[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Thời gian qua, Cục Thú y đã tổ chức lấy ý kiến rộng rãi dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 25/2016/TT-BNNPTNT ngày 30/6/2016 của Bộ NN&PTNT quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật trên cạn (sau đây gọi là Thông tư số 25). Các ý kiến đánh giá rất cao những nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo. Tuy nhiên, đối với nội dung quy định về kiểm dịch sản phẩm thịt, trứng, sữa, mật ong đã chế biến có gần 90% ý kiến đề nghị phải kiểm dịch và có hơn 10% ý kiến đề nghị bỏ kiểm dịch các sản phẩm này. Điều này, nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp, hiệp hội trong ngành…

Thế giới yêu cầu kiểm dịch, tại sao ta lại bỏ?

Trước hết, Luật Thú y thế giới (OIE) đã quy định phải kiểm dịch. Tại điều 8.8.20 quy định đối với sản phẩm thịt chế biến của động vật dễ bị nhiễm bệnh LMLM, cơ quan thú y có thẩm quyền của nước xuất khẩu phải tổ chức kiểm soát theo chuỗi, kiểm tra và cấp giấy chứng nhận kiểm dịch xuất khẩu bảo đảm sản phẩm thịt chế biến có nguồn gốc từ quốc gia hoặc vùng lãnh thổ không có bệnh LMLM, động vật được giết mổ từ cơ sở giết mổ đã được cơ quan thú y có thẩm quyền kiểm tra bảo đảm yêu cầu, động vật đã được kiểm tra trước, trong và sau giết mổ, sản phẩm thịt bảo đảm an toàn thực phẩm, phù hợp cho người tiêu dùng,…; Đối với sản phẩm sữa chế biến, Tổ chức OIE cũng quy định rất cụ thể về nội dung chứng nhận kiểm dịch đối với sữa và sản phẩm sữa trong thương mại quốc tế, với mục đích để kiểm soát, ngăn chặn các dịch bệnh truyền nhiễm có nguy cơ cao lây truyền qua sản phẩm sữa như bệnh LMLM, lao bò, sảy thai truyền nhiễm,… và cơ quan thú y có thẩm quyền của nước nhập khẩu yêu cầu sản phẩm sữa nhập khẩu phải được kiểm soát theo chuỗi, các lô hàng phải được kiểm tra và cấp chứng nhận kiểm dịch XK bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm, phù hợp cho người tiêu dùng,…

Kiểm soát sản phẩm thịt, trứng, sữa, mật ong chế biến chặt chẽ hơn nữa khi nhập khẩu vào Việt Nam

Vì vậy, theo GS TS Đậu Ngọc Hào – Chủ tịch Hội Thú y Việt Nam, đối với các sản phẩm chăn nuôi, chúng ta tham gia WTO, Hiệp định kiểm dịch động vật (SPS), các thành viên phải thực hiện các hiệp định này. Buôn bán động vật, sản phẩm động vật có đặc thù nên cần có Hiệp định, vì: Các dịch bệnh có tính chất toàn cầu và khu vực, do vậy cần phải thực hiện để ngăn chặn các mầm bệnh, sinh vật lạ để bảo vệ ngành sản xuất trong nước; Bảo vệ sức khỏe con người, động vật vì có nhiều bệnh có thể lây từ động vật sang người.

Một số ý kiến cho rằng bỏ kiểm dịch một số sản phẩm chế biến, nhưng quy định của OIE và Codex vẫn cần phải thực hiện. Quy định bao gồm cả động vật, sản phẩm động vật, các mầm bệnh có thể có ở sản phẩm chế biến như bệnh Lao bò ở sữa…Ví dụ, mật ong có ghê gớm gì đâu nhưng Việt Nam cần đầu tư, chuẩn bị đàm phán, trao đổi hơn 7 năm mới có thể xuất khẩu được? Phía Ấn Độ yêu cầu sản phẩm xuất sữa chua sang họ: Trước kiểm dịch cần cung cấp đầy đủ những yêu cầu, có xác nhận của Cục Thú y; Kiểm soát nguy cơ, các loài gặm nhấm; Lấy mẫu để xét nghiệm, sau đó phân tích nguy cơ, đánh giá khả năng tồn dư kháng sinh…

“Vậy thì tại sao ta không làm, tại sao phải bỏ kiểm dịch sản phẩm chế biến đi?Hiện tại, Việt Nam nhập khẩu nhiều xuất khẩu ít.Các nước đang làm rất chặt chẽ và hàng rào kỹ thuật ngày càng được nâng lên cao lên rất nhiều, được quy định chặt chẽ. Nếu chúng ta không bảo vệ được các sản phẩm nông nghiệp của ta thì sẽ thua hết”, GS TS Đậu Ngọc Hào khẳng định

Chật vật xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi, hà cớ chi dễ dãi với nước ngoài?

Theo Cục Thú y, kiểm soát sản phẩm thịt, trứng, sữa, mật ong chế biến chặt chẽ hơn nữa khi nhập khẩu vào Việt Nam, giống như hàng rào kỹ thuật về kiểm dịch, kiểm soát của các nước đang áp dụng đối với sản phẩm thịt, trứng, sữa, mật ong chế biến của Việt Nam khi Việt Nam có nhu cầu xuất khẩu các sản phẩm thịt, trứng, sữa, mật ong chế biến. Các nước yêu cầu Việt Nam phải có hệ thống cơ quan quản lý và hệ thống phòng xét nghiệm đảm bảo yêu cầu để kiểm soát, xét nghiệm xuyên suốt cả quá trình từ thức ăn chăn nuôi, quá trình nuôi, giết mổ, chế biến lấy mẫu xét nghiệm và cấp giấy chứng nhận cho từng lô hàng; có hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật; các chương trình quốc gia của nhà nước về kiểm soát dịch bệnh, an toàn thực phẩm và định kỳ báo cáo kết quả của chương trình này, kinh phí của nhà nước phải bỏ ra hơn 6 tỷ đồng/năm.

Mặt khác, doanh nghiệp xuất khẩu cũng phải có kế hoạch kiểm soát an toàn dịch bệnh và an toàn thực phẩm trong quá trình nuôi và giết mổ, chế biến. Định kỳ tổ chức các đoàn cán bộ thú y sang Việt Nam để thanh tra, kiểm tra chuỗi sản xuất động vật chế biến để xuất khẩu, nếu đạt yêu cầu thì mới cho phép xuất khẩu,

Đồng thời, từng lô hàng xuất khẩu khi cập cảng biển của nước nhập khấu, cơ quan kiểm sịch động vật cửa khẩu lấy mẫu các lô hàng tại các cửa khẩu và hàng hóa được lưu giữ tại cửa khẩu (ví dụ: thịt gà chế biến sâu xuất khẩu sang Nhật Bản để ở khu vực cửa khẩu nhập khẩu khoảng 7-10 ngày, để cơ quan kiểm dịch cửa khẩu của Nhật Bản lấy mẫu 100% lô hàng nhập khẩu để kiểm tra ít nhất 03 chỉ tiêu vi khuẩn là Salmonella, E.Coli, Tụ cầu vàng và kiểm tra ngẫu nhiên rất nhiều chỉ tiêu chất tồn dư độc hại trong danh mục 100 chất tồn dư phải kiểm tra, nếu đạt yêu cầu mới được thông quan hàng hóa.

Còn theo ông Đinh Quyết Tâm, Chủ tịch Hội nuôi Ong Việt Nam cho rằng, ngànhong bé nhưng xuất khẩu sản phẩm đi khắp thế giới sang Nhật, Mỹ, EU…Từ năm 1997, mật ong Việt Nam đã bị đưa ra khỏi danh sách sản phẩm được nhập vào EU, chỉ vì: Bệnh do ve ký sinh ở tổ ong, do đó nên người nuôi phải dùng axit formic. Đoàn EU kiểm tra hỏi người dân mua hóa chất này ở đâu, bảo mua ở chợ Kim Liên TP Hồ Chí Minh, đoàn EU đánh giá rất nặng.Đoàn EU kiểm tra ngẫu nhiên cửa hàng thuốc thú y trên đường đi để hỏi mua thuốc kháng sinh, ho mua được ngay nên Đoàn này cũng đánh giá lỗi rất nặng.Đến năm 2013 mới được tái xuất và phải tốn rất nhiều tiền bạc, công sức.EU hiện nay yêu cầu rất chặt, nếu sản phẩm không đạt thì phải hủy; cứ 02 năm EU sang kiểm tra 1 lần. Còn Hoa Kỳ đã ban hành Luật An toàn thực phẩm được áp dụng từ năm 2016, mỗi mặt hàng đều phải có Kế hoạch kiểm soát an toàn thực phẩm.

Nếu không kiểm tra, kể cả thức ăn chăn nuôi không kiểm tra thì cũng không ổn vì trong nuôi ong, có thời kỳ phải cho ong ăn thức ăn (khi không có hoa). Đoàn nước ngoài sẽ hỏi mua thức ăn cho ong ở đâu? Có chứng nhận của cơ quan thú y hay không?Nếu bỏ đi, không chỉ vấn đề nhập khẩu, vấn đề xuất khẩu cũng không ổn định vì phải kiểm tra cả quá trình. Hiện nay yêu cầu về an toàn thực phẩm rất khủng khiếp, ngày càng có nhiều chỉ tiêu. Ví dụ như mật ong trước đây chỉ kiểm tra 4 chỉ tiêu, nay yêu cầu 24 chỉ tiêu; kinh phí tốn 60 triệu đồng/lô hàng.

Trung Quốc là đối thủ xuất khẩu mật ong lớn nhất của Việt Nam, nếu Việt Nam bỏ kiểm dịch, mật ong Trung Quốc sẽ tràn vào Việt Nam vì nhiều lí do như chống bán phá giá. Các nước sẽ kiểm tra về số lượng, chất lượng, nếu vượt quá khả năng của Việt Nam, các nước sẽ nghi ngờ là mật ong của Trung Quốc.“Cần hết sức thận trọng về vấn đề này”, ông Đinh Quyết Tâm nhấn mạnh.

ĐỨC PHÚC