Giá thức ăn chăn nuôi tăng cao cùng với nguồn cung khả dụng hạn chế, đòi hỏi sự sáng tạo trong việc xây dựng công thức bữa ăn cho vật nuôi có năng suất cao.

Ngành chăn nuôi nói chung và gia cầm nói riêng đang chứng kiến hàng loạt sự thay đổi trong thực đơn cho vật nuôi, nhằm đối phó với chi phí thức ăn tăng cao và khan hiếm nguyên liệu. Tuy nhiên theo các chuyên gia, cần phải đảm bảo cân bằng giữa việc cung cấp giữa nhu cầu của gia cầm với lượng axit amin và chất dinh dưỡng một cách chính xác.

Cho ăn chính xác có nghĩa là loại bỏ sai sót và giảm sự thay đổi về mức độ dinh dưỡng như đã từng được nhiều chuyên gia nêu trong ma trận công thức thức ăn chăn nuôi. Điều này có thể đúng nhưng không hoàn toàn. Ví dụ, một xét nghiệm axit amin riêng lẻ có thể cho thấy một phương sai rất thấp, vì vậy nó tương đối chính xác do luôn thấp hơn 0,2% so với kỳ vọng. Do vậy có thể phải xem xét lại ý nghĩa về “độ chính xác” trong thời đại bất ổn toàn cầu hiện nay và áp lực kinh tế đối với chi phí thức ăn chăn nuôi…

“Từ trước đến nay hầu hết chúng ta đều xây dựng các công thức bữa ăn sát với các khuyến nghị về chủng giống gia cầm, do vậy điều này đã trở thành cơ sở để xác định ‘độ chính xác’ trong việc đáp ứng các mô hình dinh dưỡng. Với áp lực kinh tế hiện tại, chúng tôi có thể muốn xem xét sửa đổi các mục tiêu của mình bằng cách thiết lập các tiêu chí mới cho công thức thức ăn chăn nuôi”, khuyến cáo của các chuyên gia.

Giá thức ăn chăn nuôi tăng cao và thiếu nguyên liệu sản xuất khiến cho tất cả các bên liên quan đều phải tính toán về các lựa chọn công thức thức ăn khác nhau. Ảnh: Jan Zandee

Cắt giảm chất dinh dưỡng

Với chi phí năng lượng cao, hầu hết các nền chăn nuôi đều có xu hướng tiết giảm mức năng lượng thức ăn. Trước đây, điều ngược lại là đúng, đó là khi giá thức ăn/năng lượng cao, chúng tôi cho ăn khẩu phần năng lượng cao nhằm đảm bảo việc sử dụng tối ưu chất dinh dưỡng đắt tiền. Ngày nay, khái niệm này ít có giá trị hơn, vì gà thịt bây giờ phản ứng “ít hơn” với năng lượng nhưng lại phản ứng nhanh hơn với đầu vào axit amin.

Sự thay đổi này được thực hiện nhờ việc cắt giảm lượng chất béo và tăng lượng protein trong lĩnh vực chăn nuôi gà thịt hiện đại. Vì vậy, lựa chọn hiện nay là giảm mức năng lượng của tất cả các khẩu phần ăn, và do đó tiết kiệm chi phí thức ăn. Theo đó gà thịt vẫn đảm bảo ăn theo nhu cầu năng lượng và khẩu phần năng lượng thấp hơn sẽ dẫn đến tăng tỷ lệ thức ăn, nhưng ít hơn nhiều so với trước đây bởi lượng thức ăn tăng lên dẫn đến tăng lượng axit amin để bù đắp tính hiệu quả của thức ăn.

Gia tăng các thành phần

Một lựa chọn thứ hai là nới lỏng các ràng buộc tối đa đối với một số thành phần nhất định. Trong khi tỷ lệ khô đậu nành (SBM) và ngô thường không có giới hạn, chúng tôi thường áp đặt giới hạn đối với các mức cao hơn của các thành phần thay thế như ngũ cốc chưng cất, các sản phẩm phụ từ gạo và bột hạt cải dầu…

Các biện pháp tiết giảm hiện tại dựa trên kiến ​​thức trước đây về thành phần dinh dưỡng có thể thay đổi và vì vậy quyết định sử dụng thêm bất kỳ thành phần nào đều phải dựa trên nền tảng về các thử nghiệm kiểm soát chất lượng đang thực hiện.

Mặc dù ngày nay chúng ta có thể đạt được chi tiết đáng kể trong các thử nghiệm kiểm soát chất lượng như vậy, việc theo dõi (tính nhất quán của) chất xơ, protein thô, chất béo và độ ẩm đơn thuần, cung cấp cơ sở vững chắc cho các quyết định về việc có nên sử dụng nhiều hơn một thành phần riêng lẻ hay không.

Tìm thành phần thay thế

Lựa chọn tiếp theo nhằm mục đích tiết giảm chi phí thức ăn chăn nuôi là hãy xem xét các thành phần thay thế “mới”. Trên thực tế, không có nguyên liệu mới nào như vậy, vì tất cả các chuyên gia dinh dưỡng trên thế giới chỉ có sẵn khoảng 19 nguyên liệu với số lượng đủ để duy trì các nhà máy thức ăn chăn nuôi hiện đại quy mô lớn.

Biểu đồ 3 phản ánh sự tương đồng về năng lượng của việc tăng chất lượng thức ăn viên.

Chỉ có một số lượng nhỏ các sản phẩm phụ chuyên dụng của địa phương có thể được sử dụng để tận dụng, tuy nhiên loại này cũng đang trở nên khan hiếm. Do đó trên thực tế, một loại nguyên liệu nào đó có thể là thành phần thay thế được tận dụng ở vùng này nhưng chưa chắc ở các vùng khác.

Tóm lại giá thức ăn chăn nuôi cao là nguyên nhân thúc đẩy việc chấp nhận các loại nguyên liệu mới để đáp ứng nhu cầu chăn nuôi mới. Khi chúng ta sử dụng một thành phần thay thế, nó chỉ thay thế cho việc cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng khác.

Trong ngành chăn nuôi gia cầm vẫn dựa vào năng lượng có thể chuyển hóa làm cơ sở để xây dựng công thức, biết rằng chỉ một phần năng lượng này được sử dụng cho sản xuất, phần còn lại được sử dụng để duy trì hoặc bị tiêu hao dưới dạng thân nhiệt. Ở các trang trại, điều này có nghĩa là hãy giữ cho chuồng trại nuôi gà thịt càng ấm càng tốt, vì ở nền nhiệt dưới 24°C, vật nuôi sẽ chuyển hóa lượng thức ăn tương đương 1 g thức ăn/kg thể trọng/ngày.

Tại nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi, chúng tôi cũng có một lựa chọn để hướng năng lượng thức ăn ra khỏi quy trình nuôi và hướng tới tăng trưởng. Tùy chọn này dựa vào việc tối ưu hóa chất lượng thức ăn viên độc lập với thành phần thức ăn. Khi chúng ta tăng chất lượng thức ăn viên, gà thịt cần ít thời gian để ăn hơn, và do đó chúng sử dụng ít năng lượng hơn.

Cải thiện khả năng tiêu hóa của vật nuôi

Với giá thức ăn chăn nuôi cao, điều đặc biệt quan trọng là phải xem xét lại việc sử dụng các chất phụ gia thức ăn chăn nuôi để tối ưu hóa việc giải phóng chất dinh dưỡng và cải thiện khả năng tiêu hóa. Loại phụ gia phổ biến nhất là các enzym ngoại sinh khác nhau giúp cải thiện sự sẵn có của phốt pho, năng lượng và axit amin. Trong hầu hết các trường hợp, các loại enzym khác nhau này là phụ gia để giải phóng chất dinh dưỡng vì chúng có cơ chất mục tiêu hoặc phương thức hoạt động khác nhau…

Tuy nhiên, sự giải phóng năng lượng từ một amylase rõ ràng chỉ liên quan đến việc cải thiện khả năng tiêu hóa của các phức hợp carbohydrate. Tương tự, một enzym protease sẽ luôn cung cấp năng lượng, vì tất cả protein/axit amin cuối cùng được sử dụng để tạo năng lượng trong quá trình luân chuyển protein.

Vì vậy, có lẽ đã đến lúc xem xét lại những ý tưởng của chúng ta về độ chính xác trong việc xây dựng công thức chế độ ăn. Chúng ta luôn cần sự chính xác, nhưng các mục tiêu về độ chính xác của chúng ta đôi khi lại là một mục tiêu di động do áp lực kinh tế nhất thời.

Có lẽ tiết kiệm chi phí lớn nhất hiện tại có thể được thực hiện từ việc giảm mức tối đa trong các thành phần thức ăn. Hãy nhớ rằng gà thịt có khả năng thích ứng đáng kinh ngạc với một loạt các mật độ dinh dưỡng, giả định rằng nó có thể ăn đủ thức ăn khi mức năng lượng thức ăn thấp hơn được tiếp cận.

Thành công trong việc sử dụng các mức mật độ dinh dưỡng thấp hơn luôn bị tác động tiêu cực bởi các yếu tố như mật độ nuôi cao và nhiệt độ môi trường cao. Ngược lại, giảm năng lượng khẩu phần thường có lợi thế tiềm ẩn là chất lượng thức ăn viên được cải thiện.

Thay đổi mục tiêu về “độ chính xác” về năng lượng khẩu phần luôn tác động đến hiệu quả sử dụng thức ăn, vì vậy giới hạn cho bất kỳ sự thay đổi nào như vậy là tính kinh tế tổng thể chứ không chỉ đơn thuần là các quyết định quản lý trang trại.

Hà Dương (Poultryworld)

Báo Nông Nghiệp Việt Nam