triệu tấn lúa mì.

Ngoài lúa mì và ngô, Nga và Ukraine là những nước sản xuất hướng dương hàng đầu thế giới và xuất khẩu hơn 50% dầu và bột hướng dương. Nguyên liệu thứ hai này được sử dụng chủ yếu trong ngành chăn nuôi gia cầm như một chất thay thế cho đậu nành, nhờ tính sẵn có của nó, giá nguyên liệu này ảnh hưởng trực tiếp đến giá thức ăn cho gia cầm và ở mức độ thấp hơn đối với heo.

Riêng đối với ngành hàng ngô, tại các nước cung cấp ngô thay thế thậm chí còn tiềm ẩn nhiều bất ngờ hơn khi hiện cả bốn nhà xuất khẩu ngô lớn là Mỹ, Argentina, Brazil và Ukraine đều có những vấn đề khác nhau. Thông thường, nếu xảy ra sự cố, các nhà nhập khẩu có thể chuyển sang Nam Mỹ trong vòng vài tháng, nhưng khu vực này vừa trải qua đợt hạn hán gay gắt trong các giai đoạn sản xuất ngô quan trọng khiến sản lượng sụt giảm so với mức trung bình và Argentina khó có thể trở thành một nhân tố quan trọng trong thị trường xuất khẩu ngô trong năm nay.

Chiến sự Nga – Ukraine có thể ảnh hưởng đến thương mại thịt toàn cầu, giá thực phẩm, trong đó có giá thịt heo dự báo sẽ tăng cao hơn.

Dự báo giá thịt lợn trên toàn cầu tăng

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), chiến sự Nga – Ukraine có thể ảnh hưởng lớn đến thương mại thịt toàn cầu, giá thực phẩm, trong đó có giá thịt heo sẽ tăng cao hơn.

Hiện, Nga vẫn chưa thể tự túc về thịt và điều đó đã được dự đoán trước bởi Nga đã ký thỏa thuận thương mại tự do với Brazil cho phép nhập khẩu 200.000 tấn thịt bò và 100.000 tấn thịt heo vào thị trường Nga mà không phải chịu bất kỳ khoản thuế nào. Điều đó cũng có thể báo hiệu Nga sẽ cấm xuất khẩu thịt bò và thịt heo trong tương lai.

Tuy nhiên, theo Báo cáo chăn nuôi hàng ngày của Tập đoàn CME, sau cuộc xâm lược, tác động của các hạn chế đối với việc mua protein của Nga trên thị trường thế giới có thể không ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu của những mặt hàng đó.

Nga từng phụ thuộc vào nhập khẩu các loại protein như thịt heo, thịt gia cầm và thịt bò, nhưng đã giảm sự phụ thuộc bằng cách tăng sản lượng trong nước. Năm 2010, Nga nhập khẩu khoảng 1/3 lượng thịt heo, nhưng đã tăng sản lượng lên 26% và hiện là nước xuất khẩu ròng thịt heo.

Nguồn thịt trong nước có thiếu hụt và tăng giá khi Nga giảm xuất khẩu?

Theo Bộ NN&PTNT, ngành chăn nuôi Việt Nam đảm bảo nhu cầu tiêu dùng trong nước và còn dư để xuất khẩu. Đến tháng 2.2022, tổng chăn nuôi heo tăng 2,9%, chăn nuôi bò tăng 0,9%, chăn nuôi gia cầm tăng 2%. Hiện nay, tổng đàn lợn cả nước đạt trên 28 triệu con, tổng đàn gia cầm khoảng 523 triệu con, đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước.

Theo Tổng cục Hải quan, bước sang năm 2022, Nga không còn là thị trường cung cấp thịt và các sản phẩm từ thịt heo lớn nhất của Việt Nam.

Việt Nam nhập khẩu thịt và các sản phẩm từ thịt từ 37 thị trường trên thế giới. Trong đó, Ấn Độ là thị trường cung cấp thịt và các sản phẩm từ thịt lớn nhất cho Việt Nam với khối lượng nhập khẩu đạt 13.890 tấn, trị giá 42,95 triệu USD, tăng 150,9% về lượng và tăng 166,1% về trị giá so với tháng 12/2021.

Riêng về thịt heo, trong tháng 1/2022, Việt Nam nhập khẩu 10,7 nghìn tấn thịt heo tươi ướp lạnh hoặc đông lạnh, với trị giá 23,58 triệu USD, tăng 5,5% về lượng nhưng giảm 2,5% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam nhập khẩu thịt heo tươi ướp lạnh hoặc đông lạnh từ 20 thị trường, trong đó chủ yếu được nhập khẩu từ Brazil, chiếm 40,2%; Nga chiếm 21,7% và Đức chiếm 13,1%…

Từ thông tin này có thể cho thấy, xung đột Nga – Ukraina sẽ tác động lên giá thịt các loại trên nhiều nước, nhưng không làm giảm nguồn cung thịt các loại của Việt Nam, bởi hiện nay ngành chăn nuôi Việt Nam đủ khả năng cung ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã chuyển sang nhập khẩu thịt từ Ấn Độ, giảm nhập khẩu từ Nga.

Một mặt khác, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) cho rằng, xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine trong ngắn hạn sẽ ảnh hưởng nhiều đến cả việc Việt Nam xuất khẩu nông sản sang Nga cũng như nhập khẩu các mặt hàng từ Nga về Việt Nam, bởi Nga được nhận định là thị trường tiềm năng của nông sản Việt Nam, cả về xuất khẩu lẫn nhập khẩu.

Phạm Huệ